Τράπεζες: Πώς θα αντιμετωπίσουν τον αναβαλλόμενο φόρο – Η πρόταση που σχεδιάζουν

Μια δυστοκία στις προοπτικές των ελληνικών τραπεζών εμφανίζεται τις τελευταίες εβδομάδες στις τάξεις των αναλυτών, οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι αργά ή γρήγορα ο κλάδος θα πρέπει να αντιμετωπίσει μία εκ των βασικών αδυναμιών του. Και δεν είναι άλλη από την ποιότητα των κεφαλαίων του, δεδομένου του υψηλού ποσοστού των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, φαίνεται ότι οι ελληνικές αρχές, σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές και τις διοικήσεις των τραπεζών, αναζητούν τρόπο προκειμένου να αντιμετωπιστεί το ζήτημα συνολικά και να αφήσει οριστικά ο κλάδος πίσω του τη «βαριά κληρονομιά» της κρίσης.

Τράπεζες: Μερίσματα και πιστωτική επέκταση οι επόμενοι στόχοι

Μέχρι τότε όμως δεν αναμένεται κάποια αλλαγή στην ελάχιστη κεφαλαιακή απαίτηση του Πυλώνα ΙΙ, η οποία είναι στο 2,5% καθώς παραμένει υψηλή η βαρύτητα του DTC στο μείγμα των εποπτικών κεφαλαίων.

Άλλωστε και το ίδιο το ΚΕΠΕ είχε επισημάνει πρόσφατα το ζήτημα, τονίζοντας ότι απαιτείται η επιτάχυνση της απόσβεσης των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων (DTCs), ούτως ώστε να αυξηθεί ουσιαστικά η ποιότητα των κεφαλαίων. Όπως επισημαίνεται, τα DTCs είναι εν δυνάμει κρατική κεφαλαιακή ενίσχυση και καθιστούν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα οιονεί δημόσιο (quasi-public), και, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τον Ιούνιο 2023 αυτά αποτελούσαν το 51% των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων. Επιπλέον, υπάρχουν αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (DTAs) ύψους 6,6 δισ., εκ των οποίων τα 2,4 δισ. προσμετρούνται στην κεφαλαιακή βάση και αποτελούν το 9% σχεδόν των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων.

Τι είναι τα DTCs

Από το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης, οι τράπεζες παλεύουν με μια σοβαρή διαρθρωτική αδυναμία: μεγάλο μέρος αποδίδεται σε αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις (DTC) από τη μεταφορά ζημιών.

Το 2012 το κράτος χορήγησε στις τράπεζες αποζημιώσεις για τις απώλειες από το «κούρεμα» των ομολόγων, το γνωστό PSI. Είναι επίσης κοινή πρακτική για τις τράπεζες σε άλλες χώρες της ευρωπαϊκής κρίσης να πιστώνουν DTC έναντι των ιδίων κεφαλαίων τους. Ωστόσο, στην Ελλάδα, η πρακτική ήταν πέραν του δέοντος διαδεδομένη.

Τα συνεχή «καμπανάκια» της ΤτΕ

Η Τράπεζα της Ελλάδος, σε κάθε έκθεσή της για τη νομισματική και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα τονίζει το ζήτημα της ποιότητας των κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών. Στην τελευταία έκθεσή της τον Ιούνιο του 2023, διαπίστωσε ότι η κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζικών ομίλων υποχώρησε ελαφρά και η ποιότητα των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων τους παραμένει χαμηλή. Τον Ιούνιο του 2023, ο Δείκτης Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών της Κατηγορίας 1 (Common Equity Tier 1 ratio – CET1 ratio) σε ενοποιημένη βάση μειώθηκε σε 14,2%, από 14,5% τον Δεκέμβριο του 2022, κυρίως λόγω της αρνητικής επίδρασης από την εφαρμογή των μεταβατικών διατάξεων του ΔΠΧΑ 9 και της αύξησης του σταθμισμένου ως προς τον κίνδυνο ενεργητικού.

Η επίπτωση αυτή μετριάστηκε από την υψηλή κερδοφορία χρήσης και από ενέργειες ενίσχυσης των ιδίων κεφαλαίων που πραγματοποίησαν οι τράπεζες (π.χ. εκδόσεις τίτλων και αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου).

Αντίστοιχα, ο Συνολικός Δείκτης Κεφαλαίου (Total Capital Ratio – TCR) υποχώρησε σε 17,3% από 17,5%. Επισημαίνεται ότι οι δείκτες αυτοί υπολείπονται του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ιούνιος 2023: CET1 16,0% και TCR 20,0%).

Επιπρόσθετα, η ποιότητα των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών παραμένει χαμηλή. Τον Ιούνιο του 2023, οι οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred Tax Credits – DTCs) ανέρχονταν σε 13,4 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 51% των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων (από 52% στο τέλος του 2022).

Επιπλέον, στα εποπτικά ίδια κεφάλαια των τραπεζικών ομίλων περιλαμβάνονται αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred Tax Assets – DTAs) ύψους 2,4 δισ. ευρώ, που αποτελούν περίπου το 9%.

Σημειώνεται ότι αντίστοιχες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (DTAs) ύψους 3,9 δισ. ευρώ δεν περιλαμβάνονται στα εποπτικά ίδια κεφάλαια των τραπεζών, ωστόσο η επίτευξη επαρκούς μελλοντικής κερδοφορίας είναι απαραίτητη προκειμένου να μην αποτελέσουν κίνδυνο για την κεφαλαιακή βάση των τραπεζών σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, είχε αναφέρει η ΤτΕ.