Τουρκία: Ο χαμένος θησαυρός του κρασιού και το «χρέος» σε Έλληνες και Αρμένιους

Το τουρκικό κρασί αποτελεί μία αγορά ώριμη αλλά με πολλές αντιφάσεις: η χώρα είναι σήμερα ο 6ος μεγαλύτερος παραγωγός σταφυλιών στον κόσμο, με περίπου 1.400 γηγενή σταφύλια. Αλλά η συγκομιδή είναι ένας πλούτος αναξιοποίητων δυνατοτήτων, καθώς μόνο το 3% χρησιμοποιείται για την οινοποίηση, με τα περισσότερα σταφύλια να προορίζονται για σταφίδες και μελάσα σταφυλιών.

Εν τω μεταξύ, οι πρόσφατοι νόμοι από την ολοένα και πιο συντηρητική κυβέρνηση της χώρας καθιστούν δυσκολότερο για τους ανεξάρτητους παραγωγούς κρασιού να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους. Και φέτος, μετά το πιο ζεστό καλοκαίρι στη μνήμη, ο τρύγος ήρθε νωρίς.

Όταν οι αρμενικοί και οι ελληνικοί πληθυσμοί που παρήγαγαν παραδοσιακά κρασί, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν η παραγωγή μειώθηκε σημαντικά

Παρά αυτές τις προκλήσεις, ωστόσο, υπάρχει μια επίμονη και αυξανόμενη κίνηση μεταξύ οινοπαραγωγών.

Τουρκία: Πώς ο Ερντογάν… ξινίζει το κρασί των οινοποιών

Όπως επισημαίνει σε εκτενή του αναφορά τo Politico, ιστορικά, μεγάλο μέρος της οινικής κληρονομιάς της χώρας χάθηκε με την αναγκαστική μετανάστευση και τις ανταλλαγές πληθυσμών των χριστιανικών μειονοτήτων της Ανατολίας στις αρχές του 20ού αιώνα. Όταν οι αρμενικοί και οι ελληνικοί πληθυσμοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που παρήγαγαν παραδοσιακά κρασί, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν στον απόηχο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η παραγωγή μειώθηκε σημαντικά — και μαζί τους χάθηκε η γνώση των γενεών. Και καθώς οι αγρότες ισοπεδώνουν τα χωράφια τους για νέες, πιο κερδοφόρες καλλιέργειες, αυτές οι ποικιλίες αμπέλου και αυτόχθονα αμπέλια συνεχίζουν να χάνονται στο χρόνο.

Το «χρέος» σε Έλληνες και Αρμένιους

Αυτή είναι μια τάση που o Umay Çeviker προσπαθεί να αναστρέψει. Αρχιτέκτονας με πάθος για τα σταφύλια της Τουρκίας, είναι ο συνιδρυτής του Yaban Kolektif — μιας ομάδας που επικεντρώνεται στην προώθηση και τη διατήρηση της αμπελουργίας της Τουρκίας συνεργαζόμενη με μικρούς τοπικούς αμπελώνες για την παραγωγή κρασιού.

«Το οφείλουμε στους Έλληνες, στους Αρμένιους» να αναβιώσουμε αυτές τις ιστορικές μεθόδους κρασιού, είπε ο Çeviker. «Δεν χάνουμε μόνο ποικιλίες, παλιά αμπέλια, χάνουμε επίσης τη γνώση για την προσαρμογή στις αλλαγές των κλιματικών προτύπων».

Η πρώιμη και έντονη ζέστη όλο το καλοκαίρι φέτος επηρέασε την καλλιεργητική περίοδο και τώρα απειλεί να βλάψει τη γεύση του κρασιού

Ένας άλλος από τους οινοποιούς που εργάζονται επιμελώς για να αποκαλύψουν αυτά τα ιστορικά αμπέλια είναι ο Udo Hirsch, ένας 81χρονος Γερμανός που βρίσκεται στην Καππαδοκία. «Αυτό το μέρος», είπε ο Χιρς, «είναι ένας παράδεισος με σταφύλια». Αλλά αυτός ο παράδεισος απειλείται – από την κλιματική αλλαγή, τις γεωργικές πρακτικές και την κυβέρνηση.

Καλλιεργώντας τοπικές ποικιλίες αμπέλου που έχουν παραμεληθεί, είναι δυνατό να βρούμε αυτές που ωριμάζουν αργότερα, κάτι που με τη σειρά του μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση της πρώιμης συγκομιδής.

Οι κλιματικές προκλήσεις

Η πρώιμη και έντονη ζέστη όλο το καλοκαίρι φέτος επηρέασε την καλλιεργητική περίοδο και τώρα απειλεί να βλάψει τη γεύση του κρασιού. Σε έναν από τους αμπελώνες στο Gedik Köyü, για παράδειγμα, τα σταφύλια ωρίμασαν στα τέλη Αυγούστου αντί στα τέλη Σεπτεμβρίου όπως συνήθως.

Ο Χιρς δυσκολεύτηκε επίσης με την πρώιμη συγκομιδή σταφυλιών φέτος. Η εταιρεία του Gelveri είναι ένα μικρό boutique οινοποιείο που παράγει μόνο περίπου 5.000 φιάλες ετησίως — όλες με χειροποίητη ετικέτα από τον ίδιο τον Χιρς και τη μικρή ομάδα εργαζομένων του. Μέχρι τη δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, ο τρύγος των σταφυλιών δεν μπορούσε να αναβληθεί άλλο. Και όταν οι θεριστές τους αρρώστησαν, ο Χιρς και η γυναίκα του έπρεπε να μαζέψουν μόνοι τους τα σταφύλια. «Αν περιμένουμε πολύ, τα σταφύλια θα είναι πολύ γλυκά», είπε.

Πολιτικές πιέσεις

Το Politico επισημαίνει ότι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η κυβερνητική πίεση, η οποία μόνο αυξάνεται. Μετά από χρόνια αυξανόμενων γραφειοκρατικών περιορισμών, φόρων και αιφνιδιαστικών επιθεωρήσεων η τουρκική κυβέρνηση κυκλοφόρησε ένα προσχέδιο τον Δεκέμβριο του 2023, απαιτώντας από τους παραγωγούς αλκοόλ να καταθέσουν μεγάλη ασφάλεια με βάση την παραγωγή τους. Αυτό μπορεί να είναι ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για τα μπουτίκ οινοποιεία, ειδικά εκείνα που μόλις ξεκινούν.

«Σήμερα, οι κρατικοί επιθεωρητές έχουν περισσότερη εξουσία από έναν δικαστή όταν έρχονται να επιθεωρήσουν τα οινοποιεία μας. Αν βρουν κάτι λάθος, έχουν τη δυνατότητα να κλείσουν την εταιρεία για έως και έξι μήνες. Αυτό είναι ένοχο έως ότου αποδειχθεί αθώος, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», τονίζουν οι οινοπαραγωγοί. «Οικονομικά, αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό…. στραγγίζει την ενέργειά μας».

Παρά την πολιτική πίεση, ωστόσο, το τουρκικό κρασί εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να είναι τόσο γνωστό, σεβαστό και ξεχωριστό όσο το κρασί από την Ιταλία ή τη Γεωργία. Η ανθεκτικότητα των τουρκικών σταφυλιών και οι οινοπαραγωγοί που τα καλλιεργούν μπορούν επίσης να προσφέρουν μαθήματα στον υπόλοιπο κόσμο όσον αφορά την οικολογική ποικιλομορφία ενόψει της κλιματικής αλλαγής.