Σε πολιτικό θρίλερ εξελίσσεται στην Ελβετία η αιφνιδιαστική απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς 39% στα ελβετικά προϊόντα, ανήμερα της εθνικής εορτής της χώρας. Η πρόεδρος της Ελβετίας, Καρίν Κέλερ-Σούτερ, βρίσκεται στο επίκεντρο της κριτικής για καταστροφικούς χειρισμούς στις εμπορικές διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση Τραμπ, ενώ άλλοι στρέφουν τα βέλη τους στην ισχυρή φαρμακοβιομηχανία της χώρας, όπως αναφέρουν οι Financial Times.
«Τα μαχαίρια έχουν βγει», δήλωσε πρώην Ελβετός διπλωμάτης, αποτυπώνοντας την ένταση που επικρατεί. Αργά το βράδυ της Πέμπτης, η Κέλερ-Σούτερ είχε μια «καταστροφική», σύμφωνα με πολλαπλές πηγές, τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ. Η συνομιλία των 30 λεπτών επισφράγισε αρνητικά διαπραγματεύσεις τριών και πλέον μηνών, κατά τις οποίες Ελβετοί αξιωματούχοι πίστευαν ότι βρίσκονταν κοντά σε μια συμφωνία αντίστοιχη με αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου, δηλαδή με δασμολογικό συντελεστή 10%. Αντ’ αυτού, ο Τραμπ ανακοίνωσε την Παρασκευή, ημέρα εορτασμού της εθνικής επετείου, την επιβολή δασμών 39%, από τους υψηλότερους παγκοσμίως.
Τα ελβετικά μέσα ενημέρωσης άσκησαν δριμεία κριτική στην Κέλερ-Σούτερ, με την εφημερίδα SonntagsZeitung να χαρακτηρίζει τις αποτυχημένες συνομιλίες ως το «μεγαλύτερο φιάσκο» της και την ταμπλόιντ Blick να φτάνει στο σημείο να γράψει ότι αυτή ήταν η μεγαλύτερη ήττα της Ελβετίας από το 1515, όταν έχασε τη μάχη εναντίον των Γάλλων.
Αιφνιδιασμός στην Ελβετία
Οι Ελβετοί αξιωματούχοι αιφνιδιάστηκαν, καθώς είχαν την πεποίθηση ότι οι συνομιλίες τους με τον εμπορικό αντιπρόσωπο των ΗΠΑ, Τζέιμισον Γκριρ, και τον υπουργό Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, πήγαιναν καλά και ότι είχε επιτευχθεί μια προσωρινή συμφωνία. Τον Απρίλιο, η Ελβετία είχε εκφράσει την αισιοδοξία της για την εξασφάλιση μιας ταχείας εμπορικής συμφωνίας, δεσμευόμενη για επενδύσεις σχεδόν 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ. Η Κέλερ-Σούτερ, η οποία φέτος εκτελεί χρέη προέδρου στο πλαίσιο του εναλλασσόμενου συστήματος διακυβέρνησης της χώρας, δήλωνε τον Ιούλιο ότι είχε βρει «πρόσβαση στον Τραμπ», σε αντίθεση με πολλές άλλες χώρες.
Η ελβετική πλευρά ήταν έτοιμη να συμφωνήσει σε δασμολογικό συντελεστή 10%, που αποτελούσε τη βασική απαίτηση του Τραμπ, σύμφωνα με δύο πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση. Η διαπραγματευτική αυτή θέση είχε εγκριθεί από τη Βέρνη στις 4 Ιουλίου. Ωστόσο, στην τηλεφωνική επικοινωνία της Πέμπτης, ο Τραμπ ενδιαφερόταν μόνο για ένα πράγμα: το εμπορικό έλλειμμα των 39 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Ελβετίας με τις ΗΠΑ και τι παραπάνω θα μπορούσε να προσφέρει η «πολύ πλούσια» αλπική χώρα. «Η συνομιλία δεν πήγε καλά, με την έννοια ότι από το πρώτο λεπτό ο Τραμπ κατέστησε σαφές ότι το 10% δεν ήταν αρκετό και το μόνο που τον απασχολούσε ήταν ότι η Ελβετία κλέβει χρήματα από τις ΗΠΑ», δήλωσε μία από τις πηγές. «Δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσε να πει η Κέλερ-Σούτερ».
Την Παρασκευή, ο Γκριρ χαρακτήρισε «υπερβολή» την πεποίθηση της Βέρνης ότι είχε εξασφαλίσει ένα κείμενο που απλώς ανέμενε την υπογραφή του Τραμπ. «Τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί μέχρι να συμφωνηθούν όλα», δήλωσε στο Bloomberg.
Το 39%
Το αποτέλεσμα ήταν ένας σοκαριστικός δασμολογικός συντελεστής 39%. Δεν ήταν μόνο ένας από τους υψηλότερους παγκοσμίως, αλλά και σημαντικά υψηλότερος από τον δασμό 31% που είχε ανακοινώσει ο Τραμπ για την Ελβετία τον Απρίλιο. Η ίδια η αλπική χώρα έχει ήδη καταργήσει όλους τους βιομηχανικούς δασμούς και οι ΗΠΑ αποτελούν την κορυφαία εξαγωγική αγορά για προϊόντα της, όπως ρολόγια, σοκολάτες και μηχανήματα. Είναι επίσης ένας τεράστιος επενδυτής στις ΗΠΑ, με τις εταιρείες Nestlé, Roche και Novartis να απασχολούν χιλιάδες Αμερικανούς.
Οι εξαγωγές χρυσού —ο οποίος συχνά διέρχεται από την Ελβετία για διύλιση ή εμπορία— ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το εμπορικό έλλειμμα της χώρας με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, τόσο ο χρυσός όσο και τα φαρμακευτικά προϊόντα εξαιρούνται από τους «αμοιβαίους δασμούς» του Τραμπ, γεγονός που εντείνει την απορία στη Βέρνη για το τι περισσότερο θα μπορούσε να προσφέρει. «Το πρόβλημα είναι ότι οι Ελβετοί πιστεύουν πως πρέπει να κάνουμε λογικές και ειλικρινείς προσφορές. Δεν είμαστε καλοί στη διεθνή πολιτική ισχύος», ανέφερε άτομο που βρίσκεται κοντά στις συζητήσεις. «Υπήρχε μια δυσφορία στο να δοθούν μεγάλες, μη ρεαλιστικές υποσχέσεις, όπως έχουν κάνει άλλες χώρες. Ήταν ένα οδυνηρό μάθημα».
«Πυρά» στη φαρμακευτική βιομηχανία
Ενώ η Κέλερ-Σούτερ δέχθηκε το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής, ορισμένες φωνές από τον επιχειρηματικό κόσμο επιτέθηκαν στον ισχυρό φαρμακευτικό τομέα, κατηγορώντας τον ότι τορπίλισε τις συνομιλίες. Ο διευθύνων σύμβουλος της ωρολογοποιίας Breitling, Ζορζ Κερν, δήλωσε ότι η χώρα του «κρατείται όμηρος» από τη φαρμακοβιομηχανία που είχε ενοχλήσει τον Τραμπ. Ο φαρμακευτικός τομέας της Ελβετίας αποστέλλει περίπου το 60% των εξαγωγών του στις ΗΠΑ. Η Novartis και η αμερικανική θυγατρική της Roche, Genentech, ήταν μεταξύ των φαρμακευτικών εταιρειών που έλαβαν επιστολές από την κυβέρνηση Τραμπ αυτή την εβδομάδα, με τις οποίες απαιτούσε να μειώσουν τις τιμές των φαρμάκων.
Ο Γκριρ την Παρασκευή εστίασε επίσης στη φαρμακοβιομηχανία: «Στέλνουν τεράστιες ποσότητες φαρμακευτικών προϊόντων στη χώρα μας, ενώ εμείς θέλουμε να παράγουμε φαρμακευτικά προϊόντα στη δική μας χώρα».
Το ελβετικό χρηματιστήριο, το οποίο ήταν κλειστό την Παρασκευή, προετοιμάζεται για απώλειες κατά την επανέναρξη των συναλλαγών τη Δευτέρα. Οι μετοχές των Novartis, Roche και του ομίλου καταναλωτικών αγαθών Nestlé, καθώς και των εταιρειών πολυτελών ρολογιών Richemont και Swatch, είναι όλες εισηγμένες στο ελβετικό χρηματιστήριο.
Εν τω μεταξύ, το Ελβετο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο επιμένει ότι οι επενδυτικές δεσμεύσεις της Ελβετίας θα μπορούσαν ακόμη να οδηγήσουν σε μια καλύτερη συμφωνία. «Έχουμε εννέα εκατομμύρια πληθυσμό στην Ελβετία, όμως η επενδυτική μας δέσμευση κατά κεφαλήν είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που έχουν δεσμεύσει η Ιαπωνία ή η ΕΕ. Αν μιλάμε για ένα εμπορικό έλλειμμα 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων, πρέπει να το δούμε στη σωστή του διάσταση», δήλωσε ο Ραούλ Σαχγκάλ, διευθύνων σύμβουλος του Επιμελητηρίου. Ο Σαχγκάλ, η ομάδα του οποίου συμμετείχε σε πολλούς γύρους διαπραγματεύσεων, είπε ότι η Ελβετία πρέπει να «προσπαθήσει να βρει τι άλλο μπορούμε να προσφέρουμε. Εξετάζουμε αν μπορούμε να έχουμε μια συνάντηση».
