Για εμπλοκή της χώρας του στο καταστροφικό σπιράλ του υπερβολικού χρέους προειδοποίησε ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Φρανσουά Μπαϊρού τη Δευτέρα ανακοινώνοντας ότι θα ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης τη Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου στην Εθνοσυνέλευση, ενώ την Τρίτη το πρωί ο υπουργός Οικονομικών Ερίκ Λομπάρ από το μικρόφωνο του ραδιοφωνικού σταθμού France Inter προειδοποίησε ότι αν πέσει η κυβέρνηση η Γαλλία θα δανείζεται πιο ακριβά στις αγορές από την Ιταλία (ήδη δανείζεται ακριβότερα από την Ελλάδα και την Πορτογαλία) χωρίς να αποκλείει και τον κίνδυνο επέμβασης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ).
Το «βάρος του χρέους» είναι τεράστιο, διαπιστώνει η γαλλική κυβέρνηση, η οποία θεωρεί μονόδρομο και στοιχείο-κλειδί για τον επόμενο προϋπολογισμό τη μείωση των δημοσίων δαπανών κατά 44 δισ. ευρώ. «Τα τοκοχρεολύσια που θα πληρώσουμε θα ξεπεράσουν τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης για την Εθνική Παιδεία ή το προϋπολογισμό για τις Ένοπλες Δυνάμεις», είπε ο Μπαϊρού για να υποστηρίξει το επιχείρημά του ότι ο οικονομικός νόμος του 2026 (με τις επίμαχες εξοικονομήσεις των 44 δισ. ευρώ) είναι ο πλέον κρίσιμος των τελευταίων δεκαετιών.
«Κλειδί» οι συντάξεις
«Είναι αλήθεια όμως όλα αυτά;», αναρωτιέται ο Στεφάν Λουανιέ στην οικονομική εφημερίδα «Les Echos». Κατά το Γάλλο ρεπόρτερ όλα εξαρτώνται από το αν θα συμπεριλάβει κανείς ή όχι στους υπολογισμούς του τις δαπάνες των υπουργείων Παιδείας και Άμυνας για τις συντάξεις. Δαπάνες που προβλέπονται στους προϋπολογισμούς του κάθε υπουργείου στην καταγραφή με την ονομασία «Ειδικός Λογαριασμός Κατανομής Συντάξεων» (ή συντάξεις CAS).
Το άχθος του χρέους θα επιδεινωθεί τον επόμενο χρόνο φθάνοντας «στην καλύτερη περίπτωση τα 75 δισ. ευρώ», σύμφωνα με τον Φρανσουά Μπαϊρού
«Όντως, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του γαλλικού Ελεγκτικού Συνεδρίου η επιβάρυνση των τόκων που κατέβαλε η Γαλλία για να εξυπηρετήσει τον εξωτερικό του δανεισμό έφθασε στα 59 δισ. ευρώ το 2024 και αναμένεται να αυξηθεί στα 66 δισ. εφέτος, όπως ορθώς επεσήμανε ο Φρανσουά Μπαϊρού», γράφει ο Λουανιέ. Τα ποσά αυτά αφορούν ένα πεδίο εφαρμογής που περιλαμβάνει τις δαπάνες της κεντρικής κυβέρνησης, των Κοινωνικών Ασφαλίσεων και των τοπικών αρχών.
«Αυτό το ποσό είναι ήδη στην πραγματικότητα υψηλότερο από τα 64,3 δισ. ευρώ των πιστώσεων που προβλέπεται από τον τρέχοντα προϋπολογισμό να διατεθούν εφέτος για τη «σχολική εκπαίδευση» εξαιρουμένων όμως εξαιρουμένων των συνταξιοδοτικών δαπανών CAS και είναι πολύ υψηλότερο από τα 50,5 δισ. ευρώ που προβλέπονται για την άμυνα το 2025, εξαιρουμένων πάντα των συντάξεων CAS», σημειώνει ο ρεπόρτερ της «Les Echos».
Μάχη εντυπώσεων
Τι συμβαίνει αν συμπεριληφθούν οι συντάξεις; Όντως, το βάρος εξυπηρέτησης του χρέους παραμένει υψηλότερο από τον προϋπολογισμό για την Άμυνα συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων, που φθάνει στα 60,9 δισ. ευρώ το 2025 σύμφωνα με τον τρέχοντα προϋπολογισμό.
Σε ό,τι αφορά τη σχολική εκπαίδευση, όμως, αν συμπεριληφθούν και οι συντάξεις στον συνολικό προϋπολογισμό, οι δαπάνες θα φτάσουν τα 88,7 δισ. ευρώ το 2025, υπερβαίνοντας το βάρος του χρέους που προβλέπεται για φέτος. Υπέρβαση θα υπάρξει ακόμα κι αν περιοριστούμε στον προϋπολογισμό για τη δημόσια εκπαίδευση, ο οποίος φτάνει τα 66,9 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την έρευνα του ρεπόρτερ της «Les Echos».
«Η Γαλλία έχει επωφεληθεί τα τελευταία χρόνια από ένα αρνητικό πραγματικό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, αλλά αυτό θα αντιστραφεί εφέτος και αυτό το κόστος από αρνητικό θα γίνει θετικό και θα παραμείνει θετικό σε πραγματικούς όρους μακροπρόθεσμα»
Το άχθος του χρέους θα επιδεινωθεί τον επόμενο χρόνο φθάνοντας «στην καλύτερη περίπτωση τα 75 δισ. ευρώ», σύμφωνα με τον Φρανσουά Μπαϊρού. Και «θα συνεχίσει να επιδεινώνεται για αρκετά ακόμη χρόνια». Το Ελεγκτικό Συνέδριο εκτίμησε προ ολίγων μηνών σε έκθεσή του ότι το έτος 2029 θα ξεπεράσει το 1 τρισ. ευρώ, φθάνοντας στα 107 δισ. ευρώ με βάση την πορεία των δημοσίων οικονομικών της χώρας.
Μια πορεία, ωστόσο, που θα επηρεάζεται από «σημαντικές προσπάθειες για τη μείωση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ έως το 2029» (τα αυξημένα ελλείμματα προστίθενται, ως γνωστόν, στο χρέος). Το βάρος του χρέους θα είναι τότε αναμφίβολα το μεγαλύτερο στοιχείο δαπανών στον προϋπολογισμό, ανεξάρτητα από το αν θα συμπεριλαμβάνονται στους υπολογισμούς ή όχι οι συντάξεις, όπως εκτιμά και ο Στεφάν Λουανιέ της «Les Echos».
Η όλη προβληματική μοιάζει με μια μάχη εντυπώσεων και με ένα ρεσιτάλ σχολαστικισμού. Είναι όμως γεγονός ότι το διαρκώς αυξανόμενο επίπεδο του χρέους σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους εξυπηρέτησής του πυροδοτεί ένα φαύλο κύκλο από τη δίνη του οποίου δύσκολα ξεφεύγει μια οικονομία.
Ο φαύλος κύκλος
Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Φρανσουά Ζεερόλφ του Γαλλικού Παρατηρητηρίου Οικονομικής Συγκυρίας (OFCE) διαφωνούν με την προσέγγιση και τις συγκρίσεις αυτές, καθώς υποστηρίζουν ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, αφού αποπληθωριστεί, είναι στην πραγματικότητα χαμηλότερο και μάλιστα μειωνόταν τα τελευταία χρόνια χάρη στα χαμηλά επιτόκια.
«Η Γαλλία έχει επωφεληθεί τα τελευταία χρόνια από ένα αρνητικό πραγματικό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, αλλά αυτό θα αντιστραφεί εφέτος και αυτό το κόστος από αρνητικό θα γίνει θετικό και θα παραμείνει θετικό σε πραγματικούς όρους μακροπρόθεσμα. Με άλλα λόγια, μπαίνουμε σε μια φάση όπου το χρέος μας θα απορροφήσει ένα αυξανόμενο μερίδιο των πόρων μας», προειδοποιεί ο Αντονί Μορλέ-Λαβινταλί του Rexecode – πρόκειται για το Κέντρο Ερευνών για την Οικονομική Επέκταση και την Ανάπτυξη των Επιχειρήσεων, μια ιδιωτική δεξαμενή σκέψης που εδρεύει στο Παρίσι.
«Ο φαύλος κύκλος θα μπορούσε να μετατραπεί σε αυτοτροφοδοτούμενο εάν οι επενδυτές απαιτήσουν υψηλότερο ασφάλιστρο κινδύνου για να διακρατήσουν γαλλικά χρεόγραφα, αφού αυτό θα αύξανε τα επιτόκια, φέρνοντας μαζί του το κόστος του χρέους. Υπάρχει κίνδυνος σοκ για το γαλλικό χρέος εάν δεν γίνει τίποτα», προειδοποιεί ο Γάλλος οικονομολόγος.
Το βλέμμα της αβύσσου
Εν τω μεταξύ η διαφορά επιτοκίων εξυπηρέτησης των 10ετών ομολόγων της γαλλικής και της γερμανικής κυβέρνησης (spread) διευρύνθηκε κατά 5 μονάδες βάσης τη Δευτέρα μετά την ανακοίνωση από τον Μπαϊρού ότι θα ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης της Εθνοσυνέλευσης. Έχοντας φθάσει στο 3,5% το κόστος διακράτησης του γαλλικού χρέους είναι υψηλότερο από αυτό που πληρώνουν οι κυβερνήσεις της Πορτογαλίας ή της Ελλάδας και πλησιάζει το κόστος της Ιταλίας.
«Στοιχηματίζω ότι τις επόμενες ημέρες θα πληρώσουμε περισσότερα από την Ιταλία», προειδοποίησε ο υπουργός Οικονομικών Έρικ Λομπάρντ. Ατυχέστατη η δήλωση για τον ανιστόρητο υπουργό – πρόκειται για κλασική αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Κατά τον Νίτσε, «όταν κοιτάς διαρκώς την άβυσσο, θα έρθει η στιγμή που η άβυσσος θα σου ανταποδώσει το βλέμμα».
