Γαλλία: Είναι η νέα Ιταλία, με μια ακόμη κυβέρνηση στα πρόθυρα της κατάρρευσης;

Υπάρχει μια χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει επιβαρυνθεί με ένα τεράστιο χρέος, αυξανόμενο κόστος δανεισμού και κυβερνήσεις που καταρρέουν μέσα σε λίγους μήνες – και αυτή δεν είναι η Ιταλία.

Αντιθέτως, η Γαλλία ολισθαίνει σε ένα τέλμα που κάποτε μάστιζε τον νότιο γείτονά της. Εάν ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού χάσει την ψήφο εμπιστοσύνης στις 8 Σεπτεμβρίου σχετικά με τις προσπάθειές του να περιορίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της χώρας με περικοπές 44 δισεκατομμυρίων ευρώ -περίπου 51 δισ. δολαρίων-, θα γίνει ο τέταρτος επικεφαλής κυβέρνησης που θα χάσει τη θέση του μέσα σε ενάμιση χρόνο.

Ο φαύλος κύκλος στη Γαλλία

Η αλλαγή προσώπων για τη θέση του πρωθυπουργού ήταν κάποτε σπάνια στη Γαλλία, τη χώρα που αποτελούσε έναν ακρογωνιαίο λίθο της Ευρώπης χάρη σε ένα πολιτικό σύστημα, που είχε σχεδιαστεί για να προωθεί τη σταθερή διακυβέρνηση.

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η Γαλλία έχει μπει σε έναν φαύλο κύκλο: Η επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών τροφοδοτεί τον πολιτικό κατακερματισμό, ο οποίος με τη σειρά του εμποδίζει την κεντρική διοίκηση να κάνει δύσκολες επιλογές σχετικά με το πώς να διορθώσει το δημοσιονομικό χάος.

Σύμφωνα και με τη Wall Street Journal, ο Μπαϊρού δεν αναμένεται να επιβιώσει από την ψήφο εμπιστοσύνης, η οποία θα άφηνε τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να ορίσει νέο πρωθυπουργό για να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση. Αλλά την περασμένη εβδομάδα ο Μπαϊρού κάλεσε τους νομοθέτες να συσπειρωθούν δίπλα του ως «ζήτημα επιβίωσης για το κράτος μας».

Ο Μακρόν έθεσε τις βάσεις για την τρέχουσα κατάσταση όταν εισήγαγε σαρωτικές μειώσεις φόρων μετά την πρώτη του εκλογή το 2017

Όσο πιο ακυβέρνητη γίνεται η Γαλλία, τόσο περισσότερο οι επενδυτές πιέζουν το κόστος δανεισμού της σε επίπεδα οικεία στην υπερχρεωμένη περιφέρεια της Ευρώπης. Η απόδοση των 10ετών ομολόγων της Γαλλίας έχει αυξηθεί πάνω από την ελληνική και το επιτόκιο δανεισμού της είναι επί του παρόντος στο ίδιο επίπεδο με αυτό της Ιταλίας.

Η Αθήνα και η Ρώμη μείωσαν τα ελλείμματά τους στον προϋπολογισμό μετά την εφαρμογή επώδυνων μέτρων λιτότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της περιοχής τη δεκαετία του 2010. Σήμερα, η Τζόρτζια Μελόνι βρίσκεται σε καλό δρόμο για να γίνει μια από τους μακροβιότερους πρωθυπουργούς στην μεταπολεμική ιστορία της Ιταλίας, μετά από σχεδόν τρία χρόνια στο αξίωμα.

Ποιος θέλει τι

Για τη Γαλλία, η έξοδος από την πορεία αυτή είναι δύσκολη επειδή η Εθνοσυνέλευσή της, η κάτω βουλή του κοινοβουλίου της, είναι διαιρεμένη σε παρατάξεις, καθεμία με αντίθετες δημοσιονομικές προτεραιότητες και αρκετές ψήφους για να μετατοπίσει την ισορροπία δυνάμεων.

Μια σειρά από αριστερά κόμματα δεν θέλουν περικοπές στο κράτος πρόνοιας της Γαλλίας, το οποίο αντιπροσωπεύει το 65% των δημόσιων δαπανών. Οι κεντρώοι νομοθέτες που συμμαχούν με τον Μπαϊρού και τον Μακρόν -καθώς και μια ομάδα συντηρητικών- θέλουν να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες για να αντιμετωπίσουν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία χωρίς να αυξήσουν τους φόρους. Ενώ οι ακροδεξιοί νομοθέτες της Μαρίν Λεπέν ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να μειώσει τις δαπάνες μειώνοντας τη μετανάστευση και τις πληρωμές προς την ΕΕ.

Οι περικοπές και τα κόστη του Μακρόν

Ο Μακρόν έθεσε τις βάσεις για την τρέχουσα κατάσταση όταν εισήγαγε σαρωτικές μειώσεις φόρων μετά την πρώτη του εκλογή το 2017, χωρίς να κάνει παρόμοιες μειώσεις στο κόστος της γαλλικής υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και άλλων δημόσιων υπηρεσιών. Κατάργησε τους φόρους περιουσίας και στέγασης, μείωσε τους εταιρικούς φόρους και εισήγαγε έναν ενιαίο φόρο επί των κεφαλαιακών κερδών. Τα συνδυασμένα μέτρα σήμαιναν ότι έως το 2023 το κράτος στερήθηκε 62 δισεκατομμύρια ευρώ σε ετήσια φορολογικά έσοδα, ή 2,2% του ΑΕΠ.

Οι φορολογικές περικοπές βοήθησαν να καταστεί η Γαλλία ένας από τους πιο ελκυστικούς προορισμούς για ξένες επενδύσεις στην Ευρώπη, και η ανεργία μειώθηκε στο 7%, το χαμηλότερο επίπεδό της εδώ και δεκαετίες. Η οικονομική ανάπτυξη αρχικά επιταχύνθηκε, βοηθώντας στη χρηματοδότηση φορολογικών μέτρων, αλλά στη συνέχεια ξέσπασε μια σειρά κρίσεων. Το βίαιο κίνημα διαμαρτυρίας των «κίτρινων γιλέκων» σάρωσε τη χώρα, ωθώντας τον Μακρόν να δαπανήσει 17 δισεκατομμύρια ευρώ για να κατευνάσει τους διαδηλωτές.

«Οι πολιτικές του Μακρόν προκάλεσαν ένα έντονο αίσθημα αδικίας και θεωρήθηκαν ότι στόχευαν στη μείωση των φόρων για τους πλούσιους και για τις επιχειρήσεις», δήλωσε ο Ξαβιέ Τιμπό, οικονομολόγος στο κρατικό οικονομικό παρατηρητήριο OFCE, με έδρα το Παρίσι.

Τα μέτρα για την άμβλυνση του πλήγματος της πανδημίας κόστισαν άλλα 41,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Στη συνέχεια, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, αυξάνοντας τις τιμές της ενέργειας, με τον Μακρόν να απαντά με επιδοτήσεις ενέργειας ύψους 26 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η εθνική στατιστική υπηρεσία διεύρυνε το έλλειμμα της Γαλλίας για το 2023 στο 5,5% του ΑΕΠ

Η μαύρη τρύπα

Το χρέος αυξήθηκε από 2,2 τρισεκατομμύρια ευρώ πριν από την εκλογή του Μακρόν, σε 3,3 τρισεκατομμύρια ευρώ και η οικονομική ανάπτυξη παρέμεινε στάσιμη. Ο γάλλος πρόεδρος αρνήθηκε να αυξήσει τους φόρους και αγωνίστηκε να μειώσει τα επιδόματα. Κατάφερε να αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης στα 64 έτη έως το 2030 – με εκτιμώμενη εξοικονόμηση 17,7 δισεκατομμυρίων ευρώ εκείνο το έτος – αλλά μόνο μετά από μια σκληρή μάχη με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και εκτεταμένες διαμαρτυρίες.

Πέρυσι, η Γαλλία αναγκάστηκε να προβεί σε μια σειρά από αμήχανες διορθώσεις στο έλλειμμα του προϋπολογισμού της. Η εθνική στατιστική υπηρεσία διεύρυνε το έλλειμμα της Γαλλίας για το 2023 στο 5,5% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με την πρόβλεψη της κυβέρνησης για 4,9%.

Εβδομάδες αργότερα, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναθεωρήσει την πρόβλεψή της για το έλλειμμά της το 2024, αυξάνοντάς το στο 5,1%  από 4,4%. Ο οίκος αξιολόγησης S&P απάντησε υποβαθμίζοντας τη Γαλλία. Οι συντηρητικοί νομοθέτες απείλησαν να βοηθήσουν στην πτώση της κυβέρνησης εάν δεν καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για τον περιορισμό των δαπανών.

Η γαλλική μάχη

Ο Μακρόν προέβλεψε την κοινοβουλευτική μάχη με μία από τις πιο σημαντικές κινήσεις της θητείας του: Διέλυσε το κοινοβούλιο και προκήρυξε πρόωρες εκλογές . Οι καλοκαιρινές εκλογές οδήγησαν σε μια άνευ προηγουμένου διάσπαση των ψήφων στην Εθνοσυνέλευση. Χωρίς σαφή πλειοψηφία, οποιοδήποτε νομοσχέδιο, συμπεριλαμβανομένου του ετήσιου προϋπολογισμού, μετατράπηκε σε δημοψήφισμα για την κυβέρνηση.

Η πρώτη επιλογή του Μακρόν για πρωθυπουργός μετά τις εκλογές, ο συντηρητικός Μισέλ Μπαρνιέ, απορρίφθηκε γρήγορα με ψήφο εμπιστοσύνης. Ο Μπαϊρού ανέλαβε στα τέλη Δεκεμβρίου και κατάφερε να περάσει έναν καθυστερημένο προϋπολογισμό του 2025 αυξάνοντας προσωρινά τους εταιρικούς φόρους.

Σύντομα άρχισε να προειδοποιεί το κοινοβούλιο ότι θα χρειαστούν ακόμη μεγαλύτερες θυσίες για να μειωθεί το έλλειμμα του 2025, το οποίο αναμένεται να φτάσει το 5,4% του ΑΕΠ φέτος. Έχασε την υποστήριξη του σοσιαλιστικού κόμματος μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων να αλλάξουν την αναθεώρηση του συνταξιοδοτικού συστήματος από τον Μακρόν.

Ενώ στη συνέχεια, ο Μπαϊρού εξόργισε τη χώρα με ένα σχέδιο για την ενίσχυση της οικονομικής παραγωγής καταργώντας δύο εθνικές εορτές: τη Δευτέρα του Πάσχα και την 8η Μαΐου, όταν η Γαλλία γιορτάζει την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας στους Συμμάχους.