Τιμές, περιορισμένες αγορές, περισσότερο συνειδητές και λιγότερο παρορμητικές επιλογές, είναι το «τρίπτυχο» πάνω στο οποίο κινείται ο καταναλωτής σήμερα. Και πώς αλλιώς αφού ο συνδυασμός της ακρίβειας και της υποχώρησης της αγοραστικής του δύναμης δεν αφήνει και πολλά περιθώρια. Πλέον, το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός του απορροφούν τρεις βασικές ανάγκες: διατροφή, στέγη και ενέργεια, με τα δύο τελευταία να έχουν πάρει «φωτιά».
Ευαισθησία στην τιμή
Η βασική αλλαγή των τελευταίων ετών ήταν η αύξηση της ευαισθησίας στην τιμή, κάτι που σε γενικές γραμμές συμβαίνει πάντα τις περιόδους πληθωρισμού, γεγονός που σημαίνει ότι οι καταναλωτές όλο και περισσότερο αγόραζαν προϊόντα με βάση είτε την τιμή των προϊόντων, είτε τη συνολική δαπάνη χρημάτων για τις αγορές τους, θα πει στον ΟΤ ο γενικός διευθυντής του ΙΕΛΚΑ Λευτέρης Κιοσές.
Tο 2024, η σημασία που έδιναν οι καταναλωτές στο κριτήριο των χρημάτων έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο
Όπως εξηγεί, αυτό οδήγησε σε ένα διαφορετικό μείγμα στη διαδικασία αποφάσεων για τις αγορές, με το συγκεκριμένο φαινόμενο να φτάνει στο μέγιστο βαθμό του το 2024, όταν και η σημασία που έδιναν οι καταναλωτές στο κριτήριο των χρημάτων έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο.
«Έκτοτε υπάρχει μία αργή αλλά σαφής αποκλιμάκωση και μία επιστροφή στην κανονικότητα, με τα ποιοτικά κριτήρια όπως π.χ. η αντιληπτή ποιότητα των προϊόντων, η ασφάλεια και υγιεινή να κερδίζουν συνεχώς έδαφος», συμπληρώνει.
Πού περιορίζουν τις αγορές τους
Σύμφωνα με τα στοιχεία τα στοιχεία της Διεθνούς Έρευνας «Global Public Confidence» που διενεργήθηκε σε 21 χώρες από το Δίκτυο IRIS και την Focus Bari για την Ελλάδα, αν και η ανησυχία για το κόστος ζωής αγγίζει όλες τις χώρες, στην Ελλάδα σχεδόν όλα τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν αυξημένες δυσκολίες. Το 90% δήλωσε ότι σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν το νοικοκυριό του έχει μεγαλύτερη δυσκολία στο να τα βγάλει πέρα.
Το 90% δηλώνει ότι σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν το νοικοκυριό του έχει μεγαλύτερη δυσκολία στο να τα βγάλει πέρα.
Με το υψηλό κόστος ζωής να οδηγεί τους καταναλωτές σε περικοπές, το 88% των Ελλήνων πολιτών αναφέρει ότι έχει προχωρήσει σε περικοπές στην αγορά ρούχων, το 85% έχει περιορίσει το φαγητό έξω, ενώ το 72% αγοράζει και λιγότερα τρόφιμα.
Λόγω της ανελαστικής ζήτησης των προϊόντων τροφίμων, αλλά και των πολλών διαθέσιμων επιλογών σε τιμές, ακόμη δεν διαπιστώνεται κάποια έντονη αλλαγή στις συνολικές αγορές, θα πει ο Λευτέρης Κιοσές.
Οικονομικές αγορές και ιδιωτικής ετικέτας
«Οι περισσότεροι καταναλωτές διατηρούν τις αγορές που έκαναν επιλέγοντας διαφορετικές πιο οικονομικές επιλογές μέσα στις ίδιες κατηγορίες που αγόραζαν ήδη, όπως π.χ. διαφορετικές επωνυμίες προϊόντων ή προϊόντα ιδιωτικές ετικέτας», θα πει.
Mε τον τζίρο του λιανεμπορίου τροφίμων να ανέρχεται στο οκτάμηνο στα 9 δισ. ευρώ, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας αναδεικνύονται πλέον σε μεγάλο νικητή της αγοράς.
Η στροφή των καταναλωτών προς τα ιδιωτικής ετικέτας είναι ξεκάθαρη, ιδίως σε κατηγορίες όπως τα τρόφιμα
Σύμφωνα με την σχετική έρευνα της Circana το μερίδιό τους έφθασε το 27,1% του συνολικού κύκλου πωλήσεων, με ρυθμό ανάπτυξης 7,4%, ξεπερνώντας για ακόμη μία χρονιά τα επώνυμα προϊόντα.
Η στροφή των καταναλωτών προς τα ιδιωτικής ετικέτας είναι ξεκάθαρη, ιδίως σε κατηγορίες όπως τα τρόφιμα και τα προϊόντα οικιακής χρήσης, όπου η τιμή αποτελεί καθοριστικό παράγοντα.
Τα δεδομένα της Circana δείχνουν μάλιστα πως στα νησιά το μερίδιο των ιδιωτικής ετικέτας αγγίζει ή και ξεπερνά το 30% σε συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων, με τις πωλήσεις να αυξάνονται κατά διψήφια ποσοστά μέσα στους θερινούς μήνες.
Σε περιόδους οικονομικής πίεσης, οι ιδιωτικές ετικέτες έχουν καταφέρει να συνδυάσουν χαμηλότερο κόστος με αξιοσημείωτη ποιότητα, καθιστώντας τις τη νέα «κανονικότητα» στο καλάθι του Έλληνα καταναλωτή.
Διαφορετικά καταναλωτικά πρότυπα
Είναι χαρακτηριστικό, όπως θα αναφέρει ο γενικός διευθυντής του ΙΕΛΚΑ, πως «σε μεμονωμένα προϊόντα με πιο έντονες ανατιμήσεις όπως π.χ. το ελαιόλαδο ή η σοκολάτα, οι καταναλωτές και πάλι δεν μείωσαν την κατανάλωση συνολικά, αλλά στράφηκαν σε υποκατάστατα προϊόντα, προκειμένου να καλύψουν την ίδια ανάγκη. Π.χ. σήμερα με το νωπό κρέας βοοειδών να είναι σε αύξηση, οι καταναλωτές στρέφονται περισσότερο σε είδη όπως το χοιρινό και τα πουλερικά».
Σε μεμονωμένα προϊόντα με πιο έντονες ανατιμήσεις όπως π.χ. το ελαιόλαδο ή η σοκολάτα, οι καταναλωτές δεν μείωσαν την κατανάλωση συνολικά, αλλά στράφηκαν σε υποκατάστατα
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως κατηγορίες προϊόντων, οι οποίες δεν θα έπρεπε να παρουσιάζουν αύξηση, αντί να περιορίζονται, να αναπτύσσονται.
«Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα έτοιμα γεύματα, αλλά και η παραγγελία έτοιμου φαγητού από την εστίαση. Η εξέλιξη αυτή θεωρητικά δεν βγάζει νόημα με οικονομικούς όρους, αλλά βγάζει με κοινωνικούς, με τις αιτίες να βρίσκονται σε διαφορετικά καταναλωτικά πρότυπα, διαφορετικούς ρυθμούς ζωής, την αλλαγή της σύστασης των νοικοκυριών και τη διαφορετική διαχείριση χρόνου», θα πει.
Προσεκτικότεροι από ποτέ
‘Οπως επίσης αναφέρουν πηγές της αγοράς παρατηρείται και γίνεται ολοένα κι εντονότερο το φαινόμενο περιορισμού των λεγόμενων «αυθόρμητων αγορών» και το αποδίδουν φυσικά στο περιορισμένο εισόδημα που τους οδηγεί να είναι προσεκτικότεροι στις αγορές τους.
Κάτι ανάλογο άλλωστε έδειξε και η έρευνα της «Global Public Confidence», με επτά στους δέκα ‘Ελληνες να δηλώνουν πιο προσεκτικοί από ποτέ στις αγορές τους.
Αλλαγές συνηθειών
Ερωτηθείς ο γενικός διευθυντής του ΙΕΛΚΑ Λευτέρης Κιοσές αν η οικονομική στενότητα έχει οδηγήσει σε αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες του καταναλωτή, θα αναφέρει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία ακόμη για την επίδραση την τελευταία τριετία.
Σε βάθος όμως δεκαπενταετίας οπότε και υπήρξαν σημαντικές οικονομικές αλλαγές καταγράφονται διάφορες εξελίξεις. Μερικά από τα παραδείγματα που ανέφερε είναι η μείωση στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στο πλήρες φρέσκο γάλα κατά 42%, που μπορεί να σχετίζεται με ευαισθητοποίηση σε σχέση με τα λιπάρα, αλλά και με αυξημένες τιμές και κατά συνέπεια υποκατάστασή του με φυτικής προέλευσης.
Επίσης, η μείωση στον καφέ κατά 15% που ενδεχομένως να εξηγείται από τη στροφή στην εστίαση, αλλά και αύξηση για τα αλκοολούχα ποτά η οποία σχετίζεται λόγω πληθωριστικών πιέσεων με μεγαλύτερη κατανάλωση κατ’ οίκον, αντί για τους χώρους εστίασης.
Πού αυξήθηκαν οι τιμές
Πάντως σε ότι αφορά στις τιμές έρευνα του ΙΕΛΚΑ έδειξε ότι για τον μήνα Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός στις αλυσίδες σουπερμάρκετ είναι της τάξης του +0,61% τον Σεπτέμβριο 2025 σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2024, ενώ καταγράφεται αύξηση 0,76% στο κυλιόμενο 12μηνο (10/2024-9/2025) σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις τον Σεπτέμβριο 2025 σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2024 καταγράφονται στις κατηγορίες: Φρέσκα κρέατα +10,18%, Μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη +9,88%, Είδη πρωινού & ροφήματα +6,06%, Γαλακτοκομικά και χυμοί ψυγείου +4,26% και Κατεψυγμένα +3,82%.
Οι μεγαλύτερες μειώσεις τιμών τον Σεπτέμβριο 2025 σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2024 καταγράφονται στις κατηγορίες: Φρέσκα φρούτα και λαχανικά -5,63%, Απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού -5,40%, Τρόφιμα παντοπωλείου -5,18%, Τροφές & είδη για κατοικίδια -3,21% και Είδη μιας χρήσης, οικιακά είδη -3,18%.
Οι τιμές ήταν και θα είναι πάντα σημαντικές
Για το κλίμα που επικρατεί σήμερα στο λιανεμπόριο θα πει ότι η συζήτηση περιορίζεται γύρω από τα θέματα της ακρίβειας, κάτι που επισκιάζει άλλες σημαντικές εξελίξεις οι οποίες έρχονται από το περιβάλλον όπως η κλιματική αλλαγή, οι νέες τεχνολογίες και η τεχνητή νοημοσύνη.
«Οι τιμές ήταν και θα είναι πάντα σημαντικές, αλλά η λειτουργία του λιανεμπορίου τροφίμων είναι πολύπλοκη και θα πρέπει να εστιάσουμε εκ νέου σε πολλές άλλες παραμέτρους της», αναφέρει.
