Ξεκίνησε σήμερα στο Λονδίνο η έκτακτη συνεδρίαση της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (MEPC) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ), η οποία θα διαρκέσει έως τις 17 Οκτωβρίου. Αντικείμενό της είναι η συζήτηση για το Πλαίσιο Μηδενικών Εκπομπών από τη ναυτιλία «γύρω στο 2050», γνωστό ως IMO Net-Zero Framework.
Για πρώτη φορά, η ναυτιλία ως παγκόσμιος κλάδος ενδέχεται να διέπεται από έναν παγκόσμιο μηχανισμό τιμολόγησης του άνθρακα, εφόσον υιοθετηθεί το πλαίσιο. Ωστόσο, η πρόταση που έχει τεθεί προς συζήτηση φαίνεται να είναι αρκετά προβληματική και να διαθέτει έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά.
Παρά τις προκλήσεις και τις ανησυχίες που έχει εκφράσει ο κλάδος —πολλές από τις οποίες δεν έχουν ληφθεί πλήρως υπόψη από τα κράτη-μέλη— μια τέτοια απόφαση θα χαράξει την πορεία της ναυτιλίας για τις επόμενες δεκαετίες, τόνισε ο κ. Ιωάννης Α. Ξυλάς, Διευθύνων Σύμβουλος της Ariston Navigation Corp., μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και Πρόεδρος της Intercargo, μιλώντας σήμερα το πρωί στο European Shortsea Network Summit 2025, που πραγματοποιείται στην Αθήνα, αναφερόμενος στις συζητήσεις στο Λονδίνο.
Σύμφωνα με τον κ. Ξυλά, αυτό θα αποτελέσει μόνο το πρώτο βήμα σε μια μακρά και πολύπλοκη διαδικασία δύο μερών.
Το πρώτο μέρος αφορά τις λεπτομέρειες του IMO Net-Zero Framework, όπως:
-τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση του κύκλου ζωής (Life-Cycle Assessment), που θα καθορίσουν το αποτύπωμα άνθρακα των καυσίμων από την πηγή έως την κατανάλωση,
-τους μηχανισμούς επιβράβευσης των πρωτοπόρων ναυτιλιακών εταιρειών, και
-κυρίως τη διακυβέρνηση του Ταμείου, που αναμένεται να συγκεντρώσει δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα χρόνια.
Σε περίπτωση που το πλαίσιο (NZF) υιοθετηθεί μέχρι την Παρασκευή, είναι απαραίτητο τα κράτη-μέλη του ΙΜΟ να συνεργαστούν στενά με τη ναυτιλιακή κοινότητα -αξιοποιώντας την τεχνική και πρακτική της εμπειρία- ώστε να διασφαλιστεί ότι το πλαίσιο θα είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό, τόνισε ο κ. Ξυλάς.
Το δεύτερο μέρος αφορά την ευθυγράμμιση των εθνικών και περιφερειακών μέτρων με το παγκόσμιο πλαίσιο του ΙΜΟ. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για όλους τους τομείς της ναυτιλίας.
Εάν τα περιφερειακά μέτρα συνεχίσουν να υφίστανται παράλληλα με έναν παγκόσμιο μηχανισμό —ή, ακόμη χειρότερα, εάν πολλαπλασιαστούν— κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε ένα κατακερματισμένο κανονιστικό περιβάλλον, που θα επιβάλλει βαριά οικονομικά και διοικητικά βάρη, βλάπτοντας όχι μόνο το εμπόριο αλλά και τις οικονομίες και κοινωνίες που εξαρτώνται από αυτό, υπογράμμισε ο ομιλητής.
Το μέλλον της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων
Ο εκπρόσωπος της ΕΕΕ εκτός από την πρόκληση της απανθρακοποίησης αναφέρθηκε και σε άλλες που αντιμετωπίζει η ναυτιλία και ειδικότερα ο κλάδος της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων (short sea shipping).
Η ναυτιλία αντιμετωπίζει επίσης τις προκλήσεις της ψηφιοποίησης, τα διοικητικά βάρη, την εξεύρεση και κατάρτιση ναυτικών, την ασφάλεια στη θάλασσα και την ανάγκη για συνεχή επένδυση.
Ιδιαίτερα η ναυτιλία μικρών αποστάσεων (short sea shipping) στην Ευρώπη αντιμετωπίζει μια επιπλέον και πολύ συγκεκριμένη πρόκληση: τον κίνδυνο υπονόμευσης της ανταγωνιστικότητάς της.
Μέτρα όπως ο Κανονισμός FuelEU Maritime και η ένταξη της ναυτιλίας στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (EU ETS) ενέχουν τον κίνδυνο να πλήξουν την ανταγωνιστικότητα των θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων, προειδοποίησε ο κ. Ξυλάς. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να απομακρύνουν τα φορτία από τις θαλάσσιες διαδρομές και να τα επαναφέρουν στις οδικές μεταφορές — ακριβώς το αντίθετο από αυτό που επιδιώκουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής.
«Αυτός ο κίνδυνος πρέπει να αναγνωριστεί ανοιχτά και να αντιμετωπιστεί», τόνισε. Ο κ. Ξυλάς χαρακτήρισε τη ναυτιλία μικρών αποστάσεων «ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής συνδεσιμότητας και βασικό μοχλό της πράσινης μετάβασης».
Επενδύσεις σε λιμάνια
Για να παραμείνει ανταγωνιστική, τόνισε, απαιτούνται επενδύσεις σε στόλους, υποδομές και ψηφιακά συστήματα.
«Πολλοί ευρωπαϊκοί λιμένες δεν είναι ακόμη έτοιμοι για εναλλακτικά καύσιμα ή ηλεκτροδότηση από ξηράς. Αν δεν επενδύσουμε τώρα, η short sea shipping κινδυνεύει να μείνει πίσω», προειδοποίησε.
Υπογράμμισε επίσης τη σημασία ενός ανανεωμένου τραπεζικού πλαισίου δανεισμού και της επιστροφής των εσόδων από το ETS και το FuelEU Maritime πίσω στον κλάδο.
Στον τομέα της ψηφιοποίησης, ο κ. Ξυλάς, αναφέρθηκε στην πρόταση της Ένωσης Ευρωπαίων Εφοπλιστών (ECSA) για τη θέσπιση ενός «Short Sea Shipping Digital Act», που θα ενοποιεί και απλουστεύει τις διαδικασίες μέσω μιας ενιαίας ψηφιακής πλατφόρμας.
«Η ψηφιοποίηση πρέπει να γίνει ο κανόνας, όχι η εξαίρεση», είπε χαρακτηριστικά.
Οι άνθρωποι στο επίκεντρο
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα.
«Οι ναυτικοί μας είναι η καρδιά της ναυτιλίας. Πρέπει να δημιουργήσουμε τα κίνητρα που θα προσελκύσουν νέους ανθρώπους στο επάγγελμα και να επενδύσουμε στη συνεχή εκπαίδευση και κατάρτισή τους», υπογράμμισε.
Κλείνοντας, ο κ. Ξυλάς, κάλεσε τον ναυτιλιακό κλάδο να διατηρήσει ενιαία φωνή και κοινή στρατηγική απέναντι στις προκλήσεις της εποχής.
«Η ναυτιλία είναι πιο δυνατή όταν μιλά με μία φωνή. Μόνο με συνεργασία μπορούμε να διαμορφώσουμε πολιτικές δίκαιες, ισορροπημένες και ωφέλιμες — όχι μόνο για τις επιχειρήσεις, αλλά και για την κοινωνία συνολικά», κατέληξε.
