Μια τηλεοπτική διαφήμιση από το Οντάριο έβαλε «φωτιά» στις σχέσεις ΗΠΑ–Καναδά, όταν πρόβαλε τον Ρόναλντ Ρίγκαν να μιλά εναντίον των δασμών σε παλιά ομιλία του.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ενοχλημένος, δήλωσε πως ο προκάτοχός του «λάτρευε» τις ίδιες πολιτικές που και ο ίδιος εφαρμόζει, αναφέρουν σε πρόσφατο θέμα τους οι Financial Times.
Όμως, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη: ο Ρίγκαν υπήρξε υπέρμαχος του ελεύθερου εμπορίου, ενώ ο Τραμπ το αντιμετωπίζει ως πεδίο μάχης.
Ντόναλντ Τραμπ vs Ρόναλντ Ρίγκαν
Τη δεκαετία του 1980, ο Ρίγκαν θεωρούσε το εμπόριο κινητήρια δύναμη της αμερικανικής ευημερίας. Μιλούσε για τον «θρίαμβο της συνεργασίας» και προειδοποιούσε ενάντια σε όσους χρησιμοποιούν τη σημαία για να καλύψουν την οικονομική τους εσωστρέφεια.
Στην ομιλία του για τη συμφωνία με τον Καναδά, λίγο πριν αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο, υπερασπίστηκε το ελεύθερο εμπόριο ως προέκταση των ίδιων αρχών που ενέπνευσαν την αμερικανική ανεξαρτησία και την οικονομική φιλοσοφία του Άνταμ Σμιθ.
Οι εξαιρέσεις του «καθαρού φιλελευθερισμού»
Φυσικά, ακόμη και ο Ρίγκαν είχε στιγμές προστατευτισμού.
Στην αρχή της δεκαετίας του ’80, όταν οι ιαπωνικές εισαγωγές αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών προϊόντων έπλητταν την αμερικανική βιομηχανία, συμφώνησε σε προσωρινούς περιορισμούς και αύξησε τους δασμούς σε ιαπωνικές μοτοσικλέτες — για να προστατεύσει εταιρείες όπως η Harley-Davidson.
Όμως κάθε του μέτρο συνοδευόταν από δηλώσεις ότι το έκανε «με βαριά καρδιά» και μόνο για να αντιμετωπίσει «παροδικές ανισορροπίες».
Ο Τραμπ και η νέα εποχή του οικονομικού εθνικισμού
Για τον Ντόναλντ Τραμπ, οι δασμοί δεν είναι εργαλείο προσωρινής ανακούφισης, αλλά μοχλός εξουσίας. Από την πρώτη του προεκλογική καμπάνια μέχρι σήμερα, έχει παρουσιάσει τους φόρους στις εισαγωγές ως μέσο να “ξαναγίνει η Αμερική πλούσια”, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει σύγκρουση με παραδοσιακούς συμμάχους.
Αυτή η προσέγγιση δεν βασίζεται στην ελεύθερη αγορά αλλά στη στρατηγική πίεση. Οι δασμοί για τον Τραμπ είναι διαπραγματευτικό χαρτί, πηγή εσόδων και πολιτικό σύμβολο — όχι μια αναγκαία εξαίρεση.
Το καναδικό επεισόδιο και η σκιά της ιστορίας
Η πρόσφατη διαφήμιση που αναπαρήγαγε τη φωνή του Ρίγκαν μπορεί να μην είχε σκοπό να προκαλέσει διπλωματική κρίση, αλλά λειτούργησε ως καθρέφτης της διαφοράς φιλοσοφίας ανάμεσα στους δύο προέδρους.
Η Βιβλιοθήκη Ρίγκαν στην Καλιφόρνια κατηγόρησε τους δημιουργούς ότι αλλοίωσαν το νόημα της ομιλίας του, ενώ ο Λευκός Οίκος απείλησε με κυρώσεις κατά του Καναδά. Παρά τις αντιδράσεις, το σποτ συνέχισε να προβάλλεται, τροφοδοτώντας τη διαμάχη για το ποιος «εκφράζει» το πνεύμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.
Δύο πρόεδροι, δύο κόσμοι
Ο Ρίγκαν έβλεπε το εμπόριο ως συνεργασία και ευκαιρία για κοινή ανάπτυξη.
Ο Τραμπ το βλέπει ως πεδίο μάχης όπου πρέπει να υπάρχουν νικητές και ηττημένοι.
Ανάμεσά τους βρίσκεται η σύγχρονη Αμερική, διχασμένη ανάμεσα στο όραμα του φιλελευθερισμού των ’80s και τη ρητορική του οικονομικού εθνικισμού της δεκαετίας του 2020.
Το ερώτημα που μένει ανοιχτό
Αν ο Ρίγκαν ζούσε σήμερα, πιθανόν θα θύμιζε ότι το ελεύθερο εμπόριο δεν είναι αδυναμία αλλά πίστη στην ίδια την αμερικανική αυτοπεποίθηση. Ο Τραμπ, αντίθετα, θα απαντούσε πως χωρίς δασμούς δεν υπάρχει κυριαρχία.
Και κάπου ανάμεσα στις δύο αυτές φιλοσοφίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να ψάχνουν τι σημαίνει «America First» — χωρίς να χάσουν αυτό που κάποτε ο Ρίγκαν ονόμαζε «το ανοιχτό χέρι της ελευθερίας».
