Πυρηνικά όπλα: Ο Τραμπ θέλει περισσότερες δοκιμές – Τι θα σημάνει μια νέα κούρσα εξοπλισμών

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι έδωσε εντολή στο Υπουργείο Άμυνας να ξεκινήσει δοκιμές πυρηνικών όπλων «σε ισότιμη βάση» με αντιπάλους όπως η Ρωσία και η Κίνα.

Δεν είναι σαφές αν εννοεί την πυροδότηση πυρηνικών κεφαλών, η οποία θα ανέτρεπε δεκαετίες αμερικανικής πολιτικής και θα παραβίαζε μια de facto παγκόσμια απαγόρευση, ή μια κλιμάκωση κάτι που η χώρα ήδη κάνει: τη δοκιμή συστημάτων εκτόξευσης όπλων, όπως διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων, που μπορούν να μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές.

Η Συνθήκη New START μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, η οποία περιορίζει τον αριθμό των αναπτυγμένων στρατηγικών κεφαλών τους, πρόκειται να λήξει τον Φεβρουάριο.

Η επιστροφή στις πυρηνικές δοκιμές δεν είναι μια νέα ιδέα στo μυαλό του Τραμπ, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Bloomberg. Ανώτεροι αξιωματούχοι φέρονται να εξέτασαν μια τέτοια εξέλιξη κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του και το περασμένο καλοκαίρι, ο Ρόμπερτ Ο’Μπράιεν, ο οποίος διετέλεσε σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ από το 2019 έως το 2021, άσκησε δημόσια πίεση στις ΗΠΑ να επαναλάβουν τις πυρηνικές δοκιμές πλήρους κλίμακας για να «διατηρήσουν την τεχνική και αριθμητική υπεροχή» έναντι των συνδυασμένων πυρηνικών αποθεμάτων της Ρωσίας και της Κίνας.

Ο Τραμπ διατύπωσε τη νέα του οδηγία ως απάντηση στα προγράμματα δοκιμών άλλων κρατών. Τα σχόλιά του ακολούθησαν την ανακοίνωση από τη Ρωσία επιτυχημένων δοκιμών ενός πυραύλου κρουζ και πυρηνοκίνητου υποβρυχίου – drone τα οποία είναι και τα δύο ικανά να μεταφέρουν πυρηνική κεφαλή. Καμία από τις δοκιμές δεν περιελάμβανε πυρηνική έκρηξη.

Πότε πραγματοποίησαν οι ΗΠΑ την τελευταία πυρηνική δοκιμή τους

Οι ΗΠΑ δεν έχουν προβεί σε πυρηνική δοκιμή από το 1992, όταν ο τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος διέταξε μορατόριουμ. Αντίθετα, βασίζονται σε αποδεδειγμένα σχέδια, προηγμένες προσομοιώσεις υπολογιστών και τα λεγόμενα υποκρίσιμα πειράματα που σταματούν πριν πυροδοτήσουν μια κεφαλή.

Η τελευταία γνωστή πυρηνική δοκιμή της Ρωσίας πραγματοποιήθηκε επίσης πριν από περισσότερα από 30 χρόνια, το 1990, ενώ της Κίνας το 1996. Μαζί με τις ΗΠΑ, έχουν υπογράψει μια διεθνή συμφωνία που απαγορεύει τις δοκιμές πυρηνικών όπλων: τη Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών , η οποία αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και τέθηκε προς υπογραφή το 1996.

Ενώ κανένα από τα τρία κράτη δεν έχει επικυρώσει τη συμφωνία, πράγμα που σημαίνει ότι τεχνικά δεν έχει τεθεί σε ισχύ, εξακολουθούν να τηρούν τους όρους της — όπως και κράτη με πυρηνικά όπλα όπως η Ινδία και το Πακιστάν που δεν έχουν υπογράψει τη συνθήκη. Η μόνη χώρα που είναι γνωστό ότι έχει δοκιμάσει σχέδια πυρηνικών κεφαλών αυτόν τον αιώνα είναι η Βόρεια Κορέα, η οποία πορχώρησε σε πυρηνική δοκιμή το 2017.

Είναι απαραίτητες οι πραγματικές δοκιμές πυρηνικών όπλων;

Τα πυρηνικά όπλα απαιτούν ακριβή χρονισμό, θερμοκρασία, πίεση και υλικά. Κατά την πρώιμη ανάπτυξή τους, οι φυσικές δοκιμές βοήθησαν τους επιστήμονες να κατανοήσουν αυτές τις διαφορετικές μεταβλητές, καθώς και το μέγεθος της ζημιάς που μπορούν να προκαλέσουν τα όπλα σε έναν στόχο και τα επίπεδα ακτινοβολίας και θερμότητας που παράγουν.

Η πρώτη δοκιμαστική πυροδότηση πραγματοποιήθηκε στην έρημο του Νέου Μεξικού το 1945 στο πλαίσιο του Σχεδίου Μανχάταν. Αυτές οι δοκιμές προηγήθηκαν της ρίψης ατομικών βομβών από τους Αμερικανούς στις ιαπωνικές πόλεις Χιροσίμα και Ναγκασάκι κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Για δεκαετίες αργότερα, οι κατασκευαστές σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούσαν απομακρυσμένες τοποθεσίες δοκιμών για να διαπιστώσουν εάν τα νέα σχέδια λειτουργούσαν και μπορούσαν να προσφέρουν την αναμενόμενη ποσότητα εκρηκτικής ισχύος. Εκτός από την παροχή τεχνικών δεδομένων, οι επιδείξεις θεωρούνταν επίσης ως προβολή στρατιωτικής ισχύος.

Το πιο σύγχρονο πυρηνικό όπλο των ΗΠΑ είναι η αεροπορική βόμβα B61-13. Η σειρά B61 χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960 και αναβαθμίστηκε κατά τη διάρκεια των δεκαετιών μέσω πρόσθετων δοκιμών. Ωστόσο, χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις, η τελευταία έκδοση αναπτύχθηκε με τη χρήση υπολογιστικών προσομοιώσεων και δεδομένων από προηγούμενες δοκιμές, χωρίς να πραγματοποιηθεί πραγματική δοκιμαστική έκρηξη.

💣 USA Unveils B61-13 Nuclear Bomb — 24x Stronger Than Hiroshima! 🇺🇸⚠️ pic.twitter.com/IzQTGe3FHm

— World War 3 (@Worldwar_3_) April 17, 2025

Η επιστροφή σε δοκιμές πυρηνικής έκρηξης πλήρους κλίμακας στις ΗΠΑ θα διαρκούσε αρκετά χρόνια και θα κόστιζε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, δήλωσε ο Daryl G. Kimball, εκτελεστικός διευθυντής της Ένωσης Ελέγχου Όπλων.

Ποιοι κίνδυνοι θα μπορούσαν να προκύψουν από την επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών;

Σε περίπτωση που οι ΗΠΑ επαναλάβουν τις δοκιμές, αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να πυροδοτήσει μια νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών — και όχι μόνο μεταξύ των υπερδυνάμεων — υπονομεύοντας δεκαετίες πρωτοβουλιών μη διάδοσης. Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι εάν οι ΗΠΑ αψηφήσουν την παγκόσμια απαγόρευση, θα «ενεργήσουν αναλόγως».

Τα αινιγματικά σχόλια του Τραμπ σχετικά με τις δοκιμές έρχονται σε μια επισφαλή στιγμή για την πυρηνική διπλωματία και έρχονται σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκκλήσεις του για αποπυρηνικοποίηση. Η Συνθήκη New START μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, η οποία περιορίζει τον αριθμό των αναπτυγμένων στρατηγικών κεφαλών τους, πρόκειται να λήξει τον Φεβρουάριο.

Η Ρωσία διαθέτει το μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών όπλων στον κόσμο, με περίπου 4.300 αναπτυγμένες και αποθηκευμένες πυρηνικές κεφαλές, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ, των οποίων το απόθεμα ανέρχεται σε 3.700, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης. Η Κίνα είναι τρίτη στην παγκόσμια κατάταξη, κατέχοντας 600 πυρηνικές κεφαλές, αν και οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν προειδοποιήσει ότι η χώρα επεκτείνει ραγδαία αυτό το οπλοστάσιο.

Πηγή: SIPRI 2025

Ποιος θα ωφεληθεί από την επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών;

Οι ετήσιες αξιολογήσεις που διεξάγονται από τους διευθυντές των εθνικών πυρηνικών εργαστηρίων των ΗΠΑ και τον διοικητή της Στρατηγικής Διοίκησης των ΗΠΑ αναφέρουν ότι το πυρηνικό απόθεμα της χώρας είναι ασφαλές, αξιόπιστο και αποτελεσματικό και δεν υπάρχει τεχνικός λόγος για επιστροφή σε δοκιμές με εκρήξεις.

Οι ΗΠΑ και η Ρωσία πραγματοποίησαν σχεδόν 2.000 δοκιμές πυρηνικών όπλων από τη δεκαετία του 1940 έως τη δεκαετία του 1990 και έχουν ήδη τεράστιες ποσότητες δεδομένων με τις οποίες μπορούν να εργαστούν, δήλωσε ο William Alberque, ανώτερος συνεργάτης στο Pacific Forum με έδρα την Ευρώπη. Εάν οι ΗΠΑ αναβιώσουν τη δραστηριότητα δοκιμών τους, αυτό θα «άνοιγε την πόρτα για την Κίνα να ξαναρχίσει τις δοκιμές και είναι η μόνη από τις Big Five που έχει ανάγκη από νέα δεδομένα δοκιμών».

Ως Big Five αποκαλούνται οι χώρες που ελιναι επισήμως αναγνωρισμένο ότι διαθέτουν πυρηνικά όπλα βάσει της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων : Ρωσία, ΗΠΑ, Κίνα, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Τρία άλλα κράτη – η Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα – παραδέχονται ότι διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Πιστεύεται ευρέως ότι και το Ισραήλ διαθέτει, αλλά ποτέ δεν έχει επιβεβαιώσει ή διαψεύσει την ύπαρξη του οπλοστασίου του.

Πώς δοκιμάζονταν τα πυρηνικά όπλα στο παρελθόν;

Οι πρώτες δοκιμές πραγματοποιήθηκαν σε ανοιχτό χώρο, είτε με πυροδότηση σε πύργους πάνω από την ξηρά είτε με ρίψη από αεροσκάφη. Αυτές οι ατμοσφαιρικές δοκιμές παρήγαγαν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα όπλα, όπως το μέγεθος της «σφαίρας φωτιάς» εξαιρετικά θερμού, ταχέως διαστελλόμενου αερίου και την ποσότητα ραδιενεργού νέφους που δημιουργήθηκε από την έκρηξη.

Ωστόσο, υπήρχαν σοβαροί κίνδυνοι για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, ιδίως καθώς ο άνεμος και η βροχή διέδιδαν ραδιενεργά σωματίδια σε κατοικημένες περιοχές. Η δοκιμή Castle Bravo στην ατόλη Μπικίνι στα Νησιά Μάρσαλ το 1954 ήταν η μεγαλύτερη δοκιμαστική έκρηξη που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ, παράγοντας περισσότερο από το διπλάσιο της αναμενόμενης εκρηκτικής ισχύος.

Underwater nuclear test in the bikini attol , 1946 pic.twitter.com/s8KW848e5f

— War Monitor Clips (@WarMonitorClips) January 26, 2025

Ήταν επίσης η χειρότερη ραδιενεργή καταστροφή στην ιστορία των αμερικανικών δοκιμών, καθώς το νέφος μόλυνε μια πολύ ευρύτερη περιοχή από ό,τι αναμενόταν.

Οι αυξανόμενες ανησυχίες για την ασφάλεια κορυφώθηκαν με τη διεθνή Συνθήκη για τη Μερική Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών το 1963, η οποία απαγόρευσε τις υπέργειες και υποβρύχιες δοκιμές. Οι τελευταίες ατμοσφαιρικές δοκιμές από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία έγιναν το 1962, ενώ για την Κίνα, η οποία δεν υπέγραψε αυτήν τη συνθήκη, η τελευταία της δοκιμή ήταν το 1980.

Οι υπόγειες δοκιμές διεξήχθησαν κυρίως με την εκσκαφή μιας κοιλότητας βαθιά κάτω από την επιφάνεια και την πυροδότηση της κεφαλής στη μέση αυτού του χώρου για τον περιορισμό της θερμότητας, της πίεσης και του νέφους. Αυτή η μέθοδος προσφέρει επίσης μεγαλύτερη μυστικότητα, καθιστώντας πιο δύσκολη την ανάλυση της πύρινης σφαίρας για τους αντιπάλους.

Ενώ ήταν ασφαλέστερο από τις ατμοσφαιρικές δοκιμές, το υπόγειο περιβάλλον εξακολουθούσε να ενέχει τον κίνδυνο μόλυνσης του εδάφους και των υπόγειων υδάτων. Υπήρξαν επίσης ορισμένα ατυχήματα, όπως κατά τη διάρκεια της δοκιμής Beryl της Γαλλίας στην Αλγερία το 1962, όταν θερμά αέρια και ραδιενεργό υλικό εκτοξεύτηκαν από την πλευρά του βουνού όπου πραγματοποιήθηκε η δοκιμή.

Ποια είναι η ανησυχία σχετικά με τα όπλα που δοκιμάζει πρόσφατα η Ρωσία;

Ο πύραυλος κρουζ 9M730 Burevestnik είναι ικανός να μεταφέρει πυρηνική κεφαλή και τροφοδοτείται από έναν ατομικό αντιδραστήρα, ο οποίος βασίζεται σε μια αντίδραση σχάσης – τη διάσπαση ατόμων για την απελευθέρωση ενέργειας – ως πυρήνα ενός ramjet. Αυτό δίνει στον πύραυλο σχεδόν απεριόριστο βεληνεκές. Τον Οκτώβριο, η Ρωσία δήλωσε ότι ο Burevestnik είχε πραγματοποιήσει με επιτυχία δοκιμαστική πτήση για περίπου 15 ώρες, καλύπτοντας περίπου 14.000 χιλιόμετρα (8.699 μίλια).

⚡ Russia has successfully tested its nuclear-powered Burevestnik cruise missile:

Putin announces successful test of Russia’s 9M730 Burevestnik (SSC-X-9 “Skyfall”), a nuclear-powered, nuclear-capable intercontinental cruise missile said to have unlimited range and the ability to… pic.twitter.com/zNkjcyK3OF

— OSINT Updates (@OsintUpdates) October 27, 2025

Αν και οι Ρώσοι σχεδίασαν το όπλο για να παρακάμπτει την αεροπορική και πυραυλική άμυνα, δεν είναι σαφές εάν ο Burevestnik είναι πιο ικανός να το κάνει αυτό από τους συμβατικούς πυραύλους κρουζ, σύμφωνα με τον Jeffrey Lewis, ειδικό σε πυρηνικά όπλα στο Ινστιτούτο Στρατηγικών Σπουδών Middlebury στην Καλιφόρνια.

Οι ΗΠΑ διαθέτουν ευαίσθητους δορυφόρους σε γεωστατική τροχιά που αποτελούν το Διαστημικό Σύστημα Υπερύθρων που μπορεί να ανιχνεύσει εκτοξεύσεις πυραύλων οπουδήποτε στη Γη, καθώς και συμβατικά συστήματα αεράμυνας σχεδιασμένα να καταρρίπτουν πυραύλους κρουζ. Φέτος, ο Τραμπ έδωσε εντολή στον αμερικανικό στρατό να αναπτύξει και να αναπτύξει το σύστημα Golden Dome , το οποίο έχει ως στόχο να εξουδετερώσει οποιαδήποτε εναέρια απειλή κατά της χώρας.

«Αυτό είναι τελικά το τόσο ανόητο με τις εξοπλιστικές κούρσες», είπε ο Λιούις. «Δεν υπάρχει καμία νίκη στο τέλος. Είναι απλώς μια διαδικασία όπου η μία πλευρά χτίζει συστήματα, η άλλη πλευρά χτίζει συστήματα ως απάντηση, και ούτω καθεξής. Όλοι καταλήγουν ακριβώς στο ίδιο σημείο από όπου ξεκίνησαν, απλώς με μεγάλο κόστος».