Πώς να αποφύγουμε την «κόλαση»

Η Ευρωπαϊκή Ενωση τρέχει παραδοσιακά πίσω από τις εξελίξεις. Συζητάει ατέρμονα τις τελευταίες εβδομάδες για το ενεργειακό πρόβλημα, αν και το πρόβλημα ερχόταν κατά πάνω της εδώ και μήνες. Απλώς επέλεγε να κλείνει τα μάτια και να μην προχωράει σε αποφάσεις, ακολουθώντας τη γνωστή τακτική του «πετάω το τενεκεδάκι παρακάτω».

Φτάσαμε έτσι στη θέση να έχει ανακύψει ένα νέο σημαντικότερο πρόβλημα, αυτό της ευρωπαϊκής επισιτιστικής ασφάλειας, και να μην υπάρχει διαθέσιμος πολιτικός χρόνος για να το συζητήσουν. Ο χρόνος εφαρμογής των κατάλληλων πολιτικών αποφάσεων περνά, οι ελλείψεις σε βασικά είδη διατροφής αυξάνονται, συμπαρασύροντας και τις τιμές, και η ΕΕ δεν έχει ακόμη καταλάβει τις διαστάσεις του προβλήματος.

«Προετοιμαστείτε για την κόλαση» ήταν η φράση-καμπανάκι του επικεφαλής των επισιτιστικών προγραμμάτων του ΟΗΕ, προειδοποιώντας για την απίστευτη αστάθεια που έρχεται παγκοσμίως λόγω της έλλειψης τροφίμων. Τι άλλο πρέπει να ακούσουν στην Κομισιόν για να κινητοποιηθούν;

Η ΕΕ καμαρώνει εδώ και δεκαετίες για την πρώτη κοινή πολιτική που έχει καταφέρει να διαμορφώσει, που είναι η Κοινή Αγροτική Πολιτική, και τώρα που μπορεί να την επικαλεστεί και να τη χρησιμοποιήσει ως εργαλείο κοινής ευρωπαϊκής αντιμετώπισης ενός προβλήματος δείχνει να έχει παραλύσει.

Δεκάδες δισεκατομμύρια μοιράζει κάθε χρόνο, για δεκαετίες, προς όλες τις χώρες όχι μόνο της ευρωζώνης, αλλά του συνόλου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και όμως σήμερα «ανέχεται» τις εθνικές πολιτικές του κλεισίματος των συνόρων και της απαγόρευσης των εξαγωγών και της αποθεματοποίησης που έχουν ήδη ξεκινήσει ορισμένες ευεργετημένες κατά τα άλλα χώρες.

Ηδη Ουγγαρία, Ρουμανία και Βουλγαρία, τρεις μικρότερες αλλά εναλλακτικές της Ουκρανίας αγορές προμήθειας δημητριακών (μαλακό σιτάρι, ζωοτροφές κ.λπ.), έχουν κλείσει τα σύνορα. Αλλες το μελετούν. Εχουν πλεόνασμα και δεν το εξάγουν, ούτε καν στις χώρες της περίφημης ευρωπαϊκής «οικογένειας». Αναλογικά θα μπορούσε και η Ελλάδα να σταματήσει τη διάθεση του τεράστιου πλεονάσματος σκληρού σιταριού που καταλήγει κάθε χρόνο στις ιταλικές βιομηχανίες ζυμαρικών, αναμένοντας ακόμα καλύτερες τιμές.

Τίποτε από όλα αυτά δεν συνάδει με το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ούτε καν με τον πρόδρομο σχηματισμό της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.

Το Ινστιτούτο Bruegel σε μια ανάλυσή του την προηγούμενη εβδομάδα επισήμαινε τους μεγαλύτερους κινδύνους από την κρίση, όπως για παράδειγμα μια ένταση στις χώρες πλησίον της Ευρώπης. Μην ξεχνάμε ότι στην τελευταία επισιτιστική κρίση μάς προέκυψε η Αραβική Ανοιξη. Σε αυτή την κρίση, το Bruegel λέει ότι ακόμα και στο καλύτερο σενάριο επτά πιο ευάλωτες χώρες θα επηρεαστούν σημαντικά, μεταξύ των οποίων η Τυνησία, η Αίγυπτος, η Αρμενία, η Γεωργία, αλλά και η Τουρκία.

Το θέμα οπότε είναι πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα. Σύμφωνα με τους αναλυτές του Bruegel, ο πλήρης αντίκτυπος δεν θα γίνει αισθητός μέχρι την καλλιεργητική περίοδο των δημητριακών του επόμενου φθινοπώρου. Οι αναλυτές του συνιστούν την ανάπτυξη παραγωγής δημητριακών παντού, με τη χρήση αποτελεσματικότερων φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

Με επιστράτευση των εκτάσεων που κανονικά θα ήταν σε αγρανάπαυση και αυτών που προορίζονταν για βιοκαύσιμα. Η ΕΕ παράγει σήμερα ενεργειακές καλλιέργειες στο 15% περίπου της καλλιεργήσιμης γης της. Επιπλέον, δεδομένου του μεγέθους του τρέχοντος σοκ, η απαίτηση για τους γεωργούς της ΕΕ να αφήνουν το 5% της καλλιεργήσιμης γης ως «περιοχές οικολογικής εστίασης» – ακαλλιέργητες και χωρίς χρήση λιπασμάτων – θα πρέπει να αρθεί για την τρέχουσα περίοδο φύτευσης.

Είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί ότι τα αποθέματα τροφίμων θα αναπληρωθούν. Αλλά για να γίνουν όλα αυτά πράξη, πρέπει τα ευρωπαϊκά όργανα να οργανώσουν σε πρώτη φάση τη συζήτηση…