Πρόστιμα μη τήρησης λογιστικών αρχείων και μη διαφύλαξης Φ.Η.Μ. (Γ’ Μέρος)

2.3. Σχέση με άλλες διατάξεις

α) Στις περιπτώσεις που, κατόπιν ελέγχου, επιβάλλεται το πρόστιμο της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022, για τις παραβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής αυτού δεν επιβάλλεται και το πρόστιμο του της περίπτωσης ε’ της παραγράφου 2 του άρθρου 54 του Ν.4987/2022 (ύψους 2.500,00 ευρώ) για παραβάσεις της περίπτωσης η’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Ν.4987/2022 περί «μη συμμόρφωσης του φορολογούμενου με τις κατά το άρθρο 13 του Ν.4987/2022 υποχρεώσεις του», (σχετική η παράγραφος 7 του άρθρου 62 του Ν.4987/2022).

β) Η εφαρμογή του άρθρου 28 του Ν.4172/2013 «Μέθοδος προσδιορισμού εσόδων» είναι ανεξάρτητη από την εφαρμογή του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022. Ειδικότερα, ακόμη κι αν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 και δεν επιβάλλεται το πρόστιμο αυτό, εντούτοις δεν αποκλείεται η προσφυγή στις μεθόδους προσδιορισμού εσόδων του άρθρου 28 του Ν.4172/2013, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου αυτού, οι οποίες εξετάζονται αυτοτελώς.

Επισήμανση : Στις περιπτώσεις που ο έλεγχος διαπιστώνει τη συνδρομή των προϋποθέσεων και επιβάλλει το πρόστιμο της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 διότι η μη τήρηση ή η μη ενημέρωση επηρεάζει τη συμμόρφωση με τις φορολογικές υποχρεώσεις και την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων ή δεν είναι δυνατός, με οποιοδήποτε πρόσφορο μέσο, ο προσδιορισμός των σχετικών φορολογικών υποχρεώσεων τότε θα έχουν εφαρμογή και οι διατάξεις του άρθρου 28 του Ν.4172/2013, (σ.σ. προσδιορισμός των εσόδων με βάση κάθε διαθέσιμο στοιχείο ή με έμμεσες μεθόδους ελέγχου κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του άρθρου 27 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας).

2.4. Έναρξη ισχύος

α) Σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 3 του άρθρου 101 του Ν.4714/2020 το πρόστιμο της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 επιβάλλεται για παραβάσεις που αφορούν στα φορολογικά έτη που λήγουν από 31.12.2020 και μετά. Συνεπώς, οι διενεργούμενοι έλεγχοι μπορούν να διαπιστώνουν παραβάσεις που αφορούν φορολογικά έτη από το 2020 και εφεξής και όχι παλαιότερα έτη.

Παράδειγμα

Σε οντότητα με φορολογικό έτος 1.1.20ΧΧ / 31.12.20ΧΧ, ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε κατά τον μήνα Ιούλιο 2022. Δεδομένου ότι κατά τον χρόνο αυτό είχε παρέλθει η προθεσμία κατάρτισης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων του έτους 2021, η Φορολογική Διοίκηση μπορούσε να διαπιστώσει παραβάσεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 για τα φορολογικά έτη 2020 και 2021 και όχι για παλαιότερα φορολογικά έτη. Περαιτέρω, για τον προσδιορισμό της βάσης υπολογισμού του προστίμου θα ληφθεί υπόψη ο μέσος όρος των ακαθαρίστων εσόδων από επιχειρηματική δραστηριότητα των φορολογικών ετών 2018, 2019 και 2020, δεδομένου ότι δεν είχε παρέλθει κατά τον χρόνο του ελέγχου η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2022. Αν ο ίδιος έλεγχος είχε πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο 2022, ισχύουν τα ανωτέρω με τη διαφοροποίηση ότι, για τον υπολογισμό της βάσης του προστίμου, θα ληφθεί υπόψη ο μέσος όρος των ακαθαρίστων εσόδων από επιχειρηματική δραστηριότητα των φορολογικών ετών 2019, 2020 και 2021, δεδομένου ότι θα έχει παρέλθει, κατά τον χρόνο του ελέγχου, η προθεσμία υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2021.

β) Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 90 του Ν.4864/2021, οι παράγραφοι 1 και 2 του άρθρου 54Ε Ν.4987/2022 (σ.σ. τότε άρθρου 54Ε του Ν.4174/2013) όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους, καταλαμβάνουν και υποθέσεις για τις οποίες μέχρι τις 29.11.2021 δεν έχουν εκδοθεί οριστικές πράξεις επιβολής προστίμου. Συνεπώς, εφόσον μέχρι και την 29.11.2021 έχει διαπιστωθεί η μη τήρηση λογιστικών αρχείων (βιβλίων) σύμφωνα με τα οριζόμενα στην περίπτωση α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 54Ε του Ν.4987/2022 και δεν έχουν εκδοθεί οριστικές πράξεις επιβολής προστίμου, επιβάλλεται το εν λόγω πρόστιμο εφαρμόζοντας τα ανώτατα όρια που ορίζονται στην υπόψη περίπτωση.

Γιώργος Α. Κορομηλάς

Φορολογικός σύμβουλος – Συγγραφέας φορολογικών βιβλίων

Διευθυντής Φορολογικού τμήματος Tax Advisors I.K.E.

Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών