Αλάσκα: Τα 80 χλμ. που χωρίζουν και ενώνουν ΗΠΑ και Ρωσία

Η μέρα έφτασε και αργότερα σήμερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Ρώσος ομόλογός του, Βλαντιμίρ Πούτιν, θα συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο για πρώτη φορά μετά από επτά χρόνια με απώτερο στόχο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο Ρώσος πρόεδρος θα πετάξει στο Άνκορατζ, τη μεγαλύτερη πόλη της Αλάσκας, για την πολυαναμενόμενη σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Ρωσίας, η οποία έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στην Κοινή Βάση Έλμενντορφ-Ρίτσαρντσον.

Λόγω του μεγάλου διαδρόμου απογείωσης/προσγείωσης, η εν λόγω βάση χρησιμεύει επίσης ως σταθμός ανεφοδιασμού στα ταξίδια του προέδρου των ΗΠΑ ή των υπουργών του στην Ασία.

Είναι μία από τις δύο μεγάλες αεροπορικές βάσεις στην Αλάσκα, από όπου συχνά απογειώνονται αμερικανικά μαχητικά για να αναχαιτίσουν ρωσικά αεροσκάφη που πλησιάζουν τον εναέριο χώρο των ΗΠΑ.

Η επιλογή να φιλοξενηθεί η συνάντηση στην Αλάσκα δεν είναι τυχαία. Η σύνθετη ιστορία και η στρατηγική θέση της δυτικότερης πολιτείας των ΗΠΑ έχουν στενούς γεωγραφικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Η στρατηγική και συμβολική της θέση στις ΗΠΑ και στο παρελθόν της Ρωσίας εκτείνεται αιώνες πίσω.

Ιστορία της Αλάσκας

Ρωσική αποικία από τον 18ο αιώνα, η Αλάσκα πουλήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες για 7,2 εκατομμύρια δολάρια το 1867 από τον Τσάρο Αλέξανδρο Β’. Πλέον αποτελεί σύμβολο της αλληλένδετης ιστορίας των χωρών, οι σχέσεις των οποίων έχουν πληγεί σοβαρά από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την επίθεσή της στην Ουκρανία το 2022.

Η απομακρυσμένη περιοχή ήταν οικονομικά πολύ δύσκολη για τους Ρώσους να την εκμεταλλευτούν και εκείνη την εποχή, επομένως η πώλησή της έγινε δεκτή με ικανοποίηση από την Αυτοκρατορική Αυλή, καθώς η χώρα αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες.

Τα τελευταία χρόνια, η τιμή στην οποία πουλήθηκε η Αλάσκα, η οποία θεωρείται από ορισμένους εξωφρενικά χαμηλή, και η νομική εγκυρότητα της συναλλαγής έχουν αποτελέσει συχνό θέμα συζήτησης στη Ρωσία. Η συναλλαγή έχει αρχίσει να θεωρείται μια θλιβερή συμφωνία, αφού αυτό που παλαιότερα ήταν απλώς ένα κέντρο εμπορίου γούνας αποδείχθηκε ότι φιλοξενούσε κρίσιμους φυσικούς πόρους: χρυσό, πετρέλαιο, αλλά και φυσικό αέριο.

Στο προσκήνιο

Τον Ιούλιο του 2022, εν μέσω πατριωτικού ζήλου στη Ρωσία και καθώς οι εντάσεις μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον αυξάνονταν μετά την επίθεση κατά της Ουκρανίας, το ζήτημα της Αλάσκας επανήλθε στην επιφάνεια.

Ο πρόεδρος της Δούμας, της κάτω βουλής του ρωσικού κοινοβουλίου, Βιατσεσλάβ Βολόντιν, μίλησε για «εδάφη που πρέπει να επιστραφούν», χαρακτηρίζοντας την Αλάσκα ως «αμφισβητούμενη περιοχή».

Ωστόσο, οι ρωσικές αρχές προφανώς δεν ενδιαφέρονται να το ανακτήσουν.

Το 2014, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, όταν ρωτήθηκε από έναν συνταξιούχο για την πιθανότητα, απάντησε: «Αγαπητέ μου, γιατί χρειάζεσαι την Αλάσκα;» προσθέτοντας ότι η περιοχή ήταν «πολύ κρύα».

Η επιλογή της Αλάσκας

Η επιλογή της Αλάσκας αιτιολογείται από μία σειρά ρεαλιστικούς, αλλά και συμβολικούς λόγους.

Αρχικά παρέχει μια νομική ασπίδα προς τον Πούτιν: υπενθυμίζεται ότι ο Ρώσος Πρόεδρος κατηγορήθηκε για εγκλήματα πολέμου το 2023 από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) και ως εκ τούτου κινδυνεύει με σύλληψη σε έως και 125 χώρες. Δεδομένου του εντάλματος του ΔΠΔ, ο Πούτιν δεν μπορεί να ταξιδέψει στις περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ, πράγμα που σημαίνει ότι η διοργάνωση της συνόδου κορυφής στην Αλάσκα αποφεύγει πιθανές νομικές επιπλοκές για τον Ρώσο ηγέτη.

Νωρίτερα, οι ΗΠΑ φιλοξένησαν επίσης τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετενιάχου, εναντίον του οποίου εκκρεμεί επίσης ένταλμα σύλληψης του ΔΠΔ για εγκλήματα πολέμου στη Γάζα.

Στρατηγικός Συμβολισμός και Γεωγραφία

Γεωγραφικά, η Αλάσκα δεν είναι ένα οποιοδήποτε σημείο συνάντησης. Στο στενότερο σημείο της, ο Βερίγγειος Πορθμός τοποθετεί τη Ρωσία και την Αμερική σε απόσταση μόλις 80 χιλιομέτρων. Η ρωσική ηπειρωτική χώρα στο Ακρωτήριο Ντεζνιέφ είναι το ανατολικότερο σημείο της ηπειρωτικής Ασίας, αλλά γεωλογικά βρίσκεται στην τεκτονική πλάκα της Βόρειας Αμερικής, και η απόσταση από το Μεγάλο Νησί Διομήδη της Ρωσίας μέχρι τον Μικρό Διομήδη της Αμερικής είναι μόλις 2,4 μίλια.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Αλάσκα ήταν ένα σημείο διέλευσης – έδρα αναχαιτιστικών πυραύλων, ραντάρ της Αρκτικής και πυραυλικών αμυντικών εγκαταστάσεων που ήταν τοποθετημένες για να ανταποκρίνονται στις σοβιετικές προσεγγίσεις πάνω από τον πόλο. Και τότε θα ήταν αδιανόητη μία επίσκεψη σοβιετικού ηγέτη. Το να το κάνει αυτό τώρα ο Πούτιν, εν μέσω του πολέμου του στην Ουκρανία και της αντιπαράθεσης με τη Δύση, είναι μία σκόπιμη σκηνοθεσία. Και ο Τραμπ δίνει μεγάλη σημασία στη σημειολογία και στις κινήσεις μεγάλου συμβολισμού.

Αλλά και το Κρεμλίνο αρέσκεται να χρησιμοποιεί τη γεωγραφία ως μήνυμα. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, ο Πούτιν μετέβη εκεί αυτοπροσώπως. Και όπως υπογραμμίζει το moderndiplomacy.eu επισκέπτεται στρατιωτικές θέσεις στην Αρκτική και άλλες τοποθεσίες με έντονη αυτοκρατορική απήχηση. Η Αλάσκα του προσφέρει μια δυνατή οπτική: μια χειραψία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ με φόντο τις κορυφές της Αλάσκας, ενισχύοντας διακριτικά την εικόνα της Ρωσίας ως ισότιμης της Αμερικής σε έδαφος που κάποτε ήλεγχε.

Ταύτιση συμφερόντων

Η Αλάσκα βρίσκεται στο σημείο τομής των συμφερόντων των ΗΠΑ και της Ρωσίας στην Αρκτική — από τις ναυτιλιακές οδούς έως τα αποθέματα φυσικών πόρων. Η διεξαγωγή συνομιλιών εκεί σηματοδοτεί την προσοχή σε ευρύτερες υποθέσεις της Αρκτικής πέρα από τη συμβατική διπλωματία.

Ασφάλεια και Απομόνωση

Η σύνοδος κορυφής φιλοξενείται στην Κοινή Βάση Elmendorf-Richardson – τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της Αλάσκας – που συνδυάζει τη βάση Elmendorf της Πολεμικής Αεροπορίας με το Οχυρό Richardson του Στρατού των ΗΠΑ. Η απομακρυσμένη στρατιωτική εγκατάσταση φιλοξενεί μερικά από τα πιο τρομακτικά μαχητικά αεροσκάφη της Αμερικής και παρέχει εξαιρετική ασφάλεια και ιδιωτικότητα. Η βάση έχει ρίζες από τον Ψυχρό Πόλεμο και παραμένει κρίσιμη για τις αμυντικές υποδομές του Βορρά των ΗΠΑ.

Όλα έτοιμα

Τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι δρακόντεια, ο σχεδιασμός πολύ προσεκτικός και όλα είναι έτοιμα στην Αλάσκα για να υποδεχθεί τους δύο ηγέτες. Ο καιρός αναμένεται νεφελώδης και η θερμοκρασία δεν θα ξεπεράσει τις 16 βαθμούς Κελσίου,

Από την πλευρά του ο κυβερνήτης της Αλάσκας Μάικ Ντανλίβι ανυπομονεί για τη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί στην πολιτεία του:  «Η Αλάσκα είναι η πιο στρατηγική τοποθεσία στον κόσμο, καθώς βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Βόρειας Αμερικής και της Ασίας, με την Αρκτική στα βόρεια και τον Ειρηνικό στα νότια. Με μόλις δύο μίλια να χωρίζουν τη Ρωσία από την Αλάσκα, κανένα άλλο μέρος δεν παίζει πιο ζωτικό ρόλο στην εθνική μας άμυνα, την ενεργειακή μας ασφάλεια και την ηγεσία στην Αρκτική», γράφει στο X και συνεχίζει:

« Είναι ταιριαστό που συζητήσεις παγκόσμιας σημασίας λαμβάνουν χώρα εδώ. Για αιώνες, η Αλάσκα υπήρξε γέφυρα μεταξύ των εθνών και σήμερα παραμένουμε πύλη για διπλωματία, εμπόριο και ασφάλεια σε μια από τις πιο κρίσιμες περιοχές της γης. Ο κόσμος θα παρακολουθεί και η Αλάσκα είναι έτοιμη να φιλοξενήσει αυτή την ιστορική συνάντηση.»

I welcome the upcoming meeting between President Donald J. Trump and Russia’s President Putin being held here in the great state of Alaska.

Alaska is the most strategic location in the world, sitting at the crossroads of North America and Asia, with the Arctic to our north and…

— Governor Mike Dunleavy (@GovDunleavy) August 8, 2025

Ο ρόλος του οικοδεσπότη είναι επίσης ευπρόσδεκτος από τον γερουσιαστή της Αλάσκας Νταν Σάλιβαν (Ρεπουμπλικάνος).

«Θα είναι τιμή για την πολιτεία μας να φιλοξενήσει άλλη μια σημαντική συνάντηση μεταξύ παγκόσμιων ηγετών, όπως κάναμε μεταξύ του Προέδρου Ρίγκαν και του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ το 1984, και μεταξύ του Προέδρου Νίξον και του Αυτοκράτορα της Ιαπωνίας το 1971. Οι κάτοικοι της Αλάσκας είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν αυτή τη σημαντική προσπάθεια για ειρήνη και καλωσορίζουν τον Πρόεδρο Τραμπ και την ομάδα του», γράφει στο X.

Και ο… αντίλογος

Ωστόσο, το κλίμα στην Αλάσκα απέναντι στη Ρωσία έχει ψυχρανθεί από τότε που ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022. Η Συνέλευση του Άνκορατζ ψήφισε ομόφωνα την αναστολή της τριακονταετούς αδελφοποιημένης σχέσης της με το Μαγκαντάν της Ρωσίας, και η Συνέλευση του Τζούνο έστειλε επιστολή στην αδελφοποιημένη πόλη Βλαδιβοστόκ εκφράζοντας την ανησυχία της.

Η ομάδα Stand Up Alaska διοργάνωσε συγκεντρώσεις κατά του Πούτιν την Πέμπτη και την Παρασκευή.

Ο Ντιμίτρι Σέιν, ο οποίος έθεσε ανεπιτυχώς υποψηφιότητα για τη μοναδική έδρα της Αλάσκας στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ το 2018, διέφυγε από τη Σοβιετική Ένωση στο Άνκορατζ με τη μητέρα του στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Η Ρωσία και οι ΗΠΑ «μόλις αρχίζουν να μοιάζουν όλο και περισσότερο», είπε.

Πολλοί παρατηρητές έχουν υποστηρίξει ότι η διεξαγωγή της συνόδου κορυφής στην Αλάσκα στέλνει ένα κακό συμβολικό μήνυμα.

«Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τον Πούτιν να υποστηρίζει κατά τη διάρκεια των συναντήσεών του με τον Τραμπ ότι «Λοιπόν, κοιτάξτε, τα εδάφη μπορούν να αλλάξουν χέρια»», δήλωσε ο Νάιτζελ Γκουλντ-Ντέιβις, πρώην Βρετανός πρέσβης στη Λευκορωσία και ανώτερος συνεργάτης στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Λονδίνο. «Σας δώσαμε την Αλάσκα. Γιατί δεν μπορεί η Ουκρανία να μας δώσει ένα μέρος της επικράτειάς της;»

Χαρακτηριστική είναι η επισήμανση των Financial Times, ότι σε αντίθεση με την στρατιωτική κατάληψη περίπου του ενός πέμπτου της Ουκρανίας από τον Πούτιν , η πώληση της Αλάσκας από τη Ρωσία στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα υπό τον αυτοκράτορα Αλέξανδρο Β’ ήταν μια ειρηνική συναλλαγή. Ωστόσο, χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι τα εθνικά σύνορα δεν είναι καθορισμένα και ότι η γη μπορεί να αποτελέσει νόμισμα για την άσκηση πολιτικής εξουσίας.

Ούτε η ισορροπία στο πεδίο της μάχης ούτε οι δημοσιονομικές πιέσεις αναγκάζουν τον Ρώσο πρόεδρο να περιορίσει τις μαξιμαλιστικές εδαφικές του φιλοδοξίες ή να εξετάσει δυσμενείς όρους ειρήνης…