Ημέρες καλοκαιριού του 2024 ζει μόλις ένα χρόνο μετά η Γαλλία, μετά την αιφνιδιαστική ανακοίνωση του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης στην Εθνοσυνέλευση της χώρας. Ένα στοίχημα που προφανώς μοιάζει πλέον χαμένο, καθώς ήδη οι αντιπολιτευτικές δυνάμεις έχουν δηλώσει ότι δεν θα δώσουν ψήφο, βαλτώνοντας τον προϋπολογισμό του 2026 στις πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Η πιθανή πτώση της κυβέρνησης θα χτυπήσει καίρια την ήδη εύθραυστη οικονομία. Η ανάπτυξη αναμένεται να περιοριστεί μόλις στο 0,8% φέτος, ενώ η αβεβαιότητα καθιστά ακόμη πιο δύσκολη τη σύνταξη και ψήφιση του νέου προϋπολογισμού. Μοιραία η δημοσιονομική εξυγίανση μετατίθεται για αργότερα, με κίνδυνο το δημόσιο χρέος να ακολουθήσει ανοδική πορεία, ενώ όσο καθυστερούν οι μεταρρυθμίσεις, τόσο πιο επώδυνη θα είναι η αναγκαία προσαρμογή. Ένα μάθημα που πλήρωσε ακριβά την περασμένη δεκαετία η Ελλάδα…
Τα δημόσια οικονομικά στο επίκεντρο του προβλήματος
Στην καρδιά της κρίσης βρίσκεται ο προϋπολογισμός του 2026. Παρουσιασμένο στις 15 Ιουλίου, το δημοσιονομικό σχέδιο του Μπαϊρού στοχεύει στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από 5,4% του ΑΕΠ το 2025 σε 4,6% το 2026 και σε 2,8% το 2029. Το σχέδιο περιλαμβάνει περικοπές ύψους 43,8 δισ. ευρώ για το 2026, εκ των οποίων το 80% θα προέλθει από μείωση δαπανών, όπως περιορισμός προσλήψεων στο δημόσιο, πάγωμα της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής σε συντάξεις και φορολογικές κλίμακες, ακόμη και κατάργηση δύο αργιών.
Ο στόχος ήταν το χρέος να φτάσει το 117,6% του ΑΕΠ το 2026 και το 117,2% το 2029, έναντι 118,3% και 125,3% αν δεν γινόταν καμία αλλαγή. Όμως, το σχέδιο συνάντησε ομόφωνη… αντίθεση. Όλα τα μεγάλα κόμματα το απέρριψαν, επικαλούμενα τις κοινωνικές του επιπτώσεις και την έλλειψη πολιτικής συναίνεσης. Η απόφαση του Μπαϊρού να συνδέσει τον προϋπολογισμό με ψήφο εμπιστοσύνης είναι μια ύστατη προσπάθεια να αναδείξει αυτό που ο ίδιος αποκαλεί την «επείγουσα και σοβαρή» κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της Γαλλίας.
Ένα σχεδόν ανυπέρβλητο εμπόδιο
Ο κεντρώος συνασπισμός του Μπαϊρού διαθέτει μόλις 210 από τις 577 έδρες της Εθνοσυνέλευσης. Η ακροδεξιά RN, η ακροαριστερή LFI, οι Πράσινοι και οι Κομμουνιστές — σύνολο 264 βουλευτές — έχουν ήδη δηλώσει ότι θα ψηφίσουν εναντίον του. Μόνο το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα μπορούσε να ανατρέψει την ισορροπία, αλλά τα πρώτα σημάδια δείχνουν ότι δεν είναι διατεθειμένο να στηρίξει την κυβέρνηση χωρίς σημαντικές αλλαγές στον προϋπολογισμό, κάτι που θεωρείται απίθανο.
Σε αντίθεση με την αποφυγή μιας πρότασης μομφής, η ψήφος εμπιστοσύνης απαιτεί απόλυτη πλειοψηφία. Αν και πολλά μπορεί να αλλάξουν μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου, το πιο πιθανό σενάριο σήμερα είναι ότι ο πρωθυπουργός δεν θα κερδίσει την ψήφο εμπιστοσύνης και η κυβέρνηση θα πέσει.
Αν ο Μπαϊρού χάσει την ψηφοφορία, ο πρόεδρος Μακρόν θα αντιμετωπίσει μια δύσκολη επιλογή: είτε να διορίσει νέο πρωθυπουργό ικανό να σχηματίσει κυβέρνηση σε μια κατακερματισμένη Εθνοσυνέλευση, είτε να διαλύσει το κοινοβούλιο και να προκηρύξει νέες εκλογές — κάτι που στο παρελθόν είχε αποκλείσει. Και οι δύο δρόμοι θα έφερναν νέα αβεβαιότητα σε ένα ήδη εύθραυστο πολιτικό τοπίο.
Η επόμενη μέρα της πολιτικής κρίσης
Η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με έντονη αβεβαιότητα γύρω από τον προϋπολογισμό του 2026, που έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει το έλλειμμα από 5,4% του ΑΕΠ το 2025 σε 4,6% το 2026 και 2,8% έως το 2029. Το σχέδιο προβλέπει εξοικονομήσεις ύψους 43,8 δισ. ευρώ, κυρίως μέσω περικοπών δαπανών: λιγότερες προσλήψεις στο Δημόσιο, πάγωμα συντάξεων και φορολογικών κλιμακίων, ακόμη και κατάργηση δύο αργιών. Αν εφαρμοστεί, το δημόσιο χρέος θα σταθεροποιούνταν κοντά στο 117% του ΑΕΠ, έναντι σημαντικά υψηλότερων επιπέδων χωρίς παρεμβάσεις.
Ωστόσο, η καθολική πολιτική αντίδραση έχει μπλοκάρει τον σχεδιασμό, διαπιστώνει η ING. Η καθυστέρηση ή και η αδυναμία ψήφισης του προϋπολογισμού κινδυνεύει να παρατείνει τα ελλείμματα και να επιβαρύνει την ήδη ευάλωτη δημοσιονομική πορεία της χώρας. Η ING προειδοποιεί ότι όσο αναβάλλονται οι μεταρρυθμίσεις, τόσο πιο δύσκολη και επώδυνη θα είναι η αναγκαία προσαρμογή στο μέλλον.
Η χρονική συγκυρία είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς η γαλλική οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί μόλις κατά 0,8% φέτος. Σε αυτό το εύθραυστο περιβάλλον, η πολιτική αστάθεια ενισχύει τους κινδύνους, καθιστώντας πιο δύσκολη την προσέλκυση επενδύσεων και διατηρώντας τις αγορές σε επιφυλακή. Έτσι, η πολιτική κρίση μετατρέπεται σε σαφή οικονομική απειλή, με άμεσες επιπτώσεις στην αξιοπιστία και στη σταθερότητα της χώρας.
Αυξάνεται το ρίσκο
Η πολιτική κρίση στη Γαλλία έχει αρχίσει να προκαλεί έντονη ανησυχία στις αγορές ομολόγων, με τους επενδυτές να προεξοφλούν αυξημένο ρίσκο και υψηλότερο κόστος δανεισμού για τη χώρα. Ο Ρούπερτ Χάρισον της Pimco τόνισε ότι το παρατεταμένο πολιτικό αδιέξοδο δεν πρόκειται να αρέσει στις αγορές, προβλέποντας επιβάρυνση στο κόστος δανεισμού της Γαλλίας. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Μοχίτ Κουμάρ της Jefferies προειδοποίησε για αυξημένη μεταβλητότητα και πίεση στα γαλλικά ομόλογα τις επόμενες ημέρες.
Η αβεβαιότητα εντείνεται και από τον πολιτικό χειρισμό της κατάστασης. Ο Άντριου Κένινγκαμ της Capital Economics εκτίμησε ότι η πρόωρη ψήφος εμπιστοσύνης που επιδιώκει ο πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού είναι πιθανό να οδηγήσει στην αντικατάστασή του με νέο πρωθυπουργό ή, αν και λιγότερο πιθανό, σε νέες εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, όπως σημείωσε, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα παραμείνει σε επίπεδα ασυμβίβαστα με τη σταθεροποίηση του χρέους.
Παρά το αρνητικό κλίμα, κάποιοι αναλυτές βλέπουν ευκαιρίες. Ο Γκιγέρμο Φελίσες της PGIM Fixed Income επεσήμανε μιλώντας στο Bloomberg ότι η απότομη αύξηση των αποδόσεων των γαλλικών ομολόγων μπορεί να δημιουργήσει τακτικά επενδυτικά παράθυρα, καθώς το γενικότερο μακροοικονομικό περιβάλλον στην Ευρώπη παραμένει «αρκετά υγιές». Ήδη, το περιθώριο απόδοσης ανάμεσα σε γαλλικά και γερμανικά ομόλογα — βασικός δείκτης κινδύνου — διευρύνθηκε έως και στις 79 μονάδες βάσης μετά την ανακοίνωση του Μπαϊρού για την ψήφο εμπιστοσύνης.
Τα πολιτικά αδιέξοδα υπονομεύουν τη δημοσιονομική προσαρμογή
Τέλος, ο οίκος αξιολόγησης Scope, προειδοποιεί ότι μια πιθανή κατάρρευση της κυβέρνησης – που θα είναι η δεύτερη μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο – αποτελεί το πιο πιθανό σενάριο με βάση τη σημερινή κοινοβουλευτική σύνθεση. Οι συνέπειες θα ήταν αρνητικές για την πιστοληπτική εικόνα της χώρας (AA-/Σταθερό), καθώς θα άφηναν τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν με δύο δύσκολες επιλογές: είτε να διορίσει νέο πρωθυπουργό – τον πέμπτο σε τέσσερα χρόνια – με αποστολή τον σχηματισμό κυβέρνησης, είτε να προκηρύξει νέες πρόωρες βουλευτικές εκλογές – τις δεύτερες μέσα σε δύο χρόνια.
Κατά τον Scope, το πολιτικό αδιέξοδο υπονομεύει έτσι τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 5,4% του ΑΕΠ το 2025 και στο 4,6% το 2026, από 5,8% του ΑΕΠ το 2024. Αντί γι’ αυτό, η βασική του εκτίμηση προβλέπει ότι το έλλειμμα της Γαλλίας θα μειωθεί μόνο στο 5,6% του ΑΕΠ το 2025 και στο 5,3% το 2026. Οι αναλυτές του δηλώνουν επίσης πιο συντηρητικοί από την κυβέρνηση όσον αφορά τις προοπτικές για μακροπρόθεσμη δημοσιονομική εξυγίανση, κυρίως λόγω των υψηλότερων επιτοκίων αναχρηματοδότησης της Γαλλίας.
Οι καθαρές πληρωμές τόκων αναμένεται να αυξηθούν περίπου στο 4% των εσόδων του κράτους το 2025 από 3,6% το 2024, σε επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά του Βελγίου (AA-/Αρνητικό, 3,8%) αλλά παραμένουν κάτω από εκείνα της Ισπανίας (A/Σταθερό, 5,2%) και του Ηνωμένου Βασιλείου (AA/Σταθερό, 6,6%). Παρομοίως, οι αποδόσεις των 10ετών γαλλικών κρατικών ομολόγων έχουν αυξηθεί μετριοπαθώς αλλά σταθερά στο 3,5%, συγκλίνoντας με αυτές της Ισπανίας και της Ιταλίας.
Με βάση αυτές τις ασθενέστερες δημοσιονομικές προβλέψεις, ο Scope καταλήγει ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Γαλλίας θα συνεχίσει να αυξάνεται περίπου στο 122% έως το 2030, από 113% το 2024, υπερβαίνοντας τον στόχο της κυβέρνησης για 117% το 2029.
