Έκθεση Ντράγκι: Τι έχει γίνει έναν χρόνο μετά

Ήταν Σεπτέμβριος του 2024, όταν ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, παρουσίασε την πολυαναμενόμενη έκθεσή του, στην οποία περιγράφονται τα εμπόδια στην ανάπτυξη που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και παρέχονται συγκεκριμένες συστάσεις για το πώς αυτά μπορούν να ξεπεραστούν.

Αντλώντας έμπνευση από το Draghi Report, τον Ιανουάριο του 2025, η Κομισιόν παρουσίασε την πυξίδα ανταγωνιστικότητας, τον οδικό χάρτη για την αποκατάσταση του ευρωπαϊκού δυναμισμού και ανάπτυξης.

Και όπως επισημαίνει περισσότερες από τις μισές πρωτοβουλίες έχουν ήδη υλοποιηθεί και πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ έχουν κινηθεί προς τους τομείς της καινοτομίας, των καθαρών τεχνολογιών και της ασφάλειας.

ΕΚΘΕΣΗ ΝΤΡΑΓΚΙ – ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΜΕΤΑ

Έναν χρόνο μετά, ωστόσο ο ίδιος ο Ντράγκι δεν φαίνεται να συμμερίζεται αυτή την αισιοδοξία, τονίζοντας ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται πολύ αργά στις προσπάθειές της να ενισχύσει την οικονομική ανταγωνιστικότητα, και δεν μπορεί να ακολουθήσει τον ρυθμό της ταχέως μεταβαλλόμενης παγκόσμιας τάξης.

«Πολύ συχνά, υπάρχουν δικαιολογίες για αυτή τη βραδύτητα», δήλωσε ο Ντράγκι σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες την Τρίτη, σε μια εκδήλωση για την επέτειο της έκθεσης. «Μια διαφορετική πορεία απαιτεί νέα ταχύτητα, κλίμακα και ένταση», είπε, καλώντας τις χώρες της ΕΕ να δράσουν από κοινού.

Και ζήτησε μια νέα προσέγγιση για τον συντονισμό των κρατικών ενισχύσεων στην ΕΕ. «Στην πράξη, οι κρατικές ενισχύσεις συχνά λειτουργούν ως προστατευτισμός – περιορίζοντας τη δραστηριότητα εντός συνόρων αντί να δημιουργούν ευρωπαϊκές βιομηχανίες που είναι παγκοσμίως ανταγωνιστικές», υπογράμμισε.

Έκθεση Ντράγκι

Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Κομισιόν με περισσότερες από τις μισές πρωτοβουλίες να έχουν ήδη υλοποιηθεί και πάνω από 1 τρισεκατομμύριο ευρώ να έχουν κινητοποιηθεί στους τομείς της καινοτομίας, της καθαρής τεχνολογίας και της ασφάλειας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφαλίζει ότι η ΕΕ παραμένει ανταγωνιστική, βιώσιμη και ανθεκτική — και σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου υιοθέτησης 75% έως το τέλος του 2025.

Οκτώ μήνες μετά την έναρξη, η Επιτροπή έχει ήδη εγκρίνει:

• 33 Εμβληματικές Πρωτοβουλίες
• 14 Νομοθετικές Πρωτοβουλίες
• Παροχή απτών αποτελεσμάτων

Ο αντίκτυπος στην Ευρώπη

• 200 δισεκατομμύρια ευρώ κινητοποιήθηκαν για επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη, 20 δισεκατομμύρια ευρώ για giga factories Τεχνητής Νοημοσύνης
• 150 δισεκατομμύρια ευρώ χρηματοδότησης στο πλαίσιο του SAFE για την ασφάλεια και την άμυνα
• 100+ δισεκατομμύρια ευρώ για την παραγωγή καθαρής τεχνολογίας και τη βιομηχανική απαλλαγή από τον άνθρακα
• 70 δισεκατομμύρια ευρώ μέσω του TechEU για καινοτόμες εταιρείες
• 500 εκατομμύρια ευρώ για την προσέλκυση κορυφαίων επιστημόνων παγκοσμίως μέσω του Choose Europe
• 8,4 δισεκατομμύρια ευρώ εξοικονόμηση για τις επιχειρήσεις χάρη σε έξι ολοκληρωμένα προγράμματα απλούστευσης
• Οι μεγαλύτερες εμπορικές συμφωνίες στην πρόσφατη ιστορία της ΕΕ (Mercosur και Μεξικό και με συμφωνίες με την Ινδία και την Ινδονησία στον ορίζοντα)

Πώς αντιδρά η οικονομία

• Ανάπτυξη: ΑΕΠ της ΕΕ +1,1% το 2025, ζώνη του ευρώ +0,9%· αύξηση 1,5% και 1,4% το 2026
• Θέσεις εργασίας: +732.000 νέες θέσεις εργασίας, ανεργία στο 6,2% (κοντά στο ιστορικό χαμηλό).
• Παραγωγικότητα: +0,4% το τέταρτο τρίμηνο του 2024.
• Ισχύς του ευρώ: Τα διεθνή δάνεια και ομόλογα αυξήθηκαν κατά 40% σε σχεδόν 900 δισεκατομμύρια δολάρια – το υψηλότερο επίπεδο από το 2007–09.

«Η νέα Επιτροπή ανέλαβε τα καθήκοντά της πριν από εννέα μήνες. Η πρώτη πράξη της νέας εντολής ήταν η Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας – η οποία μεταφράζει την έκθεση Ντράγκι σε πρακτικές πολιτικές», ανέφερε στην ίδια εκδήλωση η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναλύοντας έναν προς έναν στους τρεις πυλώνες της έκθεσης Ντράγκι: το κλείσιμο του χάσματος καινοτομίας με τις ΗΠΑ και την Κίνα, ένα κοινό σχέδιο για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα και την ανταγωνιστικότητα, και την ανάγκη περιορισμού των εξαρτήσεών.

Για την καινοτομία

Σχετικά με την καινοτομία, η κ. φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για την τεχνολογική ηγεσία αναδιαμορφώνεται ριζικά από την τεχνητή νοημοσύνη: «Αυτός ο νέος αγώνας της Τεχνητής Νοημοσύνης μόλις ξεκίνησε. […] Και η Ευρώπη δεν είναι μόνο ένας διεκδικητής, αλλά και ηγέτης σε πολλούς τομείς που θα καθορίσουν αυτόν τον αγώνα», τόνισε αναφερόμενη στους υπερυπολογιστές που υπάρχουν στην ΕΕ, αλλά και στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης για την ενίσχυση της παραγωγικότητας.

«Έχουμε δημιουργήσει Εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης και σύντομα θα αναβαθμίσουμε τα καλύτερα από αυτά σε Giga-factories»

«Ο αρχικός μας στόχος ήταν να κινητοποιήσουμε 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις για την ανάπτυξη των giga factories. Λάβαμε 230 δισεκατομμύρια ευρώ σε προτάσεις από τον ιδιωτικό τομέα. Και αργότερα σήμερα, κατά τη διάρκεια αυτού του Συνεδρίου, θα υπογράψουμε τα πρώτα πιλοτικά έργα», διεμήνυσε.

Αναφερόμενη στο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, επεσήμανε ότι θα αποτελέσει το κεντρικό στοιχείο του επόμενου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού – με προτεινόμενη ισχύ άνω των 400 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτό περιλαμβάνει διπλασιασμό των χρημάτων για την έρευνα, πέντε φορές περισσότερα χρήματα από ό,τι σήμερα για την ψηφιακή τεχνολογία. Έξι φορές περισσότερα για την καθαρή τεχνολογία.

Τα εμπόδια

Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια υπάρχουν πολλά εμπόδια: μια νεοσύστατη επιχείρηση τεχνητής νοημοσύνης από την Πορτογαλία ή τη Ρουμανία πρέπει να είναι σε θέση να αναπτύσσεται απρόσκοπτα σε όλη την ήπειρό μας. Και σήμερα αυτό συχνά δεν συμβαίνει. Η ενιαία αγορά μας απέχει πολύ από το να είναι ολοκληρωμένη. Τα εσωτερικά εμπόδια εντός της ενιαίας αγοράς ισοδυναμούν με δασμό 45% στα αγαθά. Και δασμό 110% στις υπηρεσίες, λέει το ΔΝΤ.

Εκπομπές άνθρακα

Ο δεύτερος πυλώνας της έκθεσης Ντράγκι είναι ένα κοινό σχέδιο για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα και την ανταγωνιστικότητα. Αυτό ξεκινά με τη μείωση του κόστους ενέργεια: «Η Ευρώπη εξαρτάται υπερβολικά από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Και αυτό σημαίνει ότι το κόστος της ενέργειάς μας υπαγορεύεται από τις παγκόσμιες αγορές. Αλλά γνωρίζουμε επίσης τη λύση. Αυτή είναι η εγχώρια ενέργεια – ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με την πυρηνική ενέργεια ως βασικό φορτίο. Αυτό μας προσφέρει ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία»

Η πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρεται στο πακέτο για την αιολική ενέργεια, το οποίο μειώνει τους χρόνους αδειοδότησης κατά τα δύο τρίτα: «Το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αιολική ενέργεια έφτασαν σε ιστορικό υψηλό – πάνω από 40 δισεκατομμύρια ευρώ».

Μέχρι τώρα, πάνω από το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Ως αποτέλεσμα, πέρυσι μειώθηκε ο λογαριασμός ορυκτών καυσίμων κατά 60 δισεκατομμύρια ευρώ.

Παρόλα αυτά παραδέχεται ότι οι τιμές ενέργειας παραμένουν πολύ υψηλές, πολύ ασταθείς και πολύ ανομοιογενείς σε όλη την Ευρώπη. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η ηλεκτρική ενέργεια κοστίζει τρεις φορές περισσότερο από ό,τι σε άλλα. Και πολλές απότομες αυξήσεις τιμών θα μπορούσαν να αποφευχθούν, αν η ενέργεια μπορούσε να ρέει πιο ελεύθερα εκεί που χρειάζεται.

Αλλά τα εθνικά δίκτυα εξακολουθούν να μην είναι καλά ενσωματωμένα. Πολύ συχνά, δεν έχουμε τις απαραίτητες διασυνδέσεις ή δεν αξιοποιούμε αποτελεσματικά αυτές που έχουμε.

Πολλά έργα ήδη προχωρούν, τονίζει και παραθέτει:

• Η διασύνδεση της Κελτικής, που σύντομα θα τερματίσει την απομόνωση της Ιρλανδίας από το ευρωπαϊκό δίκτυο.
• Το έργο του Βισκαϊκού Κόλπου, για τον διπλασιασμό της χωρητικότητας μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας.

Και επαναλαμβάνει την πρότασή της για τις 8 Ενεργειακές Λεωφόρους, μεταξύ των οποίων και το Καλώδιο Ελλάδας -Κύπρου

Η καθαρή μετάβαση

Σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν η καθαρή μετάβαση είναι μια τεράστια ευκαιρία για τις βιομηχανίες: «Η παγκόσμια αγορά μπαταριών αναμένεται να διπλασιαστεί σε μέγεθος τα επόμενα πέντε χρόνια. Η παγκόσμια αγορά ανεμογεννητριών συνεχίζει να αυξάνεται κατά πάνω από 10% κάθε χρόνο. Και η παγκόσμια αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων γνωρίζει άνθηση. Στην Ευρώπη, οι πωλήσεις αυξήθηκαν σχεδόν κατά 25% σε ετήσια βάση. Σε όλη την Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων αυξήθηκαν κατά 60% το 2024».

Απεξάρτηση

Ο τρίτος και τελευταίος πυλώνας είναι η ανάγκη περιορισμού των εξαρτήσεών μας. Όπως επισημαίνει η κ. φον ντερ Λάινε τον τελευταίο χρόνο, είδαμε τους ελέγχους των εξαγωγών από την Κίνα να σταματούν τις γραμμές παραγωγής στην Ευρώπη. Σήμερα, μια μόνο χώρα ελέγχει το 75% της επεξεργασίας κοβαλτίου, το 90% για τις σπάνιες γαίες και το 100% για τον γραφίτη.

«Με τις σωστές πολιτικές, μπορούμε να ενισχύσουμε την ασφάλειά μας και να οικοδομήσουμε την ανεξαρτησία μας. Και αυτό κάνει η Ευρώπη σήμερα. Πρώτον, με τη διαφοροποίηση. Μόνο τον τελευταίο χρόνο, έχουμε καταλήξει σε νέες εμπορικές συμφωνίες με τη Mercosur, το Μεξικό και την Ελβετία», τονίζει και προσθέτει: «Χτίζουμε ένα δίκτυο στρατηγικών έργων σε όλο τον κόσμο. Νικέλιο στον Καναδά, που είναι αρκετό για την παραγωγή πάνω από 800.000 μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων κάθε χρόνο. Γραφίτη στο Καζακστάν, για 100.000 μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων κάθε χρόνο. Ο στρατηγικός διάδρομος Lobito προς τη ζώνη χαλκού της Αφρικής».

Παράλληλα, επελέγησαν 47 στρατηγικά έργα σε όλη την Ευρώπη στο πλαίσιο του Νόμου για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες.