Οικοδομικές άδειες: Τίτλοι τέλους για τις προεγκρίσεις από τις Πολεοδομίες – Δειγματοληπτικός ο έλεγχος

Η έκδοση των οικοδομικών αδειών για δόμηση μικρών και μεγάλων κτιριακών υποδομών θα γίνεται πλέον με ευθύνη του μηχανικού, χωρίς να απαιτείται προέγκριση από τις πολεοδομίες, οι οποίες θα διενεργούν ελέγχους εκ των υστέρων, δειγματοληπτικά στο 30% των αδειών. Αυτό προβλέπεται σε ρύθμιση που περιλαμβάνεται στο πολυνομοσχέδιο για την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας των ΑΠΕ, το οποίο έχει εισαχθεί προς συζήτηση στις Επιτροπές της Βουλής.

Γενικότερα, όπως σχολιάζουν στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» κύκλοι του τεχνικού κόσμου, οι σχετικές προβλέψεις είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο εκτιμούν ότι  η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) βιάστηκε να προχωρήσει στην κατάργηση της προέγκρισης των οικοδομικών αδειών από τις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ). Κι αυτό διότι δεν έχει τεθεί σε λειτουργία ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης (θα περιλαμβάνει γεωχωρικές πληροφορίες για την ιδιοκτησία γης, τα δάση, τα κτίρια και τον πολεοδομικό σχεδιασμό), αλλά ούτε έχει ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός της χώρας, καθώς ακόμη δεν έχουν αναδειχθεί ανάδοχοι για τη σύνταξη των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών  Σχεδίων.  Όσο για τον δειγματοληπτικό έλεγχο, εδώ και μία δεκαετία, από τον πρώτο νόμο τακτοποίησης αυθαιρέτων, είχε προβλεφθεί δειγματοληπτικός έλεγχος στο 5% των δηλώσεων, ο οποίος ακόμη δεν έχει ξεκινήσει.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις προωθούμενες ρυθμίσεις, η διαδικασία προέγκρισης για την έκδοση οικοδομικής άδειας, αλλά και για άδεια αναθεώρησης (μεταβολή των πολεοδομικών μεγεθών κάλυψης, ύψους και όγκου), θα είναι προαιρετική. Σήμερα, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, για τις κατηγορίες οικοδομικών αδειών (1) και (2) η προέγκριση είναι υποχρεωτική και προαιρετική μόνο για την κατηγορία (3).

Οι άδειες προτείνεται να εκδίδονται αυτόματα, ύστερα από την ηλεκτρονική υποβολή του φακέλου με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τις αναγκαίες μελέτες. Μεταξύ των υποβαλλόμενων ηλεκτρονικά στοιχείων, θα  περιλαμβάνεται υποχρεωτική έγγραφη βεβαίωση της αρμόδιας Υ.ΔΟΜ., στην οποία θα αναγράφονται οι όροι δόμησης που ισχύουν στη θέση του ακινήτου και οι κατά περίπτωση απαραίτητες εγκρίσεις φορέων και υπηρεσιών. Ειδικά για τις Κατηγορίες 1 και 2 θα  ελέγχεται και το τοπογραφικό διάγραμμα.

Η έγγραφη βεβαίωση από τις ΥΔΟΜ θα πρέπει να εκδίδεται εντός προθεσμίας δέκα   ημερών από την υποβολή της σχετικής αίτησης και θα συνοδεύεται υποχρεωτικά από υπεύθυνη δήλωση  του μελετητή μηχανικού που θα βεβαιώνει ότι δεν έχουν μεταβληθεί οι όροι και οι προϋποθέσεις δόμησης στην περιοχή του ακινήτου για το οποίο εκδόθηκε. Ο αριθμός οικοδομικής άδειας που θα εκδίδεται ηλεκτρονικά, θα αναρτάται άμεσα στο διαδίκτυο και θα επιτρέπεται η έναρξη των οικοδομικών εργασιών.

Η αρμόδια πολεοδομία προβλέπεται να διενεργεί δειγματοληπτικό έλεγχο της νομιμότητας των υποβαλλόμενων μελετών και στοιχείων, σε ποσοστό τουλάχιστον 30% των οικοδομικών αδειών που θα χορηγούνται με τη συγκεκριμένη διαδικασία. Ο έλεγχος θα διενεργείται ανά εξάμηνο για τις άδειες του παρελθόντος εξαμήνου.

Εμπειρικά η απόδειξη κατασκευής αυθαιρέτου 

Ένα αυθαίρετο για να μπορεί να νομιμοποιηθεί, βάσει της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) θα πρέπει ο φέρων οργανισμός της αυθαίρετης κατασκευής να έχει εκτελεστεί (ή η αυθαίρετη αλλαγή χρήσης να έχει εγκατασταθεί) πριν από τις 28.7.2011. Οπότε η απόδειξη του χρόνου κατασκευής αποτελεί την πλέον κρίσιμη παράμετρο για την «τακτοποίηση» των πολεοδομικά παράνομων κτισμάτων.

Έως σήμερα, ο χρόνος εκτέλεσης της αυθαίρετης κατασκευής σε υπόγεια στάθμη ή εντός του όγκου νόμιμου κτιρίου αποδεικνύεται με έγγραφο φορολογικής ή άλλης δημόσιας αρχής. Στο εξής θα εξαιρείται η δήλωση Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων/Πράξης Προσδιορισμού Φόρου, που προκύπτει από τη μηχανογραφική σύνθεση της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (Ε9).

Παράλληλα, όμως προωθούνται και άλλες μέθοδοι προσδιορισμού του χρόνου κατασκευής του αυθαιρέτου, ο οποίος θα μπορεί να τεκμαίρεται από τον τρόπο κατασκευής, όπως είναι η ύπαρξη ηλεκτρομηχανολογικής εγκατάστασης για τηλεόραση, τηλέφωνο, θέρμανση, οικιακές συσκευές, υδραυλική εγκατάσταση για θέρμανση, καθώς και από τον τρόπο σύνδεσης με τον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, ιδίως δε της απευθείας σύνδεσης με χώρους κύριας χρήσης.

Για τον χρόνο εγκατάστασης της αλλαγής χρήσης από βοηθητική σε κύρια σε κτίρια με οικοδομική άδεια θα αποδεικνύεται με έγγραφο φορολογικής ή άλλης δημόσιας αρχής (και πάλι εξαιρουμένης της δήλωσης Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων/Πράξης Προσδιορισμού Φόρου), άλλως θα λαμβάνεται ο χρόνος θεώρησης της αδείας για την ηλεκτροδότηση του ακινήτου.

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση  «με το προτεινόμενο άρθρο παρέχονται ενδεικτικά παραδείγματα απόδειξης του χρόνου κατασκευής αυθαίρετων κατασκευών, που είναι εύχρηστα και εύκολα αποκτώμενα, με στόχο την υποβοήθηση των υπηρεσιών, ώστε να λαμβάνουν κοινά αποδεικτικά μέσα, προς διευκόλυνση των πολιτών, ενώ παράλληλα καταργείται το χρονικό τεκμήριο περί μη υποβολής εγγράφων».

Εμπλουτίζονται οι χρήσεις γης στον Ελαιώνα 

Επίσης διευρύνονται οι προβλεπόμενες σχετικές χρήσεις γης στην περιοχή του Ελαιώνα, προκειμένου να συμπεριληφθούν περισσότερες δυνατότητες οικονομικής δραστηριότητας. Τα υφιστάμενα κτίρια μπορούν να μεταβάλλουν τη χρήση τους. Έτσι, πλέον θα  επιτρέπονται οι χρήσεις: εμπορικά καταστήματα, γραφεία, τράπεζες, ασφάλειες, κοινωφελείς οργανισμοί, διοίκηση, εστιατόρια, αναψυκτήρια, χώροι συνάθροισης κοινού, κέντρα διασκέδασης αναψυχής, εγκαταστάσεις χονδρεμπορίου, κτίρια αποθήκευσης, εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων, πρατήρια βενζίνης και υγραερίου, κτίρια στάθμευσης και κοινωνικής πρόνοιας.

Αυξάνεται ο χρόνος ισχύος των ΑΕΠΟ 

Η  διάρκεια των υφιστάμενων Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), παρατείνεται έως και τη συμπλήρωση δεκαπενταετίας (αντί για δεκαετία που ισχύει σήμερα) από την έκδοσή τους, κατόπιν υποβολής υπεύθυνης δήλωσης του ν. 1599/1986  από τον υπόχρεο φορέα, εάν δεν έχει επέλθει ουσιαστική μεταβολή των δεδομένων βάσει των οποίων εκδόθηκαν. Η παράταση της ισχύος τους ισχύει για τις ΑΕΠΟ που έχουν λήξει αν:

α. δεν έχει παρέλθει δεκαπενταετία από την έκδοσή τους,

β. δεν έχουν επέλθει ουσιώδεις μεταβολές των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από αλλαγές στον σχεδιασμό ή τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας. Αν έχει επέλθει ουσιαστική μεταβολή των δεδομένων βάσει των οποίων εκδόθηκε η υπό κρίση ΑΕΠΟ, η παράταση χορηγείται εάν οι μεταβολές αυτές δεν αυξάνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως η αλλαγή σε καύσιμο με μικρότερο ρυπαντικό φορτίο ή εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η μείωση του μεγέθους του έργου ή η χρήση πρόσθετης ή νεότερης αντιρρυπαντικής τεχνολογίας.

Ρυθμίσεις περί αποβλήτων και λυμάτων 

Ειδικές ρυθμίσεις  προκειμένου να κλείσει το «κεφάλαιο» της διαχείρισης των λυμάτων και να σταματήσει η χώρα να καταβάλει πρόστιμα στην ΕΕ, προωθεί το ΥΠΕΝ.  Πιο συγκεκριμένα, προωθούνται διατάξεις που προβλέπουν ότι η δαπάνη κατασκευής της εξωτερικής διακλάδωσης της αποχέτευσης δεν θα βαρύνει τους ιδιοκτήτες των ακινήτων που θα πρέπει να συνδεθούν με τον κεντρικό αγωγό λυμάτων (λόγω της οικονομικής ύφεσης αρκετοί ιδιοκτήτες αδυνατούσαν να ανταποκριθούν).

Επίσης,  παρέχεται η δυνατότητα χρηματοδότησης των δαπανών κατασκευής των  εξωτερικών διακλαδώσεων των συγχρηματοδοτούμενων έργων αποχέτευσης από τη ρυμοτομική γραμμή του ακινήτου και μέχρι τη θέση του κεντρικού αγωγού, για οικισμούς που βρίσκονται σε περιοχή αρμοδιότητας δήμου ή Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης, είτε σε περιοχή αρμοδιότητας της  ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ.  Η δαπάνη θα μπορεί να χρηματοδοτείται:

α. στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του «ΕΣΠΑ 2014-2020», εφόσον η κατασκευή έχει πραγματοποιηθεί από τον δικαιούχο φορέα και η δαπάνη έχει πληρωθεί μετά την 1η Ιανουαρίου 2014, καθώς και στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 «ΕΣΠΑ 2021-2027»,

β. από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας  για έργα αποχέτευσης που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων προηγούμενων προγραμματικών περιόδων, εφόσον η σχετική κατασκευή δεν έχει υλοποιηθεί, με την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η άμεση λειτουργικότητα του συστήματος αποχέτευσης και επεξεργασίας.

γ. από το Π.Δ.Ε. στο πλαίσιο άλλων αναπτυξιακών προγραμμάτων.

Ακόμη, δίνεται η δυνατότητα προκήρυξης δράσεων για τη χρηματοδοτική ενίσχυση των ιδιοκτητών, προκειμένου να καλύψουν σημαντικό μέρος των δαπανών τους για την εσωτερική σύνδεση των ιδιοκτησιών τους με το δίκτυο αποχέτευσης του οικισμού.

Επίσης, καθιερώνεται υποχρέωση σύνδεσης ακινήτων με το δίκτυο αποχέτευσης, εντός έξι μηνών από την ειδοποίηση της αρμόδιας για την ύδρευση και αποχέτευση αρχής, καθώς και πρόστιμο στους κύριους των ακινήτων, σε περίπτωση που δεν έχουν συνδεθεί με το δίκτυο, εφόσον αυτό έχει ολοκληρωθεί και η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων που εξυπηρετεί τον οικισμό είναι λειτουργική.

Τέλος, οι αναθέτουσες αρχές ή οι αναθέτοντες φορείς συμβάσεων εκτέλεσης έργων κατασκευής εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων, που εντάσσονται σε επιχειρησιακά προγράμματα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς και σε άλλα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, υποχρεούνται να συμπεριλαμβάνουν στο αντικείμενο των συμβάσεων, πέραν της κατασκευής, και τη λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων για τουλάχιστον τρία έτη.