Fed: Οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων ανησυχούν τους Αμερικανούς τραπεζίτες

Ο διευθύνων σύμβουλος της Wells Fargo Τσαρλς Σκαρφ δεν έχει καμία αμφιβολία για τις επόμενες κινήσεις της Fed. «Θα στοιχημάτιζα σε νέες αυξήσεις των επιτοκίων του δολαρίου κατά 50 και κατά 75 μονάδες βάσης, αναλόγως επιθετικές δηλαδή όσο η τελευταία της 15ης Ιουνίου, που ήταν η μεγαλύτερη από το 1974», δήλωσε ο αμερικανός τραπεζίτης μιλώντας στο 18ο ετήσιο οικονομικό συνέδριο που διοργανώνεται στο Άσπεν του Κολοράντο (Aspen Ideas Festival).

Λίγες ώρες νωρίτερα, την Τετάρτη, ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ μιλώντας σε φόρουμ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαβεβαίωνε ότι δεν πρόκειται να αφήσει τον πληθωρισμό να κυριαρχήσει στην αμερικανική οικονομία.

«Ο κίνδυνος που απορρέει από τα αλλεπάλληλα οικονομικά σοκ είναι να ξεκινήσει η διαδικασία μετάβασης από ένα περιβάλλον χαμηλού πληθωρισμού σε ένα περιβάλλον υψηλού, που θα μετατρεπόταν σε μια πληθωριστική κανονικότητα. Δεν θα αφήσουμε να γίνει αυτή η μετάβαση», διακήρυξε με αποφασιστικότητα ο κεντρικός τραπεζίτης των ΗΠΑ.

Διαβάστε επίσης – Federal Reserve: Έρχονται νέες επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων

Προσφορά και ζήτηση

Έχουν όντως οι Κεντρικές Τράπεζες εργαλεία που τους επιτρέπουν να ελέγχουν τη ροή και το κόστος του χρήματος. Έχουν τον τρόπο να προκαλούν ακρίβεια και να τιθασεύουν, κατά μίαν έννοια, την υπερβάλλουσα ζήτηση, που ωθεί ανοδικά τις τιμές. Ανεβάζοντας τα επιτόκια δανεισμού το χρήμα γίνεται πιο ακριβό και πιο δυσεύρετο, η μισθοί παραμένουν συγκριτικά ανεπαρκείς, το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών μειώνεται, άρα περιορίζεται η ζήτηση και οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες αναγκάζονται να μειώσουν τις τιμές των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρουν, προκειμένου να γίνουν ανταγωνιστικοί και ελκυστικοί στην αγορά.

Διαβάστε επίσης: «Άνευ όρων» η δέσμευσή της Fed για έλεγχο του πληθωρισμού

Στην προκειμένη περίπτωση, ωστόσο, δεν είναι η υπερβάλλουσα ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες εκείνη που ωθεί ανοδικά τις τιμές. Είναι η περιορισμένη προσφορά, που οφείλεται σε μια πληθώρα παραγόντων, από «αλλεπάλληλα σοκ», όπως είπε και ο Πάουελ, που έχουν να κάνουν με παγκόσμιες εξελίξεις που είχαν ξεκινήσει προτού ακόμα εισβάλουν τα ρωσικά τανκς στην Ουκρανία – και ήρθε στο τέλος ο πόλεμος για να μεγεθύνει τα σοκ αυτά.

Ποιος αφύπνισε το «τέρας»;

Βεβαίως και η χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων από την πανδημία προκάλεσε μια αύξηση της ζήτησης ανάλογη για τη λαχτάρα των πρώην «εγκλείστων» να «ξανακερδίζουν την παλιά τους ζωή». Και ανάλογη επίσης με το κομπόδεμα που είχαν μαζέψει αρκετοί καταναλωτές κατά τη διάρκεια των λοκντάουν. Αλλά το «τέρας του πληθωρισμού» δεν το ξύπνησε ο κόσμος που βρέθηκε ξαφνικά με περίσσιο χρήμα στην τσέπη του.

Το «τέρας» το ξύπνησε η τεράστια εμπλοκή στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, η οποία σε συνδυασμό με τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας που μαίνεται χρόνια τώρα και κλιμακώνεται με μέτρα και αντίμετρα, προκάλεσε τεράστιο έμφραγμα στην παγκόσμια παραγωγή. Και η παραγωγή την τριακονταετία της αλματώδους παγκοσμιοποίησης μεταφέρθηκε, ως γνωστόν, εκ Δυσμών προς Ανατολάς, προς την Άπω Ανατολή συγκεκριμένα.

Οι τιμές είχαν ήδη αρχίσει να παίρνουν την ανιούσα και η Fed είχε από το 2021 ξεκινήσει να κλείνει στην στρόφιγγα της ρευστότητας (η ΕΚΤ ακόμα βρισκόταν σε στάδιο σοβαρού προβληματισμού και προσώρας δεν μπορεί να πει κανείς ότι έχασε που δεν βιάστηκε να αντιδράσει). Τότε ξέσπασε και ο πόλεμος και η συνακόλουθη ενεργειακή κρίση για να πανικοβληθεί το «τέρας», να αφηνιάσει και να αρχίσει να καλπάζει.

«Μας περιμένουν εκπλήξεις»

«Ενώ οι καταναλωτές και οι μικρές επιχειρήσεις δείχνουν για την ώρα ανθεκτικότητα, ο αντίκτυπος από τις αυξήσεις των επιτοκίων δεν έχει ακόμα ενσωματωθεί στην ευρύτερη οικονομία. Είναι σαφές ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις σταδιακά θα βιώσουν έναν περιορισμό, μια συρρίκνωση των εισοδημάτων, του τζίρου, των κεφαλαίων που διαχειρίζονται. Και αυτό ίσως μας καταλάβει εξαπίνης και αντιδράσουμε τότε ως αιφνιδιασμένοι», προειδοποίησε ο μάνατζερ της Wells Fargo.

Με τακτ και μετρημένες κουβέντες ο αμερικανός τραπεζίτης θέλει να προειδοποιήσει ότι η αμερικανική και η παγκόσμια οικονομία υπό τις παρούσες συνθήκες δεν βρίσκεται αντιμέτωπη και δεν καλείται να αντιμετωπίσει τόσο έναν πληθωρισμό ζήτησης, όσο έναν πληθωρισμό κόστους – και ακριβέστερα προσφοράς.

Πυροδοτούνται και ανατροφοδοτούνται δηλαδή οι ανατιμήσεις από την ανεπαρκή προσφορά και από την εκτίναξη βεβαίως των τιμών ενέργειας, των μεταφορών, των τροφίμων κλπ., που οφείλεται στη «δίδυμη εξάρτησης, πρωτίστως της Ευρώπης, από την Κίνα και τη Ρωσία. Από την Κίνα σε ό,τι αφορά την παραγωγή και τον εφοδιασμό με αγαθά και από τη Ρωσία σε ό,τι αφορά την ενέργεια, όπως υπογραμμίζουν σε άρθρο τους στο «ΒΗΜΑ» της περασμένης Κυριακής ο καθηγητής Σάββας Ρομπόλης και ο διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου Βασίλης Μπέτσης.

Ολοταχώς προς την ύφεση

Η αύξηση των επιτοκίων μοιραία θα επηρεάσει και τη ζήτηση – εξάλλου αυξήσεις στους μισθούς αντισταθμιστικές της ανόδου των τιμών δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα να χορηγούν οι κυβερνήσεις, οι οποίες αντιμετωπίζουν εμβαλωματικά το πρόβλημα της ακρίβειας με έκτακτες επιχορηγήσεις και στοχευμένα επιδόματα.

Όταν, όμως, επηρεαστεί η ζήτηση και οι τιμές συνεχίσουν να καλπάζουν βεβαίως για άλλους εξωγενείς και μη-οικονομικούς παράγοντες που έχουν να κάνουν με την προσφορά όπως είπαμε (πόλεμος, οικονομικές κυρώσεις, κινήσεις των κυβερνήσεων στη γεωπολιτική σκακιέρα, ακόμα και ενδεχόμενη υποτροπή της πανδημικής κρίσης), τότε η βύθιση των οικονομιών στο στασιμοπληθωρισμό και στην ύφεση θα είναι αν όχι νομοτελειακή, πολύ δύσκολα αποτρέψιμη.

Όχι νομισματικές λύσεις

Το πρόβλημα δηλαδή δεν λύνεται με μέτρα νομισματικής πολιτικής αλλά με άλλες, κυβερνητικές και διακυβερνητικές, στρατηγικές και πρωτοβουλίες. «Ο σημερινός πληθωρισμός δεν είναι νομισματικής προέλευσης και επομένως η αντιμετώπισή του δεν θα έλθει από νομισματική λύση», σημειώνουν οι Ρομπόλης και Μπέτσης αναφερόμενοι στην παρατήρηση του γάλλου οικονομολόγου στο Ινστιτούτο Μελετών Xerfi, Ολιβιέ Πασέ.

Και προτείνουν οι Ρομπόλης και Μπέτσης για αντιμετώπιση του πληθωριστικού προβλήματος πρώτον άμεσα μέτρα χρηματοδοτικής υποστήριξης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων με ταυτόχρονη μείωση των ενεργειακών προϊόντων και δεύτερον βραχυ-μεσοπρόθεσμα μέτρα αλλαγής στη δομή της προσφοράς και του εφοδιασμού των ενεργειακών προϊόντων.

Αλλαγή παραδείγματος

Πρόκειται για μια διαδικασία «αλλαγής παραδείγματος», όπως εξηγούν οι Έλληνες επιστήμονες, καθώς όλα δείχνουν ότι στο μέλλον «οι παγκόσμιες οικονομικές, εμπορικές, τεχνολογικές, ενεργειακές σχέσεις των κρατών δεν θα καθοδηγούνται από το χαμηλό κόστος εργασίας και παραγωγής, αλλά από άλλα κριτήρια: πολιτικά, γεωπολιτικά, κλιματολογικά, κοινωνικοϋγειονομικά.

Ο μάνατζερ της εδρεύουσας στην Καλιφόρνια πολυεθνικής τράπεζας Wells Fargo δείχνει να έχει αντιληφθεί τις κεντρικές πλην κεφαλαιώδεις διαφορές της προϊούσας κρίσης από τις προηγούμενες. Κάποια στιγμή θα τις αντιληφθούν και οι συνάδελφοί του στην Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ και οι ηγέτες των κρατών και των κυβερνήσεων της Δύσης ασφαλώς. Αν και ο Τσαρλς Σκαρφ φοβάται ότι εν τέλει θα αιφνιδιαστούν από τις εξελίξεις…