Η Μπιγιονσέ κυκλοφόρησε πρόσφατα  το πρώτο της στούντιο άλμπουμ μετά από έξι χρόνια, μια ενθουσιώδης ώρα μουσικής με τίτλο «Renaissance» (Αναγέννηση) που παίζω ξανά και ξανά από τότε που κυκλοφόρησε, και υπάρχει κάτι ασυνήθιστο σε αυτόν τον δίσκο: Πριν ακούσετε τη Μπιγιονσέ , αξίζει να διαβάσετε την Μπιγιονσέ.

«Αυτό το έργο των τριών πράξεων ηχογραφήθηκε σε τρία χρόνια κατά τη διάρκεια της πανδημίας», έγραψε η ποπ σταρ στον ιστότοπό της. «Μια εποχή που ήμουν ακίνητη, αλλά και μια στιγμή που βρήκα ότι είμαι πιο δημιουργική».

Αυτή η δήλωση ήταν μια χρήσιμη υπενθύμιση ότι τα πράγματα που βγαίνουν τώρα δεν έγιναν μόνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Κατέστησαν δυνατά λόγω της πανδημίας.

Για την Μπιγιονσέ, αυτό σημαίνει ότι η ίδια η ονειρική ποιότητα του έργου πιάνει το ήχο της εποχής. Για όσους από εμάς δεν είμαστε Μπιγιονσέ, δεν έχει μόνο σημασία αυτό που παράγουμε αλλά και πώς το παράγουμε.

Ποτέ άλλοτε δεν άλλαξαν τόσα πολλά τόσο γρήγορα για τόσους πολλούς ανθρώπους. Το θεμελιώδες ερώτημα στα δημιουργικά πεδία αυτή τη στιγμή είναι πότε έχει νόημα να είμαστε ο ένας με τον άλλον σωματικά και πότε μπορούμε να λειτουργούμε αποτελεσματικά εικονικά. Για να το θέσω με έναν άλλο, πιο ελκυστικό τρόπο: Μοιάζουμε περισσότερο με την Μπιγιονσέ ή τους Beatles;

Οι Beatles αντιπροσώπευαν τη μαγεία και τη δυστυχία του να είσαι με άλλους ανθρώπους. Η Μπιγιονσέ μπορεί να κάνει τη μουσική της χωρίς απαραίτητα να βρίσκεται κοντά σε άλλους ανθρώπους.

Με αυτόν τον τρόπο, ο πιο αναμενόμενος δίσκος του καλοκαιριού μου θύμισε μια εργασία που η Μέλανι Μπρακς από το Πανεπιστήμιο Columbia και ο Τζόναθαν Λεβάν από το Stanford δημοσίευσαν πρόσφατα στο περιοδικό Nature. Ήταν από καθαρή σύμπτωση που ξεκίνησαν πριν από την πανδημία να μελετούν ένα θέμα που σύντομα θα ήταν πολύ επίκαιρο: Ήθελαν να εξετάσουν τη σχέση μεταξύ δημιουργικότητας και εξ αποστάσεως συνεργασίας.

Οι μελετητές διεξήγαγαν ένα εργαστηριακό πείραμα και μια μελέτη πεδίου στην οποία δύο γκρουπ ομάδων – οι μισές στην ίδια τοποθεσία, οι μισές επικοινωνούσαν από μια οθόνη – εξέτασαν καινοτομίες και επέλεξαν τις καλύτερες για να βαθμολογηθούν από τους κριτές. Τα αποτελέσματά τους μπορεί να ήταν διαισθητικά όταν σχεδίασαν μια μελέτη σχετικά με την τηλεδιάσκεψη το 2016, αλλά έμοιαζαν σχεδόν αντιφατικά μέχρι τη στιγμή που αυτή δημοσιεύτηκε το 2022.

«Διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι είναι λιγότερο δημιουργικοί όταν δεν βρίσκονται στον ίδιο φυσικό χώρο», είπε η Δρ. Μπρουκς. «Αλλά φαίνεται ότι υπάρχουν εργασίες που οι άνθρωποι μπορούν να εκτελούν με παρόμοιο τρόπο στο διαδίκτυο όπως και αυτοπροσώπως — και ίσως, ακόμη και λίγο καλύτερα».

Μπορεί να μην είμαστε τόσο καλοί στη δημιουργία ιδεών εξ αποστάσεως, αλλά αυτό δεν ισχύει για την επιλογή ιδεών ή την εκτέλεση αυτών των ιδεών.

Και λίγα έργα έχουν φωτίσει και τα δύο μέρη της δημιουργικής διαδικασίας τόσο καθαρά όσο ένα που περιλαμβάνει μια ομάδα ανθρώπων τόσο διάσημων όσο η Μπιγιονσέ.

Το ντοκιμαντέρ του Πίτερ Τζάκσον «The Beatles: Get Back» ανακοινώθηκε στις 11 Μαρτίου 2020, την ίδια μέρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι η Covid-19 ήταν πανδημία. Η πανδημία μετέτρεψε μια ταινία μεγάλου μήκους που προοριζόταν για προβολή σε κινηματογράφους σε μια τηλεοπτική μίνι σειρά με τρεις φορές μεγαλύτερη διάρκεια. Το πιο τρομακτικό κομμάτι ήταν να καταλάβει κανείς πώς θα συνδυαζόταν το όλο θέμα.

Αλλά η θέαση πολλών ωρών προηγουμένως αδημοσίευτων πλάνων αποδείχτηκε ένα φανταστικό εγχείρημα εν μέσω πανδημίας.

Ο κύριος Τζάκσον και το συνεργείο του στη Νέα Ζηλανδία είχαν επικεντρωθεί στο ντοκιμαντέρ για περισσότερο από ένα χρόνο όταν βρέθηκαν σε αυστηρό lockdown. Ήταν τυχεροί επειδή είχαν ξεπεράσει το στάδιο της δημιουργίας ιδεών. Συνέχισαν τη δουλειά τους από τα σπίτια τους χωρίς να χάσουν λεπτό.

Μια ομάδα οικονομολόγων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που μελετούσε την ανακάλυψη πρωτοποριακών επιστημονικών ιδεών ανέλυσε πρόσφατα εκατομμύρια επιστημονικές εργασίες επτά δεκαετιών και κατέδειξε ότι μάθαμε πώς να είμαστε παραγωγικοί μέσω της εξ αποστάσεως συνεργασίας μόλις τα τελευταία 10 χρόνια. Η τεχνολογία που γνωρίζουμε, αγαπάμε και μισούμε, κατά τη διάρκεια της πανδημίας μας έδωσε τα εργαλεία για να προσομοιώσουμε την δια ζώσης συνεργασία.

Η συγγραφή μουσικής ήταν ένα ομαδικό άθλημα στο οποίο οι περισσότεροι παίκτες δεν συναντιόντουσαν ποτέ ο ένας με τον άλλον ακόμη και πριν από την πανδημία. Οι συνεργάτες που συνεισέφεραν από απόσταση στο τελευταίο άλμπουμ της Μπιγιονσέ ήταν ο Τζαμέιλ Αοσέι και ο Λάρι Γκρίφιν Τζούνιορ, οι οποίοι δούλεψαν σε δύο κομμάτια από το Οχάιο και το Τέξας, αντίστοιχα. Δεν ήταν ανάγκη να βρίσκονται με την Μπιγιονσέ. Δεν χρειάστηκε καν να βρίσκονται μεταξύ τους.

Μετά από τις μακρές νύχτες της στο στούντιο, οι τεχνικοί έστειλαν τα πολύ ενδιαφέροντα αρχεία ήχου από αυτές τις συνεδρίες στους παραγωγούς, και αυτοί παράτησαν τα πάντα για μια ευκαιρία να δουλέψουν σε ένα άλμπουμ της Μπιγιονσέ. Αυτή επέλεξε ιδέες. Εκείνοι τις εκτέλεσαν. (Μια εκπρόσωπος της Μπιγιονσέ είπε ότι είναι «η μόνη που μπορούσε να μιλήσει ειλικρινά για τη διαδικασία της» και δεν ήταν διαθέσιμη για συνεντεύξεις.)

Έτσι γίνεται η συνεργασία αυτές τις μέρες. Αλλά αυτό που είναι κανονικό τώρα ήταν σχεδόν αδύνατο πριν από λίγο καιρό.

«Αν δεν ήσουν στο δωμάτιο», είπε ο κύριος Αοσέι για τον πως ήταν τα πράγματα παλιά, «η πόρτα ήταν κλειστή για σένα».

Η ομάδα του “Get Back” τελικά άνοιξε ξανά αυτή την πόρτα και βρέθηκε στο 1969 να κάνει παρέα με τους Beatles.

Υπήρχε κάτι εκπληκτικά ειρωνικό στην εμπειρία τους καθώς ξαναζούσαν τη δημιουργία του “Let It Be”, του τελευταίου στούντιο άλμπουμ των Beatles. Οι σκηνοθέτες είχαν τη χαρά να παρακολουθήσουν τέσσερα άτομα στριμωγμένα σε ένα δωμάτιο να επιδιώκουν το δημιουργικό μεγαλείο – να φτιάχνουν ριφάκια να τζαμάρουν και να πειραματίζονται και να τελειοποιούν μέχρι που ξαφνικά, σχεδόν ανεξήγητα, η μπάντα είχε ένα αριστούργημα. Η ομάδα του ντοκιμαντέρ προσπαθούσε να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα.

Ο κύριος Τζάκσον και ο μοντέρ της ταινίας, Χαβέζ Όλσεν, δούλεψαν μαζί μέσα σε μια «γυάλα», ώστε να μπορέσουν να χτίσουν μέσω της απόμακρης συνεργασίας τους και να βάλουν δια ζώσης τις τελευταίες πινελιές στο ντοκιμαντέρ. Δεν χρειάστηκε να διαβάσουν την έρευνα του Δρ. Μπρουκς για να καταλάβουν ότι ήθελαν να βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο. Αυτή η εγγύτητα δεν ήταν απλώς πολύτιμη, αλλά απαραίτητη κατά τη δημιουργία ιδεών στην αρχή ενός έργου και τη στίλβωσή τους στο τέλος. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το τελικό προϊόν χωρίς αυτό, μου είπε ο κ. Όλσεν.

«Θα είχαμε χάσει όλη αυτή την προσωπική αλληλεπίδραση που είναι τόσο σημαντική όταν προσπαθείς να είσαι δημιουργικός», είπε.

Αυτό το συναίσθημα δεν ήταν απλώς ένα θέμα του ντοκιμαντέρ, αλλά έτυχε να είναι και το ζωτικό πνεύμα του πιο εντυπωσιακού δίλεπτου στις σχεδόν οκτώ ώρες του έργου.

Ξεκινά όταν ο Τζον Λένον αργεί να πάει στη πρόβα και ο Πολ ΜακΚάρτνεϊ χαζεύει το μπάσο του καθώς περιμένει με τον Τζορτζ Χάρισον και τον Ρίνγκο Σταρ. Αυτοσχεδιάζει, παίζει με ήχους, προσπαθώντας κάτι να… πιάσει. Δεν έχει βγάλει τίποτα και οι αυτοσχεδιασμοί του δεν βγάζουν πουθενά, αλλά δεν το βάζει κάτω. Συνεχίζει να “γρατζουνάει”. Και τότε συμβαίνει. Κάτι. Το ακούς. Το βλέπεις. Το νιώθεις. Μετά από λίγο ο Τζορτζ πιάνει την κιθάρα του, ο Ρίνγκο χτυπάει τα ντραμ και ο Πωλ τραγουδάει: «Ελάτε πίσω! Ελάτε πίσω! Επιστρέψτε εκεί που κάποτε ανήκατε». Μέχρι τη στιγμή που ο Τζον μπαίνει στο στούντιο, οι Beatles έχουν τα θεμέλια μιας επιτυχίας.

«Πήραν κάτι που είχαν και το δούλεψαν και το ξαναδούλεψαν και συνέχισαν να το επαναλαμβάνουν και να το αλλάζουν και να βελτιώνουν μικρά κομμάτια του και να λένε ο ένας στον άλλο τι τους άρεσε και τι δεν τους άρεσε», είπε ο κ. Όλσεν. «Σας δείχνει πραγματικά ότι η δημιουργική ιδιοφυΐα είναι μια διαδικασία».

Ο Τζον, ο Πολ, ο Τζόρτζ και ο Ρίνγκο έπρεπε να βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο για να δώσουν ζωή στις ιδέες τους. Η Μπιγιονσέ και οι συνεργάτες της δεν έκαναν το ίδιο.

Ούτε οι άνθρωποι που δημιούργησαν το “Get Back”. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του ντοκιμαντέρ τους για τους Beatles έμαθαν ότι προτιμούσαν να είναι μαζίι. «Βοηθάει να είσαι στο ίδιο δωμάτιο», μου είπε ο κ. Όλσεν μέσω του Zoom από την άλλη άκρη του κόσμου. «Όμως, ίσως δεν είναι τόσο απαραίτητο όσο πιστεύαμε ότι ήταν».

Ένα άλλο μάθημα από τους Beatles και το “Get Back” είναι ότι μια μέρα μπορεί να είμαστε στο ίδιο δωμάτιο με την Μπιγιονσέ καθώς έφτιαχνε αυτό το άλμπουμ εν μέσω πανδημίας. Θα ήταν ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ σε 50 χρόνια.

Μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Οικονομικό Ταχυδρόμο

Πρόσφατα Άρθρα