Ενεργειακή κρίση – φυσικό αέριο: Τα δύσκολα παραμένουν μπροστά για την Ευρώπη

Μπορεί ο ήπιος μέχρι στιγμής χειμώνας να επέτρεψε στην Ευρώπη να ανασάνει με ανακούφιση, βλέποντας τον κίνδυνο ενός μπλακ άουτ να απομακρύνεται – τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες, όμως τα δύσκολα εξακολουθούν να βρίσκονται μπροστά για τη Γηραιά Ήπειρο.

Και αυτό γιατί, ανεξαρτήτως των φετινών εξελίξεων, η Ευρώπη θα πρέπει να αναπληρώσει τις ποσότητες στις δεξαμενές αποθήκευσης φυσικού αερίου ώστε να βγάλει τον επόμενο χειμώνα. Και η διαδικασία αυτή αναμένεται να αποδειχθεί πρόκληση, διατηρώντας υψηλά τις τιμές του ρεύματος και αναγκάζοντας πιθανώς τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν επώδυνα μέτρα παροχής ενέργειας με το δελτίο, κάτι που μέχρι στιγμής έχουν αποφύγει.

Φυσικό αέριο: Κλείδωσε στα 180 ευρώ το πλαφόν

Πώς θα ξαναγεμίσουν οι δεξαμενές;

Δεν είναι μόνο η σχεδόν πλήρης διακοπή των ροών από τη Ρωσία: Το κόστος αγοράς φυσικού αερίου από την αγορά, και όχι μέσω συμβολαίων, θα αποτελέσει πρόκληση για κυβερνήσεις και κράτη, η οικονομικές δυνατότητες των οποίων έχουν περιοριστεί λόγω του παρατεταμένα υψηλού ενεργειακού κόστους και του καλπάζοντος πληθωρισμού.

Άλλωστε, όπως δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας Fatih Birol, «πολλές από τις συνθήκες που επέτρεψαν στις χώρες της ΕΕ να γεμίσουν τις αποθήκες τους ενόψει του φετινού χειμώνα μπορεί κάλλιστα να μην επαναληφθούν το 2023». Έτσι, η Ευρώπη θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπη με έλλειμμα σχεδόν 30 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (bcm) αερίου τον επόμενο χειμώνα, που ισοδυναμεί με σχεδόν 7% της ζήτησης του 2021.

Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, που οδήγησε στην επιβολή κυρώσεων από τη Δύση, η Ρωσία παρείχε περίπου το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης.

Από αυτό, περίπου το 65% παραδιδόταν μέσω του αγωγού Nord Stream προς τη Γερμανία και το υπόλοιπο μέσω αγωγών που διασχίζουν την Ουκρανία.

Οι αποστολές μέσω Ουκρανίας συνεχίζονται, αλλά είναι επισφαλείς όσο ο πόλεμος συνεχίζεται, ενώ οι παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream έχουν σταματήσει από τα τέλη Αυγούστου, μετά το σαμποτάζ που κατέστρεψε τρεις από τις τέσσερις συνολικά γραμμές των αγωγών Nord Stream 1 και 2.

Οι αναλυτές της Wood Mackenzie προβλέπουν ότι έως και 25 δισ. κυβικά μέτρα λιγότερου ρωσικού αερίου θα φτάσουν στην Ευρώπη για την περίοδο πλήρωσης του 2023,  από τον Απρίλιο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, την περίοδο δηλαδή που οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε κάθετη πτώση της ζήτησης.

Αυτό σημαίνει ότι τα επίπεδα αερίου που θα παραμείνουν στις ευρωπαϊκές δεξαμενές στο τέλος του φετινού χειμώνα, θα καθορίσουν το πόσο μεγάλη πρόκληση θα αποτελέσει η αναπλήρωσή τους εν όψει του επόμενου χειμώνα.

Το κόστος

Σύμφωνα με το Reuters, ο αναλυτής της Energy Aspects, Leon Izbicki, αναμένει ότι τα αποθέματα της Ευρώπης θα είναι περίπου 55 δισ. κυβικά μέτρα – ή λίγο πάνω από το μισό της χωρητικότητας των δεξαμενών της, μέχρι το τέλος Μαρτίου. Τώρα η πληρότητα ανέρχεται σε περίπου 84%.

Με βάση μια μέση τιμή 95 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh) για το φυσικό αέριο το 2023, ο Izbicki δήλωσε ότι στην Ευρώπη θα κοστίσει περίπου 58 δισεκατομμύρια ευρώ το να επιτύχει τον στόχο της αναπλήρωσης των δεξαμενών. Πρόκειται για ένα κόστος αντίστοιχο με το φετινό.

Βεβαίως, το υψηλό κόστος της ενέργειας είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η κατανάλωση φυσικού αερίου περίπου κατά 1/4 τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Και το βάρος θα εξακολουθήσει να δίδεται στα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας.

Ο γερμανικός γίγαντας της αυτοκινητοβιομηχανίας Mercedes-Benz, για παράδειγμα, δήλωσε ότι θα μπορούσε να μειώσει τη χρήση φυσικού αερίου έως και 50% φέτος, χρησιμοποιώντας περισσότερη ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, ενώ οι εταιρείες λιανικών πωλήσεων σε όλη την Ευρώπη έχουν χαμηλώσει τα φώτα και έχουν απενεργοποιήσει τις διαφημιστικές οθόνες.

Οι υψηλές τιμές του αερίου ωστόσο αποτέλεσαν πλήγμα για βιομηχανικούς τομείς που αναγκάστηκαν να περιορίσουν την παραγωγή, με ορισμένες εξ αυτών να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε περιοχές με φθηνότερη ενέργεια.

«Εξακολουθούμε να βλέπουμε ότι η μείωση της βιομηχανικής ζήτησης φυσικού αερίου λόγω της χαμηλότερης οικονομικής δραστηριότητας είναι ως επί το πλείστον αναστρέψιμη το 2023, εάν οι τιμές πέσουν, αλλά όσο περισσότερο παραμένουν οι τιμές αυξημένες τόσο πιο πιθανό είναι οι επιχειρήσεις να μεταφέρουν μόνιμα εκτός Ευρώπης το τμήμα των δραστηριοτήτων τους που απαιτεί φυσικό αέριο», δήλωσε ο Izbicki της Energy Aspects.

Καιρός και LNG

Το πόσο μπορεί να μειωθεί η ζήτηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες, καθώς και από την τιμή.

Καθώς οι θερμοκρασίες έπεφταν στην Ευρώπη νωρίτερα αυτό το μήνα, η γερμανική ρυθμιστική αρχή ενέργειας δήλωσε ότι ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη δεν είχε επιτύχει, για πρώτη φορά, τους στόχους εξοικονόμησης φυσικού αερίου.

Ο προφανής τρόπος για την ενίσχυση των προμηθειών είναι μέσω της παράδοσης ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Χώρες όπως η Γερμανία, η Πολωνία και οι Κάτω Χώρες κατασκεύασαν ή επέκτειναν τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου που δέχονται θαλάσσια φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου από όλο τον κόσμο.

Η ικανότητα εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ευρώπης και της Βρετανίας θα αυξηθεί κατά περίπου 25% έως το τέλος του 2023 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ.

Αλλά η ύπαρξη χωρητικότητας δεν αποτελεί εγγύηση για τις προμήθειες.

Φέτος, η χαμηλότερη ζήτηση και οι υψηλές τιμές σήμαιναν ότι οι Κινέζοι αγοραστές απέφευγαν σε μεγάλο βαθμό την spot αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου και ορισμένα φορτία που προορίζονταν για τους Ασιάτες αγοραστές εξετράπησαν προς την Ευρώπη. Αυτό μπορεί να μη συμβεί το επόμενο έτος, πράγμα που σημαίνει ότι η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει έντονο ανταγωνισμό για το LNG, κάτι που θα ανεβάσει το κόστος.

Το πλαφόν

Τέλος, οι ευρωπαϊκές χώρες που αντιτίθονταν στην πρόταση για επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, όπως η Γερμανία, υποστήριζαν ότι τυχόν επιβολή ανώτατου ορίου τιμής θα έθετε ένα ακόμη εμπόδιο στην αγορά ποσοτήτων αερίου από τις διεθνείς αγορές. Φέτος, οι υψηλές τιμές-ρεκόρ είχαν ως αποτέλεσμα η Ευρώπη να καταστεί «μαγνήτης» για ποσότητες LNG από πολλές περιοχές του κόσμου. Όμως αυτό στοίχισε ακριβά στους Ευρωπαίους καταναλωτές και φορολογούμενους.

Οι ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς για το φυσικό αέριο έφθασαν τον Αύγουστο στο υψηλότερο σημείο τους, πάνω από 300 ευρώ/MWh.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το σχέδιο που βρίσκεται στο τραπέζι και είναι σε γνώση του πρακτορείου Reuters, το πλαφόν του φυσικού αερίου θα ενεργοποιηθεί αν οι τιμές στον ολλανδικό κόμβο αερίου TTF υπερβαίνουν επί τριήμερο τα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα, πολύ χαμηλότερα από τα 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα που είχαν προταθεί αρχικά τον περασμένο μήνα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.