Πυρηνική Ενέργεια: Για να επιτύχει η χώρα μας τους κλιματικούς της στόχους

Η χώρα μας η οποία έχει δεσμευθεί να πετύχει τους κλιματικούς της στόχους μέσω των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), θα χρειαστεί και πυρηνική ενέργεια για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες. Όμως, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε στις Βρυξέλλες στις 21 Οκτωβρίου 2021 «Είμαι πεπεισμένος ότι δεν μπορούμε ως Ευρώπη να πετύχουμε τους κλιματικούς στόχους χωρίς την πυρηνική ενέργεια» και συνέχισε «η Ελλάδα δεν θα έχει ποτέ πυρηνική μονάδα γιατί βρισκόμαστε σε μια περιοχή εξαιρετικά σεισμογενή».

Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος: «Φθηνότερο φυσικό αέριο ακόμα και από χώρες με πυρηνική ενέργεια»

Είναι η υψηλή σεισμικότητα της Ελλάδας που αποτρέπει την πυρηνική επιλογή ή ο φόβος της προκύπτει από ανεπαρκή ενημέρωση σχετικά με την παράγωγη πυρηνικής ενέργειας; Από τη δική μου μακροχρόνια παρουσία στο χώρο λειτουργίας πυρηνικών αντιδραστήρων έχω πειστεί ότι η ελλιπής ενημέρωση είναι ο λόγος. Η σωστή ενημέρωση θα μειώσει την δυσπιστία και τον φόβο για την πυρηνική ενέργεια όπως η ενημέρωση γιατην πυρηνική ιατρική μας εξοικείωσε και τώρα δεν διστάζουμε να υποβληθούμε σε θεραπείες πυρηνικής ακτινοβολίας.

Η πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα θεωρείται επικίνδυνη διότι έχει συσχετιστεί με πυρηνικά όπλα δημιουργώντας έτσι το φόβο της πρόκλησης πυρηνικής έκρηξης. Ο φόβος πυρηνικού ατυχήματος όπως του Chernobyl και της Fukushima κάνει κάποιον να πιστεύει ότι παρόμοια ατυχήματα θα μπορούσαν να συμβούν και εδώ. Είναι η σεισμικότητα της Ελλάδος δικαιολογημένος αποτρεπτικός παράγων ή τα πυρηνικά απόβλητα; Μπορεί η πυρηνική ενέργεια να σταθεροποιήσει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας; Ο σκοπός του άρθρου αυτού είναι να δώσει συνοπτικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

Πρώτον, οι πυρηνικές μονάδες δεν μπορούν να εκραγούν σαν πυρηνικά όπλα γιατί ο πυρηνικός αντιδραστήρας τους έχει σχεδιαστεί για να μην διαδίδει το ραδιενεργό υλικό σε αντίθεση με τα πυρηνικά όπλα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το πυρηνικό καύσιμο του αντιδραστήρα αποτελείται από φυσικό ουράνιο ή ουράνιο εμπλουτισμένο σε περίπου 4% U-235, ενώ τα πυρηνικά όπλα περιέχουν υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο που υπερβαίνει το 98% σε U- 235 ή καθαρό πλουτώνιο (Pu-239). Τα χαμηλού εμπλουτισμού πυρηνικά καύσιμα είναι φυσικά αδύνατον να εκραγούν.

Δεύτερον, δεν υπάρχει τεχνολογία χωρίς κινδύνους. Υπάρχουν κίνδυνοι και στην παραγωγή πυρηνικής ενέργειας όμως αυτοί είναι συγκριτικά μικροί για τους ακόλουθους λόγους:

α. Οι πυρηνικές μονάδες είναι σχεδιασμένες με μεγάλα περιθώρια ασφάλειας και λειτουργούν σύμφωνα με διαδικασίες από άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό. Τα περιθώρια ασφάλειας στον σχεδιασμό έχουν καθοριστεί έτσι ώστε κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες ατυχήματος, το πυρηνικό καύσιμο να μην υπερθερμανθεί και λιώσει. Επιπλέον, ο πυρηνικός σταθμός έχει σχεδιαστεί με πέντε διαδοχικά εμπόδια (την κεραμική φύση του πυρηνικού καυσίμου, τον επενδυτικό σωλήνα ζιρκονίου, το δοχείο πίεσης και σωληνώσεις ψυκτικού του αντιδραστήρα, το κτίριο περιορισμού που περιέχει τον αντιδραστήρα και την περιοχή αποκλεισμού γύρω από τον αντιδραστήρα) που προστατεύουν το κοινό από τυχαία έκλυση ραδιενεργού υλικού.

β. Η πυρηνική τεχνολογία έχει υιοθετήσει την μεθοδολογία Πιθανολογικής Εκτίμησης Κινδύνου (PRA) που αξιολογεί συστηματικά σενάρια πιθανών ατυχημάτων και δίνει απαντήσεις στις ακόλουθες τρεις ερωτήσεις:

α. Τι μπορεί να δυσλειτουργήσει

β. Πόσο πιθανό είναι και

γ. Ποιες είναι οι συνέπειες.

Η εφαρμογή αυτής της μεθοδολογίας έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πιθανότητα ατυχήματος είναι 0,00001 ανά αντιδραστήρα ανά έτος η ότι ένα ατύχημα μπορεί να συμβεί σε αυτόν το αντιδραστήρα εάν λειτουργεί για 100,000 χρόνια. Επομένως, ο κίνδυνος πυρηνικού ατυχήματος δεν πρέπει να είναι αποτρεπτικός παράγων διότι η πιθανότητα να συμβεί είναι παρά πολύ μικρή.

Τρίτον, πυρηνικές μονάδες έχουν κατασκευαστεί και λειτουργούν σε σεισμογενείς περιοχές όπως στην Καλιφόρνια και Ιαπωνία. Οι μονάδες αυτές είναι σχεδιασμένες να αντέχουν πολύ πιο ισχυρούς

σεισμούς από αυτούς που είναι καταγεγραμμένοι στην περιοχή στα τελευταία 100 η 200 χρόνια. Επομένως η σεισμικότητα δεν πρέπει να είναι αποτρεπτικός παράγων.

Μια πυρηνική μονάδα 1000 MWe παράγει περίπου 20 τόνους υψηλού επίπεδου πυρηνικών αποβλήτων ετησίως. Τα απόβλητα αυτά θα είναι ραδιενεργά για περίπου 100,000 χρόνια διότι μερικά από τα ραδιενεργά στοιχεια έχουν 10,000 χρόνια ημιζωή (ο χρόνος ο οποίος απαιτείται, ώστε να διασπαστεί η μισή από την αρχική ποσότητα του ραδιενεργού υλικού). Τα απόβλητα είτε σαν μήτρες πυρηνικού καυσίμου ή υαλοποιημένα, εισάγονται σε βαρέλια από χάλυβα και σκυρόδεμα και αποθηκεύονται σε γεωλογικούς σχηματισμούς αλατιού, βαθιά κάτω από το έδαφος, και παραμένουν αδιάβροχα για χιλιάδες χρόνια, παρέχοντας ακτινοπροστασία και εμποδίζοντας το νερό να έρθει σε επαφή να διαλύσει και να μεταφέρει ραδιενεργό υλικό. Στα 60 χρόνια λειτουργίας μια πυρηνική μονάδα των 1000 MWe παράγει περίπου 1200 τόνους υψηλού επιπέδου πυρηνικών αποβλήτων. Επομένως τα πυρηνικά απόβλητα, που η μικρή τους ποσότητα τα καθιστά διαχειρίσιμα, δεν θα πρέπει να είναι αποτρεπτικός παράγων.

Η Πυρηνική ενέργεια μπορεί να σταθεροποιήσει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας. Μελέτη του 2020 υπολόγισε το αρχικό κόστος του πυρηνικού σταθμού σε 10 δισεκατομμύρια και κατέληξε ότι το αρχικό κόστος είναι περίπου το 60% του ισοσταθμισμένο κόστους ηλεκτρικής ενέργειας ενώ το κόστος λειτουργίας είναι το 40%. Με βάση τα παραπάνω και με παραγωγική λειτουργία 60 ετών εκτιμάται ότι το ισοσταθμισμένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από την πυρηνική ενέργεια είναι περίπου 32 €/MWhr και ότι τo κόστος του πυρηνικού καυσίμου είναι 0,05 €/MWhr. Συμπερασματικά, εάν το κόστος του πυρηνικού καυσίμου διπλασιαστεί το ισοσταθμισμένο κόστος αυξάνεται κατά 15% που επιβεβαιώνει ότι η πυρηνική ενέργεια μπορεί να σταθεροποιήσει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ελπίζω ότι η ενημέρωση αυτή θα βοηθήσει στην εξοικείωση της κοινής γνώμης με την πυρηνική ενέργεια, εάν και όταν κληθεί να επιλέξει με ποιά μορφή ενέργειας να συμπληρώσει τις ανανεώσιμες πηγές για την επίτευξη των κλιματικών στόχων.

*Ο Πέτρος Θ. Αντωνόπουλος είναι Πυρηνικος Μηχανικος, Doctor of Science MIT