Κυκλική οικονομία: Πρεμιέρα του δικτύου «Συμβάλλω» για την πράσινη επιχειρηματικότητα

Σε μια πλούσια συζήτηση για την «πράσινη επιχειρηματικότητα και την κυκλική οικονομία», όπως ήταν άλλωστε και ο τίτλος της εκδήλωσης, εξελίχθηκε η πρώτη ανοιχτή παρουσίαση του δικτύου «Συμβάλλω», μιας πρωτοβουλίας που συγκροτήθηκε πρόσφατα με στόχο «την υπέρβαση της σημερινής κατάστασης πραγμάτων με την καθιέρωση της κυκλικής οικονομίας, την εξοικονόμηση πόρων και τη βιωσιμότητα» ως άξονες «για να προστατευτεί το περιβάλλον και να ευμερήσει η κοινωνία και η πατρίδα μας», όπως αναφέρεται στη διακήρυξη.

OT FORUM 2 – Aνακύκλωση: Πολλαπλά οφέλη από τη σωστή διαχείριση απορριμμάτων

OT FORUM – Ελληνική βιομηχανία και ενεργειακή κρίση, ανακύκλωση υλικών και οικονομικά κίνητρα

«Διανύοντας το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, η διασφάλιση του κοινού μας μέλλοντος περνάει μέσα από τον συγκερασμό της οικονομικής ανάπτυξης με την προστασία των κοινωνικών και περιβαλλοντικών ισορροπιών» διακηρύσσει η πρωτοβουλία που, όπως τόνισε ο εκπρόσωπος της προσωρινής διοικούσας επιτροπής του δικτύου, o πρόεδρος της VKC Βασίλης Καρατσώλης, δεν αποτελεί ένα συνδικαλιστικό φορέα, αλλά ένα σχήμα που ως στόχο έχει να συμβάλει με προτάσεις, δράσεις και ιδέες προς τους τοπικούς φορείς και τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς για την προστασία του περιβάλλοντος, την προώθηση της κυκλικής οικονομίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας.

«Αποδαιμονοποίηση της κατανάλωσης»

Σκοπός του δικτύου, όπως είπε ο κ. Καρατσώλης, είναι η προστασία του περιβάλλοντος να αναδειχθεί από μία διαφορετική οπτική η οποία να «αποδαιμονοποιεί την κατανάλωση». «Δεν ρυπαίνουν τα υλικά, αλλά οι ενέργειες», σημείωσε, υπογραμμίζοντας ότι οι περισσότερες συσκευασίες την τελευταία δεκαετία προέρχονται από υλικά ομογενοποιημένα, που μπορούν εύκολα να ανακυκλωθούν. Ο ίδιος ζήτησε να δοθούν κίνητρα από την αυτοδιοίκηση και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ώστε οι συσκευασίες των προϊόντων να προέρχονται από 30 έως 50% ανακυκλώσιμη πρώτη ύλη. «Μόνο έτσι θα δοθεί κίνητρο για την περισυλλογή, που θα φέρει αύξηση του ΑΕΠ, θέσεις εργασίας και προστασία του περιβάλλοντος», υποστήριξε.

Έφερε ως παράδειγμα λανθασμένης στρατηγικής την απαγόρευση που επιβλήθηκε στα πλαστικά καλαμάκια, τα οποία «ανακυκλώνονται κατά 100%». Το πρόβλημα, όπως είπε, είναι ότι «δεν έχουν δημιουργηθεί σωστές διαδικασίες περισυλλογής», ένα πρόβλημα που όμως δεν λύνεται με τα χάρτινα καλαμάκια τα οποία κατασκευάζονται από χαρτόμαζα προερχόμενη από κοπή δέντρων. «Για έναν φραπέ απαιτούνται τριπλάσιες ποσότητες υλικών από το περιβάλλον», είπε.

Σημείωσε ότι πρέπει να δημιουργηθούν σωστές διαδικασίες περισυλλογής, τονίζοντας ότι δεν χρειάζεται να γίνεται διαλογή στην πηγή μεταξύ αλουμινίου, πλαστικού και χαρτιού αφού «υπάρχουν υπερσύγχρονοι οπτικοί διαχωριστές» για αυτή τη δουλειά. Χαρακτήρισε δε «έγκλημα» την προσπάθεια της ΕΕ να απαγορεύσει την εξαγωγή ανακυκλώσιμων υλικών από την Ευρώπη, σημειώνοντας ότι το μπλοκ μπορεί να συγκρατήσει μόνο το 40% των ανακυκλώσιμων υλικών, με το υπόλοιπο να οδηγείται σε εξαγωγή. «Στόχος του δικτύου “Συμβάλλω”», κατέληξε, είναι «να συμβάλει ώστε να θεσμοθετούνται ορθές πρακτικές που δεν θα καταδυναστεύουν την κατανάλωση».

«Μια νέα περίοδος»

Είχε προηγηθεί η εισαγωγική τοποθέτηση του γενικού διευθυντή του «Συμβάλλω», Χρήστου Καραγιάννη, ο οποίος περιέγραψε το νεοσυσταθέν δίκτυο ως ένα διευρυμένο όργανο το οποίο αποτελείται από εταιρείες που ήδη έχουν κυκλική συνεργασία μεταξύ τους, όπως εκδοτικές εταιρείες, επιχειρήσεις ανακύκλωσης και διαλογής ανακυκλώσιμων, χαρτοποιίες, κυτιοποιίες, εταιρείες μηχανημάτων έργου και ναυτιλιακές. «Η έννοια του “Συμβάλλω” ανοίγει τον δρόμο για μια νέα περίοδο στη χώρα, με τις επιχειρήσεις δείχνουν τον δρόμο της συνεργασίας για την προστασία περιβάλλοντος», ανέφερε.

Ο Βασίλης Κικίλιας

Χαιρετισμό απηύθυνε ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, ο οποίος υπογράμμισε την αυξανόμενη σημασία που δίνουν οι τουρίστες στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα του προορισμού που επισκέπτονται. Σημείωσε ότι σε συνεργασία με την TUI, η περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου σκοπεύει να μετατρέψει τη Ρόδο στον πρώτο βιώσιμο τουριστικό προορισμό, ενώ εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι το 2023 οι τουριστικές ροές θα κινηθούν υψηλότερα από το 2022. Τόνισε δε ότι πρωτοβουλίες όπως η συγκεκριμένη «ανοίγουν το δρόμο για μια νέα περίοδο στην Ελλάδα, όπου οι επιχειρήσεις δείχνουν το δρόμο της συνεργασίας με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος προς όφελος της κοινωνίας, των ανθρώπων και της χώρας».

Χαιρετισμό απηύθυναν και οι Γιώργος Αρβανιτίδης, τομεάρχης Περιβάλλοντος και βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης από ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Γιάννης Σαρακιώτης, Αναπληρωτής Τομεάρχης Ανάπτυξης και βουλευτής Φθιώτιδας του ΣΥΡΙΖΑ, Εμμανουήλ Φράγκος, Ευρωβουλευτής της «Ελληνικής Λύσης»,  ο Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης της ΚΕΔΕ Μιχάλης Αγγελόπουλος και ο Περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης.

Ακολούθησε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τη συμμετοχή των Σπύρου Κουβέλη, Διευθυντή του Ινστιτούτου Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου, Ανδρέα Ανδρεόπουλου, Τέως Πρύτανη του Ε.Μ.Π., Αντώνη Μαυρόπουλου Χημικού Μηχανικού και Γιάννη Ραζή, Γενικού Διευθυντή της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης.

Ένας πλανήτης από «πλαστικό, ατσάλι, τσιμέντο και αμμωνία»

Παρά τις προσπάθειες που γίνονται στην κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης, για τα επόμενα 40-50 χρόνια ο κόσμος θα εξακολουθήσει να αποτελείται από «πλαστικό, ατσάλι, τσιμέντο και αμμωνία», ξεκαθάρισε παίρνοντας πρώτος τον λόγο ο κ. Μαυρόπουλος. Όπως εξήγησε, πρόκειται για τέσσερα υλικά που απαιτούν πολλή ενέργεια και ενεργειακή πυκνότητα, κάτι που θα καθιστά ολοένα και πιο δύσκολη την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Σημείωσε ότι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι που έχουν τεθεί ως το 2050 απαιτούνται 3 δισ. τόνοι νέα μεταλλικά εξαρτήματα για ΑΠΕ, καλώδια, ηλεκτροκίνηση και μπαταρίες, που «απλώς δεν υπάρχουν». Έτσι, το 40% πρέπει να προέλθει από την ανακύκλωση. Από αυτή την άποψη, σημείωσε, η κυκλική οικονομία αποτελεί προϋπόθεση για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.

Αναφορικά με τις κινήσεις σε επίπεδο ΕΕ, σημείωσε ότι το εμπόριο ανακυκλώσιμων υλικών δεν μπορεί να περικλείεται σε γεωγραφικές ενότητες, καθώς κάτι τέτοιο θα στερήσει υλικά από αγορές που τα έχουν ανάγκη, ενώ θα προκαλέσει στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά του μπλοκ. Προειδοποίησε ότι πολίτες, φορείς και επιχειρήσεις πρέπει να προετοιμαστούν για έναν κύκλο τεράστιων αλλαγών, που δρομολογούνται κυρίως εξαιτίας της 4ης βιομηχανικής επανάστασης της οποίας μέρος θα αποτελεί η κυκλική οικονομία. Κάλεσε τις επιχειρήσεις να είναι πιο εξωστρεφείς και να επενδύσουν σοβαρά στην πληροφορική και τη διαχείριση της πληροφορίας.

Μια νέα βιομηχανία 83 δισ. ευρώ

Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Κουβέλης σημείωσε ότι τα περιβαλλοντικά ζητήματα δεν δέχονται προσέγγιση «α λα καρτ», δεν μπορεί δηλαδή κανείς να επιλέξει ανάμεσα στην κυκλική οικονομία ή την προστασία του κλίματος. «Αν δεν κάνεις το ένα, δεν έχεις και το άλλο», εξήγησε. Υπογράμμισε ότι η κυκλική οικονομία μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 0,5%, δημιουργώντας μια νέα βιομηχανία 83 δισ. ευρώ και δημιουργώντας 700.000 νέες θέσεις εργασίας.

Τόνισε ότι στόχος δεν είναι ο περιορισμός της κατανάλωσης αλλά η πιο έξυπνη κατανάλωση, φέροντας ως παράδειγμα τα ΙΧ τα οποία κοστίζουν ακριβά, οδηγούν σε τεράστια σπατάλη πόρων και παραμένουν παρκαρισμένα κατά το 92% του χρόνου ζωής τους. Εξήγησε ότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της κυκλικότητας, την οποίαν σημείωσε ότι πρέπει να αντιμετωπίζουμε ως επένδυση καθώς, μεταξύ άλλων, έχει μεγάλη σημασία για τη θωράκιση της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Υπογράμμισε την ανάγκη τα προϊόντα να σχεδιάζονται εξαρχής με κριτήρια βιωσιμότητας, έτσι ώστε τα απορρίμματα μιας επιχείρησης να μετατρέπονται στην πρώτη ύλη της επόμενης. Κάλεσε σε απομάκρυνση από τη λογική του «business as usual» και υπογράμμισε ότι η έμφαση πρέπει να δίνεται στην αρχή και όχι στο τέλος της ζωής ενός προϊόντος. «Όσο περισσότερη κυκλικότητα βάζουμε στα υλικά τόσο αυξάνουμε την προστιθέμενη αξία», σημείωσε, καταλήγοντας με την επισήμανση ότι το ζήτημα δεν είναι να περιορίσουμε την κατανάλωση, αλλά να διασφαλιστεί ότι η πορεία ενός προϊόντος είναι πραγματικά κυκλική.

Ο ρόλος της κεντρικής δημόσιας διοίκησης

Παίρνοντας τον λόγο ο κ. Ραζής σημείωσε ότι παρά τα γενικώς χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης, σε ορισμένους τομείς η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις πανευρωπαϊκώς, όπως στην ανακύκλωση μπαταριών. Ανέφερε ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί για την περίοδο 2025-2030 είναι φιλόδοξοι, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη εισόδου της ψηφιακής τεχνολογίας στην αλυσίδα της ανακύκλωσης, της επέκτασης των υποδομών και της διατήρηση της βιωσιμότητας των υφιστάμενων έργων.

Υποστήριξε ότι πολλά από τα προβλήματα προέρχονται από «πράξεις ή παραλείψεις» της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, ειδικά «τα δύο τελευταία χρόνια». Για το προωθούμενο σύστημα της εγγυοδοσίας, την πληρωμής δηλαδή ενός έξτρα τέλους με την αγορά ενός προϊόντος το οποίο επιστρέφεται στον καταναλωτή με την ανάκτηση της συσκευασίας (όπως γίνεται σήμερα με τα γυάλινα μπουκάλια), ο κ. Ραζής σημείωσε ότι δεν αποτελεί πανάκεια, δεν λύνει το πρόβλημα της ανακύκλωσης και θα κοστίσει αρκετά χρήματα. Επέστησε δε την προσοχή στη διαφάνεια και τη σοβαρότητα που απαιτείται στη διαχείριση των χρημάτων των καταναλωτών.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης

Τέλος, ο κ. Ανδρεόπουλος χαρακτήρισε κεφαλαιώδες το ζήτημα της εκπαίδευσης των πολιτών, ιδίως των νέων, στην ανακύκλωση. Τάχθηκε υπέρ της «αποδαιμονοποίησης», όπως είπε, του πλαστικού, σημειώνοντας πως δεν είναι αυτονόητο ότι το χάρτινο προϊόν είναι πάντα καλύτερο. Κάλεσε «να μην είμαστε φοβικοί» και «να κοιτάξουμε μπροστά εισάγοντας τεχνολογικά επιτεύγματα». Αναφέρθηκε στο υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό της Ελλάδας, κάνοντας λόγο για συγκριτικά πλεονεκτήματα που επιτρέπουν να δούμε τα πράγματα «με θάρρος και όχι με φοβικότητα».