Ρωσικό πετρέλαιο: «Νάρκη» στα ενεργειακά κέρδη της Ρωσίας με τη διαφαινόμενη αποχώρηση της Lukoil

Ακόμη ένα «χτύπημα» αναμένεται να δεχθεί ο ενεργειακός τομέας της Ρωσίας, ο οποίος παλεύει να τα βγάλει πέρα απέναντι στις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις χώρες της Δύσης για την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία. Τελευταίο «θύμα» ο ρωσικός κολοσσός του πετρελαίου Lukoil που βρίσκεται πολύ κοντά στο τέλος της «βασιλείας» του στη Βουλγαρία.

Σύμφωνα με το Politico, η ενεργειακή επιχείρηση της Ρωσίας έχει τεράστια επιρροή στη Βουλγαρία, αλλά η θέση της απειλείται καθώς στα τέλη του έτους λήγει η «εξαίρεση» από τις κυρώσεις πετρελαίου της ΕΕ που απολάμβανε στη βαλκανική χώρα, τερματίζοντας τη μοναδική και πολύ κερδοφόρα θέση της εταιρείας να μπορεί να προμηθεύει το τεράστιο διυλιστήριο Neftochim στο λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας στο Μπουργκάς.

Το μέλλον για το διυλιστήριο «θα είναι μια ιστορία παρακμής», δήλωσε ο Βίκτορ Κατόνα, επικεφαλής αναλυτής αργού πετρελαίου για την εταιρεία πληροφοριών αγοράς Kpler. Εάν απειληθούν οι λειτουργίες του διυλιστηρίου, η κυβέρνηση είναι έτοιμη να το αναλάβει αν χρειαστεί. «Αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί να λυθεί», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Βουλγαρίας Τόντορ Ταγκάρεφ τον Ιούνιο.

Στα χέρια του ιταλικού κράτους περνά το διυλιστήριο της Lukoil στη Σικελία

Προς το παρόν, η Lukoil βρίσκεται στην κορυφή. Εισάγει 3 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου το μήνα, σύμφωνα με την Kpler, καθιστώντας τη Βουλγαρία τον τέταρτο μεγαλύτερο αγοραστή αργού πετρελαίου της Μόσχας στον κόσμο μετά την Ινδία, την Κίνα και την Τουρκία. Η Neftochim – οι επιβλητικές καμινάδες της ορατές από 10 χιλιόμετρα μακριά – παρέχει το 80% των αναγκών ντίζελ και βενζίνης της Βουλγαρίας και αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ της χώρας.

Το διυλιστήριο είναι «πολύ σημαντικό γιατί είναι ο μεγαλύτερος πάροχος εργασίας και δίνει τους καλύτερους μισθούς» στην περιοχή, δήλωσε ο δήμαρχος του Μπουργκάς, Ντιμιτάρ Νικόλοβ. Μαζί με τον κοντινό τερματικό σταθμό εισαγωγής πετρελαίου Rosenets, οι εγκαταστάσεις απασχολούν 5.000 άτομα. «Για μένα ως δήμαρχος είναι σημαντικό να λειτουργεί το διυλιστήριο γιατί είναι μέρος της οικονομικής ασφάλειας της πόλης», είπε, προσθέτοντας ότι το κλείσιμό του θα ήταν «αδιανόητο».

«Στη Βουλγαρία, υπάρχει ένας συνασπισμός υπέρ της Lukoil που σχηματίζεται αμέσως μετά την έναρξη κάθε κοινοβουλίου», δήλωσε ο Ντελιάν Ντόμπρεβ, πρόεδρος της επιτροπής ενέργειας στο κοινοβούλιο της Βουλγαρίας, ο οποίος ηγείται των προσπαθειών για απογαλακτισμό από την Lukoil. Έχει καταθέσει 18 προτάσεις τον τελευταίο χρόνο για να περιορίσει την επιρροή της εταιρείας, αλλά οι περισσότερες έχουν πέσει στο κενό.

Η Lukoil «μπόρεσε να μεταφράσει το οικονομικό της αποτύπωμα σε μεγάλη πολιτική μόχλευση» χρηματοδοτώντας μέσα ενημέρωσης και κόμματα, δήλωσε ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, ειδικός στο Κέντρο για τη Μελέτη της Δημοκρατίας. «Η επιρροή της στη βουλγαρική πολιτική και οικονομική ελίτ είναι τεράστια».

Αυτή η επιρροή είναι «τόσο μεγάλη» εν μέρει επειδή «το βουλγαρικό κράτος είναι ανίκανο να αντιμετωπίσει την κρίση να διαχειριστεί την πιθανή ξαφνική διακοπή των προμηθειών αργού πετρελαίου από τη Ρωσία», δήλωσε ο Ιλιαν Βασίλεβ, πρώην πρεσβευτής της Βουλγαρίας στη Ρωσία που τώρα εργάζεται ως αναλυτής.

Ιστορικά, η Lukoil βασιζόταν σε τοπικά φιλορωσικά μέσα ενημέρωσης για υποστήριξη, καθώς και σε πολιτικούς που επηρεάζει μέσω τοπικών μεσαζόντων, όπως οι χονδρέμποροι αγοραστές καυσίμων, είπε ο Βασίλεφ. Απαντώντας στους ισχυρισμούς, η εταιρεία με έδρα τη Μόσχα «αρνήθηκε κάθε κατηγορία για πολιτική εμπλοκή».

Προσπάθεια για Lobbying

Η εξάρτηση της Βουλγαρίας από το ρωσικό αργό ήταν ένας από τους λόγους που η χώρα πίεσε σκληρά για εξαίρεση από τις κυρώσεις της ΕΕ κατά των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου – μια προσπάθεια που υποστηρίχθηκε σε όλο το πολιτικό φάσμα, συμπεριλαμβανομένου του μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού Κιρίλ Πετκόβ.

Πέρυσι, η Σόφια έλαβε τη μοναδική εξαίρεση της ΕΕ για τις θαλάσσιες εισαγωγές αργού, ενώ σε αρκετές χώρες επετράπη να συνεχίσουν να αγοράζουν πετρέλαιο αγωγών για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Ο κύριος άνθρωπος στις συνομιλίες με την ΕΕ ήταν ο υπουργός Οικονομικών Ασέν Βασίλεφ, ο οποίος απείλησε να ασκήσει βέτο στο πακέτο κυρώσεων για το πετρέλαιο εκτός εάν η Σόφια λάβει εξαίρεση. Το υπουργείο Οικονομικών της Βουλγαρίας αρνήθηκε ότι ο Βασίλεφ είχε ασκήσει πίεση για λογαριασμό της Lukoil.

Η Lukoil είπε στο Politico ότι είναι μια «διεθνής ιδιωτική εταιρεία χωρίς κρατικό μερίδιο» και αρνήθηκε ότι έχει «μόνιμες συμβάσεις για την προμήθεια προϊόντων πετρελαίου στην Ουκρανία». Ενα άλλο επιχείρημα ήταν ότι η εξάρτηση της Βουλγαρίας από το ρωσικό αργό την έκανε οικονομικά ευάλωτη σε εμπάργκο και ότι η συμφωνία θα μείωνε τις τιμές των καυσίμων.

Το υπουργείο Οικονομικών είπε ότι οι λιανικές τιμές ντίζελ μειώθηκαν πάνω από 20% τους έξι μήνες μετά την έναρξη της εξαίρεση στη Βουλγαρία, αλλά ο Βλαντιμίροφ σημείωσε ότι παρόμοιες μειώσεις συνέβησαν και σε άλλες χώρες της ΕΕ χωρίς αντίστοιχες εξαιρέσεις.

Δεν υπάρχει «απολύτως κανένα επιχείρημα για την ύπαρξη αυτής της εξαίρεσης για τη Βουλγαρία», καθώς δεν έχει προκληθεί πτώση των τιμών των καυσίμων για τους καταναλωτές, είπε ο Ντόμπρεφ. Το διυλιστήριο μπορεί επίσης να λειτουργήσει χωρίς αργό πετρέλαιο της Μόσχας, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης του CSD.

Σπάζοντας τους δεσμούς

Όμως η επιρροή της Μόσχας στη Βουλγαρία απειλείται. Παρά το γεγονός ότι είναι ένας ιστορικός σύμμαχος της Ρωσίας, η Σόφια υποστηρίζει σθεναρά την Ουκρανία στον πόλεμο – στέλνοντας όπλα και πυρομαχικά. Πέρυσι, απέρριψε τις απαιτήσεις του Κρεμλίνου να πληρώσει για τις εισαγωγές φυσικού αερίου σε ρούβλια, καθιστώντας τη Βουλγαρία την πρώτη χώρα της ΕΕ που αποκόπηκε από τις ρωσικές παραδόσεις.

Τον περασμένο μήνα, οι Βούλγαροι βουλευτές ψήφισαν υπέρ της λήξης μιας συμφωνίας που έδινε στη Lukoil τον έλεγχο του τερματικού σταθμού εισαγωγής αργού Rosenets του Μπουργκάς. Αυτή την εβδομάδα, η κυβέρνηση είπε ότι στόχευε να επεξεργαστεί τον τρόπο μετάβασης του διυλιστηρίου της Lukoil σε επεξεργασία μη ρωσικού πετρελαίου.

Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση είπε ότι η εταιρεία θα πρέπει να αρχίσει να πληρώνει τοπικούς φόρους για πρώτη φορά, με τα χρήματα να πηγαίνουν σε ένα ταμείο ενεργειακής ασφάλειας. Αλλά η εταιρεία δεν έχει πληρώσει τίποτα από τότε που επιβλήθηκε αυτό το μέτρο, σύμφωνα με τον Ντόμπρεφ.

Ο ίδιος εκτίμησε ότι η εξαίρεση οδήγησε σε εξαίρεση των κερδών της Lukoil στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ στη Βουλγαρία τους τελευταίους 12 μήνες, με τα φορολογικά έσοδα να «χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση του καθεστώτος του Πούτιν».

Αλλά εάν η Σόφια δεν καταφέρει να λάβει άλλη εξαίρεση, η θέση της Lukoil στη Βουλγαρία είναι πιθανό να συρρικνωθεί. «Βρίσκονται εδώ γιατί εκμεταλλεύτηκαν μεγάλα κενά διακυβέρνησης και έβγαλαν πολλά χρήματα», είπε ο Βλαντιμίροφ. «Δεν νομίζω ότι η Lukoil έχει κίνητρο να μείνει… γιατί δεν θα μπορούν πλέον να αποφέρουν αυτά τα τεράστια κέρδη», πρόσθεσε.