Αυτοκινητοβιομηχανία: Πώς τα EV απειλούν το Ντιτρόιτ της Ευρώπης

Με τα κτίρια του 19ου αιώνα και τα οικοδομήματα της κομμουνιστικής εποχής, το Dolny Kubin στη Βόρεια Σλοβακία είναι χαρακτηριστικό της κεντρικής Ευρώπης και του παρελθόντος της.

Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, το Dolny Kubin έγινε έδρα επενδυτών όπως η αυστριακή εταιρεία κατασκευής ανταλλακτικών αυτοκινήτων Miba AG, καθώς η πρώην Τσεχοσλοβακία μετατράπηκε από λείψανο του παλιού ανατολικού μπλοκ σε έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αυτοκινήτων στον κόσμο.

Αλλά η περιοχή που έγινε γνωστή ως το Ντιτρόιτ της Ευρώπης βρίσκεται το 2024 σε μια άλλη μετάβαση, καθώς η στροφή προς τα ηλεκτρικά οχήματα επιταχύνεται και η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την εγχώρια παραγωγή. Η διαφορά αυτήν τη φορά είναι ότι αντί η Ευρώπη να προφταίνει, η πρόκληση είναι να αποφύγουμε να μείνουμε πίσω υπονομεύοντας το δυναμικό της οικονομίας, σύμφωνα με το Bloomberg.

Αυτοκινητοβιομηχανία: Το νέο πεδίο μάχης μεταξύ Ε.Ε και Κίνας

Οι αυτοκινητοβιομηχανίες επενδύουν πολλά στην μετάβαση στα EV. Η Volkswagen θα αρχίσει να παράγει πλήρως ηλεκτρικά μοντέλα SUV μετά το 2025 στη Σλοβακία, ενώ η Volvo κατασκευάζει ένα νέο εργοστάσιο κοντά στην πόλη Kosice που θα παράγει EV από το 2026. Το πρόβλημα είναι τι συμβαίνει στο τεράστιο δίκτυο προμηθευτών που απαρτίζουν την ραχοκοκαλιά του κλάδου ώστε να διατηρήσει την οικονομία σε λειτουργία.

Ηλεκτροκίνηση απειλεί θέσεις εργασίας

Στο χειρότερο σενάριο, έως και 85.000 θέσεις εργασίας στη Σλοβακία, ή το 4,5% του εργατικού δυναμικού, ενδέχεται να εξαλειφθούν με τη στροφή προς την ηλεκτροκίνηση, σύμφωνα με μελέτη της GLOBSEC, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα τη σλοβακική πρωτεύουσα Μπρατισλάβα.

Στην Τσεχική Δημοκρατία, την έδρα της επωνυμίας Skoda της Volkswagen, ο πρωθυπουργός έχει θέσει ως στρατηγική προτεραιότητα να βοηθήσει την τοπική αυτοκινητοβιομηχανία στη μετάβαση. Όπως η Σλοβακία, η χώρα βρίσκεται σε συνομιλίες με πιθανούς επενδυτές για την κατασκευή εργοστασίων μπαταριών, αν και καμία δεν φτάνει την Ουγγαρία και την Πολωνία για την προσέλκυσή τους.

«Αν δεν διαχειριστούμε αυτόν τον μετασχηματισμό, θα έχουμε πρόβλημα με την απασχόληση», δήλωσε στο Bloomberg ο Αλεξάντερ Μάτουσεκ, πρόεδρος του λόμπι της αυτοκινητοβιομηχανίας της Σλοβακίας.

Η σημασία της αυτοκινητοβιομηχανίας για τη Σλοβακία και την Τσεχική Δημοκρατία είναι τεράστια. Οι δύο χώρες, που χώρισαν ειρηνικά το 1993, παράγουν περισσότερα αυτοκίνητα κατά κεφαλή από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.

Το Ντιτρόιτ της Ευρώπης

Εξαρτώνται από εργοστάσια αυτοκινήτων για τουλάχιστον το 25% των εξαγωγών τους, οι οποίες έχουν οδηγήσει την οικονομική ανάπτυξη στο 3,5% κατά μέσο όρο στη Σλοβακία και στο 2,4% στην Τσεχική Δημοκρατία τις τελευταίες δύο δεκαετίες, υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Το 50% της βιομηχανικής παραγωγής της Σλοβακίας προέρχεται από τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τους προμηθευτές τους.

Συνολικά 260.000 άτομα απασχολούνται σε τέσσερις αυτοκινητοβιομηχανίες και σε 350 προμηθευτές ανταλλακτικών αυτοκινήτων που βρίσκονται γύρω από τη Σλοβακία.

Στην Τσεχική Δημοκρατία, ο αριθμός των απασχολουμένων στον κλάδο είναι σχεδόν διπλάσιος από αυτόν.

Το Dolny Kubin, μια πόλη περίπου 18.000 κατοίκων, βρίσκεται στην περιοχή Zilina της Σλοβακίας, όπου βρίσκεται επίσης το μεγάλο εργοστάσιο της κορεατικής αυτοκινητοβιομηχανίας Kia. Χρειάστηκαν δύο δεκαετίες για να μειωθεί το ποσοστό ανεργίας από 20% σε 4%, επίσης χάρη στη Miba, η οποία κατασκευάζει εξαρτήματα για κινητήρες εσωτερικής καύσης και κιβώτια ταχυτήτων για πελάτες όπως η Volkswagen και η Stellantis, των οποίων οι μάρκες περιλαμβάνουν τη Fiat και τη Citroen.

Ο δήμαρχος Γιαν Πρίλεποκ ανησυχεί ότι η στροφή στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα βάλει την πόλη του στην όπισθεν. «Γνωρίζω από συνομιλίες με προμηθευτές ότι είναι έτοιμοι να προσαρμοστούν, αλλά εξαρτώνται από τους πελάτες τους για να χειριστούν τον μετασχηματισμό», είπε στο Bloomberg. «Αυτό το αντιμετωπίζουμε ως σοβαρή απειλή. Μου έρχονται στο μυαλό παραλληλισμοί με τη Nokia και τα κινητά της στο παρελθόν».

Εκατοντάδες εταιρείες που υποστηρίζουν αυτοκινητοβιομηχανίες είναι διάσπαρτες στην Τσεχία και τη Σλοβακία. Τώρα προσπαθούν να διατηρήσουν τις παραγγελίες και τις θέσεις εργασίας στον κλάδο που υφίσταται τη μεγαλύτερη αναταραχή από τότε που οι κρατικές αυτοκινητοβιομηχανίες ιδιωτικοποιήθηκαν και δημιουργήθηκαν νέες στη δεκαετία του 1990.

Λιγότερα κινούμενα μέρη

Η πίεση προέρχεται από το γεγονός ότι ένα συμβατικό σύστημα μετάδοσης κίνησης αυτοκινήτου έχει περίπου 200 κινούμενα μέρη, ενώ ένα ηλεκτρικό έχει περίπου το ένα δέκατο από αυτά. Επίσης, δεν χρειάζονται πράγματα όπως μπεκ ψεκασμού καυσίμου και συστήματα εξάτμισης.

Η Volkswagen ξεκίνησε την παραγωγή των τελευταίων εκδόσεων των εμβληματικών μοντέλων VW Passat και Skoda Superb στα τέλη του περασμένου έτους στο εργοστάσιό της στη Μπρατισλάβα, αλλά μπορεί να είναι από τα τελευταία αυτοκίνητα με κινητήρα εσωτερικής καύσης που κατασκευάζονται εκεί.

Η 128 ετών Skoda σχεδιάζει να επενδύσει 5,6 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2027 στη μετάβαση σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος, Klaus Zellmer, σε συνέντευξή του, στην Πράγα πέρυσι.

Οι επικριτές, ωστόσο, κατηγορούν την ΕΕ για την υπονόμευση της βιομηχανίας. Η μετάβαση είναι πολύ γρήγορη και οι εταιρείες θα παλέψουν ακόμη περισσότερο για να ανταγωνιστούν την Κίνα.

Κάποιες εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να το νιώθουν αυτό. Η Kongsberg Automotive, που κατσκευάζει κιβώτια ταχυτήτων στο Vrable, στην κεντρική Σλοβακία, απέλυσε 192 υπαλλήλους τον Οκτώβριο λόγω αύξησης του κόστους. Ένας άλλος προμηθευτής, ο όμιλος Svec, δήλωσε ότι πρέπει να πληροί τα πράσινα κριτήρια της ΕΕ που δεν πληρούν οι κινέζοι ανταγωνιστές.

«Στην τιμή που πωλούν τα τελικά προϊόντα τους εμείς δεν αγοράζουμε καν το υλικό», είπε στο Bloomberg ο Λούμπομιρ Σβεκ, η εταιρεία του οποίου κατασκευάζει εργαλεία πρέσας για την παραγωγή εξαρτημάτων αμαξώματος στο Vrable. «Ρωτάμε τους πελάτες μας σήμερα τι θα κάνουν για να αντιμετωπίσουν αυτόν τον μετασχηματισμό, και δεν γνωρίζουν ακόμα».

Τα εργοστάσια μπαταριών πάνε σε άλλες χώρες

Αυτό που εγείρει ακόμη περισσότερα ερωτήματα για το μέλλον τους είναι ότι η Τσεχική Δημοκρατία και η Σλοβακία κινδυνεύουν να μείνουν πίσω στην προσέλκυση επενδυτών για την κατασκευή εργοστασίων ηλεκτρικών μπαταριών.

Η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν σχεδόν δώδεκα εργοστάσια που παράγουν ήδη ή βρίσκονται στη διαδικασία ανέγερσης.

Το θέμα είναι ότι όταν οι αυτοκινητοβιομηχανίες επιλέξουν να επεκταθούν, μπορεί να κατευθύνουν τη νέα παραγωγή εκεί όπου έχουν κοντινούς προμηθευτές μπαταριών, σύμφωνα με τον Βαζίλ Χούντακ, πρώην υπουργό Οικονομίας τη Σλοβακίας και αντιπρόεδρο της δεξαμενής σκέψης GLOBSEC.

Η Volkswagen δήλωσε τον Νοέμβριο ότι δεν υπάρχει «επιχειρηματικό σκεπτικό» για άλλο εργοστάσιο μπαταριών αυτή τη στιγμή, αφού επέλεξε άλλες τοποθεσίες στην Ευρώπη και στον Καναδά.

Στο μεταξύ, η Miba, η οποία απασχολεί 750 άτομα στο Dolny Kubin, γνωρίζει τις δύσκολες προκλήσεις. Ακόμα κι αν οι μηχανικοί της βρουν νέες ευκαιρίες, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η εταιρεία θα μπορέσει να κρατήσει όλους τους υπαλλήλους της, δήλωσε ο Βλαντίμιρ Τομάν, διευθύνων σύμβουλος του εργοστασίου από το 1994. «Η κατάσταση στην αγορά αλλάζει δραματικά», τόνισε.