ΕΕ: Συμφωνία για αποτελεσματικότερη διερεύνηση ατυχημάτων στις θαλάσσιες μεταφορές

Σε προσωρινή συμφωνία για την αναθεώρηση της οδηγίας του 2009 για τη διερεύνηση των ατυχημάτων στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών κατέληξαν η προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η νέα νομοθεσία αποτελεί μέρος της λεγόμενης νομοθετικής δέσμης για την «ασφάλεια στη θάλασσα».

Κομισιόν: Φιλική στροφή προς τη ναυτιλία

«Εργαστήκαμε σκληρά για να συμφωνήσουμε σε αυτήν την πρόταση με το Κοινοβούλιο σε χρόνο ρεκόρ. Η σημερινή συμφωνία θέτει ένα ορόσημο για ασφαλέστερες και καθαρότερες θαλάσσιες μεταφορές στην Ευρώπη, διασφαλίζοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα του ναυτιλιακού μας τομέα», δήλωσε σχετικά ο Πολ Βαν Τίγκτσελτ, ο Βέλγος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Δικαιοσύνης και Βόρειας Θάλασσας.

Όπως αναφέρει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η αναθεωρημένη οδηγία αποσκοπεί στην απλοποίηση και αποσαφήνιση του υφιστάμενου καθεστώτος που διέπει τη διερεύνηση ατυχημάτων στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών. Η επέκταση του πεδίου εφαρμογής του ώστε να συμπεριλάβει μεγαλύτερα αλιευτικά σκάφη, μαζί με άλλες αλλαγές που αφορούν σκάφη αυτού του είδους στις οδηγίες για τον έλεγχο του κράτους λιμένα και τις απαιτήσεις του κράτους σημαίας, θα βελτιώσει την ασφάλεια των αλιευτικών σκαφών στα ευρωπαϊκά ύδατα.

Πιο συγκεκριμένα, η νέα οδηγία στοχεύει σε:

• Βελτίωση της προστασίας των αλιευτικών σκαφών, των πληρωμάτων τους και του περιβάλλοντος, με τα αλιευτικά σκάφη μήκους άνω των 15 μέτρων να περιλαμβάνονται πλέον στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, πράγμα που σημαίνει ότι τα ατυχήματα με θάνατο και απώλεια σκαφών θα διερευνώνται με συστηματικό και εναρμονισμένο τρόπο
• Αποσαφήνιση των ορισμών και των νομικών διατάξεων, ώστε οι φορείς διερεύνησης ατυχημάτων των κρατών μελών να διερευνούν όλα τα ατυχήματα που πρέπει να διερευνηθούν έγκαιρα και εναρμονισμένα
• Ενίσχυση της ικανότητας των φορέων διερεύνησης ατυχημάτων να διεξάγουν και να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τις διερευνήσεις ατυχημάτων εγκαίρως, με εμπειρογνωμοσύνη και ανεξαρτησία
• Ενημέρωση αρκετών ορισμών και παραπομπών στη σχετική νομοθεσία της ΕΕ και τους κανονισμούς του ΙΜΟ, για να διασφαλιστεί η σαφήνεια και η συνέπεια.

Βασικά στοιχεία της νέας νομοθεσίας

Ο γενικός προσανατολισμός της πρότασης της Επιτροπής διατηρήθηκε από τους νομοθέτες. Ωστόσο, στο κείμενο της πρότασης εισήχθησαν αρκετές τροποποιήσεις, με κύριο στόχο να δοθεί η δυνατότητα στους φορείς διερεύνησης ατυχημάτων να διεξάγουν τις διερευνήσεις ατυχημάτων με εναρμονισμένο τρόπο σε ολόκληρη την ΕΕ, καθιστώντας τους κανόνες σαφέστερους και πιο συνεπείς με τους διεθνείς κανονισμούς. Άλλες τροπολογίες αποσκοπούν στην ενίσχυση των διατάξεων σχετικά με την ανεξαρτησία των φορέων διερεύνησης ατυχημάτων και την εμπιστευτικότητα των πορισμάτων τους, καθώς και στη μείωση του περιττού διοικητικού φόρτου.

Πιο συγκεκριμένα, η προσωρινή συμφωνία καλύπτει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες πτυχές:

• Ευθυγράμμιση με τον κώδικα διερεύνησης ατυχημάτων του ΙΜΟ σχετικά με την υποχρέωση ενημέρωσης των αρχών ναυτικής ασφάλειας εάν ο φορέας διερεύνησης ατυχήματος υποπτεύεται ότι έχει διαπραχθεί αδίκημα
• Οι διατάξεις σχετικά με τον έλεγχο συμμόρφωσης προσαρμόστηκαν σε ευθυγράμμιση με διάφορες άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ στον τομέα της ναυτιλίας, όπως η οδηγία για τον ναυτιλιακό εξοπλισμό
• Μια εθελοντική προσέγγιση όσον αφορά το σύστημα διαχείρισης της ποιότητας για τις εθνικές αρχές έρευνας, συνοδευόμενη από οδηγίες για την εφαρμογή του
• Θεσπίστηκε δίμηνη προθεσμία για την προκαταρκτική αξιολόγηση σε περίπτωση ατυχημάτων στα οποία εμπλέκονται μικρότερα αλιευτικά σκάφη.

Συνολικά, η αναθεωρημένη οδηγία επιτυγχάνει μια προσεκτική ισορροπία μεταξύ, αφενός, της ανάγκης να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο ναυτιλίας και, αφετέρου, της ανάγκης να διαφυλαχθεί η ανταγωνιστικότητα του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού τομέα, διατηρώντας παράλληλα ένα εύλογο κόστος για τους φορείς εκμετάλλευσης και τις διοικήσεις των κρατών μελών.

Επόμενα βήματα

Η σημερινή προσωρινή συμφωνία θα πρέπει τώρα να εγκριθεί και από τους δύο συννομοθέτες πριν από την τελική έκδοση της νομοθετικής πράξης. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 30 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της αναθεωρημένης οδηγίας για να μεταφέρουν τις διατάξεις της στην εθνική τους νομοθεσία.

Υπόβαθρο

Η αναθεωρημένη οδηγία αποτελεί μέρος της δέσμης μέτρων για τη θαλάσσια ασφάλεια που υπέβαλε η Επιτροπή την 1η Ιουνίου 2023. Οι πέντε νομοθετικές προτάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων για τη ρύπανση από τα πλοία, τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κράτους σημαίας, τον έλεγχο από το κράτος λιμένα και τον EMSA, αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό των κανόνων της ΕΕ για τη θαλάσσια ασφάλεια και τη μείωση της ρύπανσης των υδάτων από τα πλοία.

Με το 75% του εξωτερικού εμπορίου της ΕΕ να είναι θαλάσσιο, οι θαλάσσιες μεταφορές δεν αποτελούν μόνο την αρτηρία της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, αλλά και τη σανίδα σωτηρίας για τα νησιά και τις περιφερειακές και απομακρυσμένες θαλάσσιες περιοχές της ΕΕ. Παρόλο που η θαλάσσια ασφάλεια στα ύδατα της ΕΕ είναι επί του παρόντος πολύ υψηλή, με λίγους νεκρούς και χωρίς πρόσφατες μεγάλες πετρελαιοκηλίδες, εξακολουθούν να αναφέρονται περισσότερα από 2.000 θαλάσσια ατυχήματα και συμβάντα κάθε χρόνο.