ΗΠΑ: Γλίτωσε η οικονομία από μια σκληρή προσγείωση;

Πολλοί προέβλεπαν ότι η ανάπτυξη της Αμερικής, δεν μπορούσε να επιμείνει εν μέσω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού, και πως ένα ξεκαθάρισμα ήταν αναπόφευκτο. Αλλά στην πραγματικότητα, από τα τέλη του 2022, ο πληθωρισμός έκανε βουτιά, ενώ η οικονομία ξεπέρασε τη στενωπό, σημειώνει ο Economist.

Από τα τέλη του 2019, παρά την πανδημία, η οικονομία της Αμερικής έχει αυξηθεί κατά περίπου 8% σε πραγματικούς όρους. Την ίδια περίοδο, η ευρωζώνη αναπτύχθηκε μόνο κατά 3%, η Ιαπωνία κατά 1% και η Βρετανία καθόλου. Η Αμερική είναι η μόνη μεγάλη οικονομία που έχει επιστρέψει στην προπανδημική αναπτυξιακή της πορεία.

ΗΠΑ: Χάνει ταχύτητα η αμερικανική οικονομία

Από τις 11 προηγούμενες φορές που η Fed αύξησε τα επιτόκια τα τελευταία 60 χρόνια για να περιορίσει τον πληθωρισμό, οι περισσότερες κατέληξαν σε ύφεση.

Η Fed όντως κατάφερε να καθοδηγήσει την οικονομία σε μερικές λιγότερο επιβλαβείς κατηφόρες, αλλά μόνο μία φορά στο παρελθόν πέτυχε μια ανώδυνη, το 1994-95. Ο κ. Μπλάιντερ πιστεύει ότι η τρέχουσα πορεία της είναι η πιο εντυπωσιακή, καταλήγοντας: «Φτάσαμε. Είχαμε την ήπια προσγείωση».

Ήπια προσγείωση;

Το να το αποκαλούμε ήπια προσγείωση μπορεί στην πραγματικότητα να είναι λίγο, γιατί αυτό που είναι πιο εντυπωσιακό για την αμερικανική οικονομία επί του παρόντος δεν είναι η επιβράδυνσή αλλά η συνεχιζόμενη ορμή της. Στις 26 Φεβρουαρίου, η National Association for Business Economics δημοσίευσε την τριμηνιαία έρευνά της. Πριν από τρεις μήνες, η διάμεση πρόβλεψη ήταν για ανάπτυξη 1,3% φέτος. Τώρα είναι 2,2%, λίγο λιγότερο από την περσινή ανάπτυξη 2,5%. Ωστόσο, η σταθερή επέκταση δεν εμπόδισε τον πληθωρισμό από την πτώση: οι ίδιοι οικονομολόγοι τον βλέπουν να υποχωρεί σε ετήσιο ποσοστό 2,1% έως το τέλος του 2024, σχεδόν φθάνοντας τον στόχο της κεντρικής τράπεζας του 2%.

Δεν είναι μόνο οι οικονομολόγοι που είναι αισιόδοξοι. Τα χρηματιστήρια της Αμερικής συνεχίζουν να σημειώνουν νέα ρεκόρ. Τα εταιρικά κέρδη αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά φέτος. Οι πολίτες, επίσης, γίνονται πιο αισιόδοξοι.

Πώς ακριβώς το έκανε αυτό η Αμερική; Ένας τρόπος για να δούμε τη δύναμή της είναι να εστιάσουμε στη ζήτηση. Κάθε στοιχείο της —κατανάλωση, επενδύσεις, εξωτερικό εμπόριο— συνέβαλε στην ανάπτυξη πέρυσι, και μπορεί κάλλιστα και φέτος. Τρεις παράγοντες έχουν στηρίξει αυτήν την ευρεία ισχύ: τα αποθέματα ασφαλείας, οι δημοσιονομικοί καταλύτες και η διαφοροποίηση.

«Προστασία» από τα υψηλότερα επιτόκια

Η υποχώρηση του πληθωρισμού οφείλεται στο ότι καταναλωτές και επιχειρήσεις έχουν ««προστατευτεί» ως έναν βαθμό από τα υψηλότερα επιτόκια. Αυτό εν μέρει οφείλεται στα τεράστια βοηθήματα που δόθηκαν από Τραμπ και Μπάιντεν στο απόγειο της πανδημίας. Τόσο άμεσα όσο και έμμεσα αυτή η υποστήριξη τόνωσε τις αποταμιεύσεις των Αμερικανών.

Αυτές οι αποταμιεύσεις έχουν διαρκέσει πολύ. Στις αρχές του 2023 πίστευαν ότι αυτό το απόθεμα θα εξαντληθεί σε λίγους μήνες, ωστόσο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα νοικοκυριά είχαν αρκετά μέχρι το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Ένα άλλο στρώμα προστασίας προήλθε από δανεισμό σταθερού επιτοκίου.

Η δημοσιονομική πολιτική έχει επίσης προσθέσει στην οικονομική δυναμική της Αμερικής. To κυβερνητικό έλλειμα αφού μειώθηκε σε περίπου 4% το 2022, επέστρεψε στο 7,5% του ΑΕΠ πέρυσι.

Ωστόσο, η δημοσιονομική πολιτική υπήρξε οικονομική κινητήρια δύναμη, και μπορεί ακόμα να ανεβάζει στροφές. Τρία μεγάλα πακέτα δαπανών (για τις υποδομές, την καθαρή τεχνολογία και τους ημιαγωγούς) δίνουν κίνητρα σε εταιρείες και πολιτειακές κυβερνήσεις να ξοδεύουν επίσης αφειδώς.

Τέλος, η Αμερική, ως μεγάλος παραγωγός υδρογονανθράκων, επωφελείται από τις υψηλές τιμές στο εξωτερικό χωρίς να υποφέρει από αυτές.

Όσον αφορά το εργατικό δυναμικό, η Αμερική έχει τώρα περίπου 158 εκατομμύρια εργαζομένους, σχεδόν 4% περισσότερους από ό,τι στο τέλος του 2019. Μακράν ο μεγαλύτερος μοχλός του διευρυμένου εργατικού δυναμικού ήταν η μετανάστευση.

Μπορούν να συνεχίσουν οι καλές αποδόσεις;

Οι παράγοντες που οδήγησαν στην ισχυρή απόδοση της Αμερικής τα τελευταία δύο χρόνια παραμένουν σε ισχύ σε διάφορους βαθμούς.

Δεν είναι όλα ρόδινα. Η αγορά εργασίας παρουσιάζει ρωγμές. Οι προσλήψεις έχουν μειωθεί από τις αρχές του 2022. Επιπλέον, οι καταναλωτές μπορεί να χάσουν ισχύ. Οι καθυστερήσεις πληρωμών σε πιστωτικές κάρτες και δάνεια αυτοκινήτων εκτινάχθηκαν στα ύψη πέρυσι.

Ο χρηματοοικονομικός κλάδος, επίσης, έχει κάποια τρωτά σημεία. Τα εμπορικά ακίνητα απειλούν να ανοίξουν τρύπα στα χαρτοφυλάκια δανείων, και πολλές τράπεζες αντιμετωπίζουν βαριές απώλειες από ομόλογα λόγω της αύξησης των επιτοκίων.

Ακόμα κι αν αυτά τα προβλήματα αποδειχθούν διαχειρίσιμα, η επιτυχία της Αμερικής έχει δημιουργήσει μια άλλη δυσκολία: πώς να χαλαρώσει η η νομισματική πολιτική.  Είναι σαφές ότι το τρέχον εύρος της κεντρικής τράπεζας για βραχυπρόθεσμα επιτόκια 5,25%-5,5%, το υψηλότερο εδώ και 20 χρόνια, θα επηρεάσει την ανάπτυξη. Το ερώτημα για τη Fed είναι πότε να αρχίσει να μειώνει και πόσο γρήγορα.

Υπό αυτή την έννοια, οι δηλώσεις ότι η Αμερική έχει επιτύχει μια ήπια προσγείωση φαίνονται πρόωρες. Η ανάπτυξη ήταν εξαιρετικά ανθεκτική και ο πληθωρισμός έχει αμβλυνθεί. Ωστόσο, η τελική έκταση της συμπίεσης του πληθωρισμού μπορεί να αποδειχθεί επίπονη δεδομένου ότι οι τιμές εξακολουθούν να αυξάνονται με ετήσιο ρυθμό περίπου 3%, πάνω από τον στόχο του 2% της Fed.