Fed: Θα αναμετρηθεί με το DOGE; Ποια είναι τα όπλα της κεντρικής τράπεζας

Στο στόχαστρο του Ίλον Μάσκ έχει μπει η Federal Resrve καθώς έχει προτείνει ότι η ομάδα του για την κυβερνητική αποτελεσματικότητα (DOGE)  θα πρέπει να εξετάσει την κεντρική τράπεζα της χώρας.

Μιλώντας πρόσφατα σε δημοσιογράφους είπε ότι ανακαίνιση της έδρας της Fed στη Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας του DOGE.

«Δεδομένου ότι στο τέλος της ημέρας, όλα αυτά είναι χρήματα των φορολογουμένων, νομίζω ότι σίγουρα, θα πρέπει σίγουρα να εξετάσουμε αν πράγματι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ξοδεύει 2,5 δισ. δολάρια για τον εσωτερικό της σχεδιαστή» είπε ο Μασκ στον Λευκό Οίκο.

Χαρακτήρισε το κόστος που σχετίζεται με το έργο ως «ανασηκωμένο φρύδι» έκφραση που σημαίνει την αντίδραση είτε λόγω έκπληξης είτε λόγω δυσαρέσκειας.

Γιατί Μασκ θέλει να ελέγξει την Fed

Πέρα από το «ενδιαφέρον» του Μασκ για την ανακαίνιση της κεντρικής τράπεζας συχνά οι αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να δώσουν ένα στίγμα για τις προθέσεις του όσον αφορά την Federal Reserve, όπως αναφέρει το Bloomberg

Τον Φεβρουάριο, ο Μάσκ κοινοποίησε εκ νέου μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ισχυριζόταν ότι υπάρχει διαφθορά στη Fed και πρόσθεσε το δικό του σχόλιο.

«Όλες οι πτυχές της κυβέρνησης πρέπει να είναι πλήρως διαφανείς και υπόλογες στους ανθρώπους», δήλωσε ο Musk στο X. «Χωρίς εξαιρέσεις, συμπεριλαμβανομένης, αν όχι ειδικά, της Ομοσπονδιακής Τράπεζας».

Τα έσοδά της Fed προέρχονται από τις δικές της δραστηριότητες

Έχει επίσης αποκαλέσει τη Fed «παράλογα υπεράριθμη» σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Οι τοποθετήσεις έρχονται σε μια περίοδο που ο Αμερικανός πρόεδρος «πιέζει» την Fed να μειώσει τα επιτόκια. Αν και ο Τραμπ έβαλε σήμερα, Κυριακή, τέλος στις επιθέσεις προς τον πρόεδρο της Fed, Τζερόμ Πάουελ, λέγοντας ότι δεν σκοπεύει να τον απολύσεις μέχρι το τέλος της θητείας του εντούτοις επέμενε στις εκκλήσεις του για μείωση των επιτοκίων.

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Fed αντέκρουσε την κατηγορία ότι η κεντρική τράπεζα είναι υπερστελεχωμένη.

«Ίσως να είναι υπεραπασχολημένη, όχι υπερστελεχωμένη» είπε ο Πάουελ απαντώντας σε ερώτηση του Δημοκρατικού γερουσιαστή Άντι Κιμ από το Νιου Τζέρσεϊ σε ακρόαση στο Κογκρέσο τον Φεβρουάριο. «Όλοι στη Fed εργάζονται πολύ σκληρά. Είναι ένα μέρος όπου οι άνθρωποι εργάζονται πολύ σκληρά».

Πόσο ανεξάρτητη είναι η Fed

Η Fed δεν είναι εντελώς ανεξάρτητη. Δημιουργήθηκε από το Κογκρέσο και είναι υπόλογη στο Κογκρέσο, καθώς πρέπει να εξηγεί τις ενέργειές της στους νομοθέτες. Παρ’ όλα αυτά, βάσει του νόμου, η Fed είναι απομονωμένη με διάφορους τρόπους από την παρέμβαση εκλεγμένων αξιωματούχων, ιδίως όσον αφορά τη νομισματική πολιτική.

Σε αντίθεση με πολλά τμήματα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ δεν λαμβάνει χρηματοδότηση μέσω της διαδικασίας προϋπολογισμού του Κογκρέσου. Τα έσοδά της προέρχονται από τις δικές της δραστηριότητες κυρίως από τους τόκους των κρατικών τίτλων που κατέχει στον ισολογισμό της.

Ο νόμος περί Ομοσπονδιακής Τράπεζας, ο νόμος που διέπει την κεντρική τράπεζα, αναφέρει ότι το Συμβούλιο των Διοικητών της Fed «καθορίζει και προδιαγράφει τον τρόπο με τον οποίο θα αναλαμβάνονται οι υποχρεώσεις της». Με άλλα λόγια, έχει θεσμοθετημένο έλεγχο των δικών της αποφάσεων για τις δαπάνες της.

Ο ίδιος νόμος λέει ότι «η απασχόληση, η αποζημίωση, η άδεια και τα έξοδα διέπονται αποκλειστικά από τις διατάξεις του παρόντος νόμου». Ο Scott Alvarez, πρώην γενικός σύμβουλος της Fed, υπογραμμίζει ότι ο νόμος αυτός δίνει στην κεντρική τράπεζα την εξουσία να προσλαμβάνει και να απολύει τους υπαλλήλους της, οι οποίοι δεν ανήκουν στο σύστημα της δημόσιας διοίκησης.

Τα επτά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου διορίζονται από τον πρόεδρο και επιβεβαιώνονται από τη Γερουσία για θητεία 14 ετών ή για να συμπληρώσουν το υπόλοιπο της θητείας αυτής. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, αν και αυτό αμφισβητείται από τον Λευκό Οίκο του Τραμπ, οι κυβερνήτες μπορούν να απομακρυνθούν μόνο για λόγους, οι οποίοι έχουν ερμηνευτεί από τα δικαστήρια ως ανεπάρκεια, αμέλεια καθήκοντος ή παράβαση καθήκοντος.

H  Fed έχει τη δική της αστυνομία

Τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής καθορισμού των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας, της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς, είναι οι πρόεδροι των περιφερειακών κεντρικών τραπεζών της Fed. Επιλέγονται από τα δικά τους διοικητικά συμβούλια.

Στο σενάριο όπου οι υπάλληλοι του DOGE απαιτήσουν να μπουν στη Fed για να εξετάσουν τα αρχεία ή τα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών της, ο νόμος προσφέρει στην κεντρική τράπεζα εργαλεία προστασίας. Σε αντίθεση με πολλές άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες, τα κτίρια της Fed ανήκουν στο Συμβούλιο Διοικητών και όχι στη Διοίκηση Γενικών Υπηρεσιών (GSA). Η GSA είναι μια ομοσπονδιακή υπηρεσία που κατέχει και μισθώνει πολλά από τα ακίνητα της κυβέρνησης. Επιπλέον, ο νόμος ορίζει ότι το διοικητικό συμβούλιο «έχει τον αποκλειστικό έλεγχο» των κτιρίων που αποκτά ή κατασκευάζει και των χώρων εντός αυτών.

Ο νόμος για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα επιτρέπει επίσης στην κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ να λειτουργεί τη δική της μονάδα επιβολής του νόμου, την Ομοσπονδιακή Αστυνομία Αποθεματικών,  «για την προστασία και τη διασφάλιση των εγκαταστάσεων, των χώρων, της περιουσίας, του προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, του Διοικητικού Συμβουλίου ή οποιασδήποτε Ομοσπονδιακής Τράπεζας Αποθεματικών, καθώς και των εργασιών που διεξάγονται από ή για λογαριασμό του Διοικητικού Συμβουλίου ή μιας τράπεζας αποθεματικών».

Μπορεί to DOGE να απαιτήσει έλεγχο της Fed;

Οι οικονομικές καταστάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και των 12 Fed ελέγχονται ήδη ετησίως από εξωτερική λογιστική εταιρεία.

Ορισμένοι νομοθέτες υποστηρίζουν εδώ και καιρό τις εκκλήσεις για «έλεγχο» της Fed. Αυτό δεν αναφέρεται στη διενέργεια οικονομικού ελέγχου, αλλά μάλλον στην κατάργηση των περιορισμών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το Γραφείο Κυβερνητικής Λογοδοσίας (GAO) μπορεί να ελέγξει τη Fed.

Το GAO είναι ένας μη κομματικός βραχίονας του Κογκρέσου με επικεφαλής τον Γενικό Ελεγκτή των ΗΠΑ, ο οποίος διενεργεί ελέγχους, ή επισκοπήσεις, ομοσπονδιακών κυβερνητικών υπηρεσιών και προγραμμάτων για να αξιολογήσει, μεταξύ άλλων, την αποτελεσματικότητα των λειτουργιών και να διερευνήσει ισχυρισμούς για παράνομες δραστηριότητες. Η Fed υπόκειται σε τέτοιους ελέγχους, με ορισμένες εξαιρέσεις.

Για να διαφυλαχθεί η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας στον καθορισμό των επιτοκίων, ο GAO απαγορεύεται να ελέγχει τις «διαβουλεύσεις, αποφάσεις ή ενέργειες της Fed σε θέματα νομισματικής πολιτικής», καθώς και τις «συζητήσεις ή επικοινωνίες μεταξύ ή μεταξύ των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και των στελεχών και υπαλλήλων» που σχετίζονται με τις διαβουλεύσεις αυτές.

Ποιες είναι οι συνέπειες για την οικονομία και τις χρηματοπιστωτικές αγορές εάν επιτραπεί στο DOGE να προβεί σε αλλαγές στη Fed

Μια κίνηση του DOGE να αποκτήσει πρόσβαση στη Fed θα ήταν πρωτοφανής γεγονός που καθιστά δύσκολο να γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις. Ωστόσο υπήρξε μια πρόγευση όταν ο Αμερικανός πρόεδρος όξυνε την κριτική του στον Πάουελ ενώ σύμβουλος του είπε ότι εξετάζεται το σενάριο της απόλυσης τους. Οι αγορές βυθίστηκαν με αποτέλεσμα ο Τραμπ να αλλάξει ρότα.

Υπάρχουν και στο παρελθόν περιπτώσεις επιρροής της εκτελεστικής εξουσίας στην πολιτική επιτοκίων. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Fed συμφώνησε να αγοράσει έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου σε επιτόκιο χαμηλότερο της αγοράς για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας, ενώ η κυβέρνηση εργαζόταν για να περιορίσει τον πληθωρισμό μέσω φόρων και ελέγχων των τιμών. Η συνεργασία ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχής, αν και η Fed δυσκολεύτηκε να αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της μετά τον πόλεμο.

Μια πιο ατυχής παρέμβαση έγινε κατά την προεκλογική περίοδο των εκλογών του 1972, όταν ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον άσκησε πίεση στον τότε πρόεδρο της Fed Άρθουρ Μπερνς. Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι αυτό έπαιξε ρόλο στις επακόλουθες κινήσεις της κεντρικής τράπεζας να μειώσει τα επιτόκια, οι οποίες με τη σειρά τους συνέβαλαν στην αύξηση του πληθωρισμού.

Η ανεξαρτησία της Fed

Ο Πάουελ υπερασπίζεται σθεναρά την ανεξαρτησία της Fed από πολιτικές παρεμβάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, έχει πει ότι οι αξιωματούχοι της Fed δεν λαμβάνουν υπόψη την πολιτική κατά τον καθορισμό της πολιτικής και έχει επισημάνει την προστασία της θέσης εργασίας που παρέχει ο νόμος στον ίδιο και τους συναδέλφους του.

Η ανεξαρτησία της Fed «είναι πολύ ευρέως κατανοητή και υποστηρίζεται στην Ουάσινγκτον, στο Κογκρέσο, όπου έχει πραγματικά σημασία», δήλωσε ο Πάουελ στις 16 Απριλίου στο Οικονομικό Κλαμπ του Σικάγο.

«Δεν πρόκειται ποτέ να επηρεαστούμε από οποιαδήποτε πολιτική πίεση», πρόσθεσε στην ίδια εκδήλωση. «Οι άνθρωποι μπορούν να λένε ό,τι θέλουν. Δεν πειράζει. Αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Αλλά εμείς θα κάνουμε αυτό που κάνουμε αυστηρά χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη πολιτικούς ή οποιουσδήποτε άλλους εξωγενείς παράγοντες.»