Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν κλείσει σημαντικά το χάσμα για την επίτευξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων του 2030, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (NECPs).
Οι διαπιστώσεις
Οι χώρες της ΕΕ έχουν βελτιώσει σημαντικά τα σχέδιά τους μετά από συστάσεις της Επιτροπής τον Δεκέμβριο του 2023, διαπιστώνει η Κομισιόν. Ως αποτέλεσμα, η ΕΕ πλησιάζει συλλογικά τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG) κατά 55%, όπως δεσμεύεται στον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα, και φθάνοντας σε ποσοστό τουλάχιστον 42,5% της ανανεώσιμης ενέργειας.
Η αξιολόγηση της Επιτροπής δείχνει ότι η ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος σε τροχιά μείωσης των καθαρών εκπομπών GHG κατά περίπου 54% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, εάν τα κράτη μέλη εφαρμόσουν πλήρως τα υπάρχοντα και προγραμματισμένα εθνικά μέτρα και τις πολιτικές της ΕΕ.
Στο τρέχον γεωπολιτικό πλαίσιο, αυτό καταδεικνύει ότι η ΕΕ τηρεί τις δεσμεύσεις της για το κλίμα, επενδύοντας με αποφασιστικότητα στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και δίνοντας προτεραιότητα στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και την κοινωνική διάσταση.
Στρατηγικές πρωτοβουλίες όπως το Clean Industrial Deal και το Affordable Energy Action Plan θα συμπληρώσουν τα NECP για την κινητοποίηση επενδύσεων στη βιομηχανική απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και την καθαρή τεχνολογία, αξιοποιώντας καλύτερα το εγχώριο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ενεργειακά αποδοτικές λύσεις της Ευρώπης, συμβάλλοντας στην επίτευξη χαμηλότερων και πιο σταθερών τιμών ενέργειας με την πάροδο του χρόνου.
Τα κράτη μέλη επιδεικνύουν πολιτική αποφασιστικότητα να μειώσουν την εξάρτησή μας από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και των υποδομών, να επιταχύνουν την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και να στηρίξουν όσους τη χρειάζονται περισσότερο με επενδύσεις και ανάπτυξη δεξιοτήτων.
Η αξιολόγηση της Επιτροπής παρέχει μια σταθερή βάση για συζητήσεις σχετικά με τα επόμενα βήματα της ΕΕ προς την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές οδεύοντας προς το 2040 και την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η Επιτροπή θα εντείνει τις εργασίες με τα κράτη μέλη για να καλύψουν τα εναπομείναντα κενά και να εφαρμόσουν πρόσθετες οδηγίες, όπως ορίζονται στη σημερινή αξιολόγηση.
Επόμενα Βήματα
Η επόμενη φάση θα πρέπει να επικεντρωθεί στη μετατροπή των σχεδίων σε δράση για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της προβλεψιμότητας. Αυτό περιλαμβάνει τη διοχέτευση δημόσιων πόρων για την αποτελεσματική υποστήριξη μετασχηματιστικών επενδύσεων, την ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων και τον συντονισμό των προσπαθειών τόσο σε περιφερειακό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την εφαρμογή και την αντιμετώπιση των κενών που απομένουν.
Τα κράτη μέλη που δεν έχουν υποβάλει ακόμη τα τελικά τους σχέδια –το Βέλγιο, η Εσθονία και η Πολωνία– πρέπει να το πράξουν χωρίς καθυστέρηση, επισημαίνει η Κομισιόν. Ενώ οι συνολικοί τους στόχοι έχουν συμπεριληφθεί στην αξιολόγηση της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επανεξετάσει καθένα από τα σχέδιά τους ξεχωριστά αμέσως μετά την επίσημη υποβολή τους. Επιπλέον, η Επιτροπή εργάζεται για τη μεμονωμένη αξιολόγηση του τελικού NECP της Σλοβακίας, η οποία υποβλήθηκε στις 15 Απριλίου 2025.
Ιστορικό
Ο κανονισμός διακυβέρνησης της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα απαιτεί από τα κράτη μέλη να υποβάλλουν τακτικά NECP, περιγράφοντας πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τους στόχους για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030 και τους στόχους της Ενεργειακής Ένωσης. Αυτά είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μιας δίκαιης, ανθεκτικής και κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης και για την καθοδήγηση των τόσο απαραίτητων επενδύσεων για τη μετάβαση στο κλίμα και την ενέργεια. Οριστικοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 2020, αλλά χρειάστηκε να ενημερωθούν για να ληφθούν υπόψη το συμφωνημένο νομοθετικό πακέτο και οι στόχοι του 2030, το λεγόμενο πακέτο Fit for 55.
Τα σχέδια επικαιροποιημένων NECP έπρεπε να υποβληθούν έως τις 30 Ιουνίου 2023. Η Επιτροπή δημοσίευσε αξιολόγηση σε επίπεδο ΕΕ, συνοδευόμενη από αξιολογήσεις και συστάσεις για κάθε χώρα, τον Δεκέμβριο του 2023. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις συστάσεις, τα κράτη μέλη κλήθηκαν στη συνέχεια να υποβάλουν τα τελικά NECP τους έως τις 30 Ιουνίου 2024.
Το πακέτο που δημοσιεύτηκε σήμερα περιλαμβάνει μια αξιολόγηση σε επίπεδο ΕΕ και ένα έγγραφο εργασίας του προσωπικού, με την ατομική αξιολόγηση 23 εθνικών σχεδίων και καθοδήγηση για τη διευκόλυνση της εφαρμογής.
