Για τους υποστηρικτές της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα πρόβλημα στη σύγχρονη ζωή που η ιδέα δεν μπορεί να λύσει – ή τουλάχιστον να βελτιώσει.
Αντίστροφα, οι αντίπαλοι βλέπουν μόνο προβλήματα: μειωμένη οικονομική παραγωγή, κατεστραμμένη ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, πιεσμένες δημόσιες υπηρεσίες, αποδυναμωμένη εργασιακή ηθική.
Αλλά αξίζει μια ματιά σε μια χώρα έχει ήδη διανύσει μεγάλη απόσταση στην τετραήμερη εργασία, χωρίς ο υπόλοιπος κόσμος να δώσει προσοχή.
Η Ολλανδία έχει το υψηλότερο ποσοστό μερικής απασχόλησης στον ΟΟΣΑ. Οι μέσες εβδομαδιαίες ώρες εργασίας για άτομα ηλικίας 20 έως 64 ετών στην κύρια εργασία τους είναι μόλις 32,1, οι λιγότερες στην ΕΕ, σύμφωνα με την Eurostat. Έχει επίσης γίνει ολοένα και πιο συνηθισμένο για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης να συμπιέζουν τις ώρες τους σε τέσσερις ημέρες αντί να τις κατανέμουν σε πέντε, ανέφερε στους Financial Times ο Μπερτ Κόλι, οικονομολόγος στην ολλανδική τράπεζα ING. «Η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας έχει γίνει πολύ, πολύ συνηθισμένη», είπε. «Εργάζομαι πέντε ημέρες και μερικές φορές με ελέγχουν επειδή εργάζομαι πέντε ημέρες!»
Όλα ξεκίνησαν με τις γυναίκες. Η Ολλανδία είχε ένα παραδοσιακό ανδρικό μοντέλο οικογενειακού εισοδήματος μέχρι που οι γυναίκες άρχισαν να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό σε ρόλους μερικής απασχόλησης στις δεκαετίες του 1980, του 1990 και του 2000, οδηγώντας σε αυτό που πολλοί ονόμασαν μοντέλο «ενάμιση» μισθού. Το σύστημα φόρων και παροχών έδωσε κίνητρα για αυτή τη ρύθμιση. Με την πάροδο του χρόνου, καθώς αυτά τα πρότυπα εργασίας ομαλοποιήθηκαν, η μερική απασχόληση έχει γίνει πιο δημοφιλής και στους άνδρες, ειδικά όταν έχουν μικρά παιδιά.
Κατανομή εργασίας
Πώς μπορεί η εμπειρία της Ολλανδίας να επηρεάσει τη συζήτηση σε άλλες χώρες; Καταρχάς, υποδηλώνει ότι οι προβλέψεις για οικονομική ζημιά είναι υπερβολικές. Παρά τις μικρότερες μέσες ώρες εργασίας ανά άτομο, η Ολλανδία είναι μια από τις πλουσιότερες οικονομίες στην ΕΕ όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Αυτό συμβαίνει επειδή οι λιγότερες ώρες εργασίας συνδυάζονται με σχετικά υψηλή ωριαία παραγωγικότητα και υψηλό ποσοστό εργαζομένων: το 82% των ατόμων σε ηλικία εργασίας στην Ολλανδία απασχολούνταν στο τέλος του 2024, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, σε σύγκριση με 75% στο Ηνωμένο Βασίλειο, 72% στις ΗΠΑ και 69% στη Γαλλία.
Οι γυναίκες, ειδικότερα, έχουν υψηλά ποσοστά απασχόλησης στην Ολλανδία, ειδικά σε σύγκριση με χώρες όπως οι ΗΠΑ, όπου οι μέσες ώρες εργασίας είναι περισσότερες. Επιπλέον, οι άνθρωποι στην Ολλανδία τείνουν να συνταξιοδοτούνται αρκετά αργά. Δεν είναι ότι ο πληθυσμός δεν είναι εργατικός, είναι μάλλον ότι η εργασία κατανέμεται περισσότερο στον πληθυσμό και στη διάρκεια της ζωής.
Ωστόσο, δεν έχει οδηγήσει σε ισότητα μεταξύ των φύλων. Παρόλο που γίνεται όλο και πιο συνηθισμένο για τα παιδιά να έχουν μια «ημέρα του μπαμπά» όταν ο πατέρας αναλαμβάνει τη φροντίδα των παιδιών, τα ποσοστά μερικής απασχόλησης εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλότερα για τις γυναίκες. Και παρόλο που η μερική απασχόληση δεν σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχτούν μια χαμηλά αμειβόμενη ή ανασφαλή εργασία, εξακολουθεί να φαίνεται να αποτελεί τροχοπέδη για τις σταδιοδρομίες των γυναικών. Μια έκθεση του ΟΟΣΑ το 2019 διαπίστωσε ότι η Ολλανδία «έχει κακές επιδόσεις» σε ορισμένες διαστάσεις της ισότητας των φύλων. Μόνο το 27% των διευθυντών ήταν γυναίκες, για παράδειγμα – ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στον ΟΟΣΑ.
Ελλείψεις προσωπικού σε παροχή φροντίδας και εκπαίδευση
Η οικονομία υποφέρει επίσης από ελλείψεις εργατικού δυναμικού, ειδικά σε τομείς όπως η διδασκαλία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο, όπου η έλλειψη προσωπικού καθιστά τις σχολικές ώρες πιο χαοτικές και απρόβλεπτες, γεγονός που δυσκολεύει τους γονείς να δεσμευτούν σε μεγαλύτερα ωράρια εργασίας, ακόμη και αν το θέλουν.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις όσον αφορά την εκπαίδευση και τη φροντίδα. Αν όλοι εργάζονταν πέντε ημέρες την εβδομάδα, θα υπήρχε ανάγκη για πολύ περισσότερους εργαζόμενους στη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, επειδή θα υπήρχαν λιγότεροι διαθέσιμοι άνθρωποι. να φροντίζουν τις δικές τους οικογένειες.
Η άποψη του Κόλιν είναι ότι η Ολλανδία, θεωρητικά, συγκρατείται εργαζόμενη λιγότερες ώρες. Από την άλλη πλευρά, προσθέτει: «Επίσης, δεν θα ήθελα να προτείνω καμία δυστοπική κοινωνία όπου όλοι εργάζονται περισσότερες από τις κορεατικές ώρες, μόνο και μόνο επειδή αυτό αυξάνει το ΑΕΠ».
Η εμπειρία της Ολλανδίας υποδηλώνει ότι η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας δεν είναι νιρβάνα. Αλλά ούτε είναι ένα γρήγορο εισιτήριο για οικονομική καταστροφή. Το πραγματικό μάθημα, νομίζω, είναι ότι είναι απολύτως εφικτό να οργανωθεί και να κατανεμηθεί η εργασία με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Πρόκειται απλώς για τους συμβιβασμούς που είστε διατεθειμένοι να κάνετε, τόσο εντός του οικονομικού πεδίου όσο και πέρα από αυτόν. Μιλώντας για υπέρβαση της οικονομίας, ένα υποτιμημένο επιχείρημα για την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας είναι σίγουρα το εξής: τα παιδιά στην Ολλανδία κατατάσσονται ως τα πιο ευτυχισμένα στον πλούσιο κόσμο.
