Το χρηματοοικονομικό άγχος στην Αμερική

Το χρηματοοικονομικό άγχος (financial stress) είναι η ψυχολογική και συναισθηματική πίεση που νιώθει ένα άτομο όταν οι οικονομικές του υποχρεώσεις ή οι προσδοκίες του για το μέλλον υπερβαίνουν την αίσθηση ασφάλειας και ελέγχου που διαθέτει. Δεν αφορά μόνο τα νούμερα στον τραπεζικό του λογαριασμό — αγγίζει την καθημερινότητα του , επηρεάζει τη λήψη των αποφάσεων του , την παραγωγικότητα, ακόμη και την ψυχική του υγεία . Όταν οι τιμές αυξάνονται ή το εισόδημα δεν επαρκεί, το μυαλό βρίσκεται συνεχώς σε “λειτουργία επιβίωσης”.

Το αμερικανικό παράδειγμα

Τα τελευταία χρόνια, η αμερικανική οικονομία βίωσε έναν ιδιαίτερο συνδυασμό πληθωριστικών πιέσεων, αυξημένων επιτοκίων και εμπορικών εντάσεων. Στην καρδιά των εντάσεων αυτών βρίσκονται οι δασμοί που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της θητείας του — μέτρα που συνεχίζουν να επηρεάζουν την οικονομική πραγματικότητα. Οι δασμοί αυτοί, επιβαρύνοντας το κόστος των εισαγόμενων αγαθών, δημιούργησαν αλυσιδωτές αυξήσεις τιμών σε βασικά προϊόντα, από πρώτες ύλες μέχρι τα είδη καθημερινής χρήσης.

Στοιχεία που μιλούν από μόνα τους

Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του CNBC/SurveyMonkey (Απρίλιος 2025), το 73 % των Αμερικανών δηλώνει ότι αισθάνεται οικονομικά πιεσμένο. Το 86 % αποδίδει το άγχος στον πληθωρισμό, ενώ το 75 % αναφέρει ως σημαντικό παράγοντα τα υψηλά επιτόκια. Εντυπωσιακό είναι ότι το 66 % των ερωτηθέντων θεωρεί πως οι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ αποτελούν άμεση αιτία του χρηματοοικονομικού τους άγχους.

Η ψυχολογία της αβεβαιότητας

Όπως εξηγεί ο οικονομολόγος David McWilliams, «οι δασμοί λειτουργούν πληθωριστικά και επηρεάζουν τις προσδοκίες για το πόσα χρήματα θα έχουμε στο επόμενο διάστημα». Αυτό το είδος της αβεβαιότητας οδηγεί πολλούς καταναλωτές σε αναβολή των αγορών τους ,στην μείωση των δαπανών καθώς και μεγαλύτερη προσοχή στις καθημερινές επιλογές. Η επίδραση δεν είναι μόνο στα πορτοφόλια ,αλλά και στο πώς οι πολίτες αντιλαμβάνονται το μέλλον τους.

Η τρέχουσα εικόνα

Αν και ο δείκτης καταναλωτικής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Michigan βελτιώθηκε κατά 16 % τον Ιούνιο 2025 σε σχέση με τον Μάιο, παραμένει περίπου 20 % χαμηλότερα από τα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2024. Το 44 % των Αμερικανών περιμένει ότι η οικονομική τους κατάσταση θα είναι χειρότερη σε έναν χρόνο — ποσοστό ρεκόρ από το 1978. Ακόμη και με μερικές θετικές ενδείξεις στην αγορά εργασίας, οι ανησυχίες για τους δασμούς και τον πληθωρισμό παραμένουν ισχυρές.

Συμπέρασμα

Το χρηματοοικονομικό άγχος (financial stress) δεν είναι απλά τα οικονομικά προβλήματα καθ’ εαυτά — είναι και τεράστια η ψυχολογική πίεση που προκαλούν. Όταν οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις καθημερινές οικονομικές τους απαιτήσεις ή προβλέπουν αβεβαιότητα στα οικονομικά τους , βιώνουν άγχος, ανησυχία, ακόμα και κατάθλιψη. Πολυάριθμες μελέτες έχουν καταδείξει τη συνάφεια ανάμεσα στις οικονομικές ανησυχίες και στη ψυχική ευεξία — όσο υψηλότερο το άγχος, τόσο πιο έντονη η ψυχολογική δυσφορία.

Το χρηματοοικονομικό άγχος στις ΗΠΑ δεν είναι απλώς αποτέλεσμα κάποιων μακροοικονομικών δεικτών. Είναι η διαχρονική συσσώρευση εσφαλμένων πολιτικών ,όπως ο ιδιωτικός και δημόσιος υπερδανεισμός ,καθημερινών πιέσεων όπου τα πάντα αλλάζουν με εκθετικούς ρυθμούς ιδιαίτερα η τεχνολογία , πολιτικών αποφάσεων και υπαρκτής αβεβαιότητας για το μέλλον. Οι δασμοί του Τραμπ λειτούργησαν ως καταλύτης για μια αλυσιδωτή αντίδραση σε τιμές, προσδοκίες και ψυχολογία, αφήνοντας εκατομμύρια Αμερικανούς να νιώθουν ότι παλεύουν να κρατήσουν την οικονομική τους ισορροπία.

Αφροδίτη-Έμμα Σταθοπούλου
Υποψήφια Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Επιστημονική Συνεργάτις στο Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού