Την προσοχή των αγορών εφιστά ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν, προειδοποιώντας ότι η πίεση που ασκείται στους πολιτικούς από την ανησυχία των καταναλωτών για την επάρκεια των εισοδημάτων τους θα απαιτήσει πολιτικές λύσεις.
Ο κορυφαίος οικονομολόγος, πρόεδρος του Queen’s College στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος στην Allianz, ανάγει τη λέξη «προσιτότητα» ως την ακριβέστερη για την αποτύπωση του άγχους των αμερικανών καταναλωτών και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι προκλήσεις της προσιτότητας μπορεί να επιταχυνθούν όσο μεγαλώνουν οι φόβοι των εργαζομένων πως η δουλειά τους μπορεί να απειληθεί από την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.
Η εστίαση στις τιμές είναι κατανοητή μετά το αποτύπωμα που άφησε η πληθωριστική έξαρση του 2021-22, γράφει σε άρθρο του στους FT, προσθέτοντας πως για τους πολιτικούς, η καταπολέμηση του κόστους ζωής έχει καταστεί μια σαφής, συνοπτική και πειστική πολεμική ιαχή.
Και, όταν, οι καταναλωτές διαπίστωσαν ότι η μείωση του πληθωρισμού για την οποία γίνεται λόγος δεν σημαίνει μείωση τιμών, αλλά μόνον χαμηλότερο ρυθμό ανατιμήσεων, θύμωσαν ακόμη περισσότερο, γράφει ο Ελ Εριάν.
H αποκάλυψη του προβλήματος
Ωστόσο, όπως εξηγεί, η προσέγγιση των τιμών με μέτρο την προσιτότητα, αγνοεί ένα κρίσιμο στοιχείο: τι κερδίζουν οι άνθρωποι. Και είναι το εισόδημα που βρίσκεται τώρα υπό μεγαλύτερη πίεση, εκθέτοντας την εύθραυστη οικονομική βάση πάρα πολλών νοικοκυριών, τονίζει.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, τις προηγούμενες δεκαετίες, η «κρίση προσιτότητας» ήταν ένα αργό, διαρθρωτικό πρόβλημα, που κρυβόταν από τον χαμηλό συνολικό πληθωρισμό. Δεν ήταν πρόβλημα, εξηγεί, ότι οι τιμές των ειδών καθημερινής ανάγκης αυξάνονταν με σοκαριστικό τρόπο, αλλά ότι το κόστος των βασικών συνιστωσών της ζωής της μεσαίας τάξης, η στέγαση, η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη, αυξανόταν σταθερά προς ανησυχητικά υψηλά επίπεδα.
Και, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, η απότομη αύξηση του πληθωρισμού του 2021-22 μετέτρεψε μια χρόνια πάθηση σε μια δυνητικά πιο οξεία. Ο άμεσος αντίκτυπός της στην αγοραστική δύναμη αντισταθμίστηκε από την κρατική στήριξη την περίοδο της πανδημίας και από τις μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς, ιδίως για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα.
Αυτή η αύξηση του εισοδήματος τώρα εξασθενεί, και δεν είναι περίεργο που η κυβέρνηση Τραμπ έχει επικεντρωθεί στη διασφάλιση χαμηλότερου κόστους για την ενέργεια, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα στεγαστικά δάνεια ειδικότερα, εξηγεί.
Ωστόσο, το άγχος για το εισόδημα αυξάνεται λόγω των ανασφαλειών που σχετίζονται με τον αντίκτυπο της AI στην αγορά εργασίας και την αύξηση των απολύσεων, όπως ανέφερε την περασμένη εβδομάδα η εταιρεία Challenger, Gray & Christmas.
Και η προσιτή τιμή δεν αφορά μόνο πραγματικές μετρήσεις. Αφορά και τη σταθερότητα όπως την αντιλαμβάνονται τα νοικοκυριά. Σε αυτό το μέτωπο, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για τα νοικοκυριά όταν αισθάνονται ότι βρίσκονται σε ένα ατελείωτο τρέξιμο και εργάζονται μάταια όλο και πιο σκληρά. Αυτή η «υποχώρηση», όπου η βιωμένη εμπειρία της οικονομικής ανασφάλειας υπερισχύει των θετικών μακροοικονομικών τίτλων, ήταν ιδιαίτερα προβληματική για την κυβέρνηση Μπάιντεν, υπενθυμίζει.
Σχετική στέρηση και ανασφάλεια
Στο κάδρο προσθέτει ακόμη την τάση των νοικοκυριά να συγκρίνουν τη δική τους οικονομική κατάσταση με άλλων, με αποτέλεσμα οι σημερινές ανισότητες να ενισχύουν το αίσθημα «σχετικής στέρησης».
Αυτό, γράφει ο Ελ Εριάν, υπονομεύει το σιωπηρό κοινωνικό συμβόλαιο που χτίστηκε πάνω στην υπόσχεση της ανοδικής κινητικότητας: δουλέψτε σκληρά, τα παιδιά σας θα είναι καλύτερα από ό,τι ήσασταν εσείς και έχετε μια ευκαιρία στο αμερικανικό όνειρο.
Και όταν μια κοινωνία μεταβαίνει από μια κατάσταση συλλογικής φιλοδοξίας σε μια κατάσταση ανασφάλειας, έπονται οι πολιτικές επιπτώσεις, που συνδέονται με το βαρύ αίσθημα κυνισμού και δυσπιστίας απέναντι στο πολιτικό κατεστημένο και στις μεγάλες επιχειρήσεις.
Με αυτό το σκεπτικό, καταλήγει ο κορυφαίος οικονομολόγος, γίνεται ξεκάθαρο ότι η τρέχουσα κρίση προσιτότητας δεν θα λυθεί απλώς με τη μείωση του πληθωρισμού από το τρέχον 3% στο 2%. Αυτό που απαιτείται, επισημαίνει, είναι μια προσέγγιση που θα εξετάζει την πλευρά του εισοδήματος στην εξίσωση του κόστους της προσιτότητας. Με απλά λόγια, όχι μόνον εάν κάτι φαίνεται προσιτό από άποψη τιμής, αλλά εάν πραγματικά είναι για τα εισοδήματα των καταναλωτών, χωρίς αποκλεισμούς και, το πιο σημαντικό από όλα, με προοπτική.
Η AI
Αυτό αφορά εν μέρει μια πιο ολοκληρωμένη πολιτική εστίαση στους παραδοσιακούς μοχλούς ανάπτυξης, όπως οι υποδομές και η απορρύθμιση, αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει επίσης να επιδιώξουν να διασφαλίσουν ότι η διάδοση των όσων υπόσχεται η AI για την ενίσχυση της εργασίας δεν θα επισκιαστεί από τις αρνητικές πτυχές της για την εργασία. Και, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι κοινή ευθύνη των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που αυτή η διασφάλιση δεν έχει ακόμη προσελκύσει την απαραίτητη προσοχή.
Μέχρι να συμβεί αυτό, η προσιτότητα θα είναι ακόμη πιο κεντρικό ζήτημα, προειδοποιεί και γράφει κλείνοντας το άρθρο του πως η μη αντιμετώπισή της θα διακινδύνευε οικονομική αστάθεια, κοινωνική ρήξη και πολιτική πόλωση, περιορίζοντας παράλληλα τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης να αυξήσει την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη.
