Η πανδημία βλάπτει σοβαρά το ηθικό των πολιτών

Ο βρετανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε τη Δευτέρα την άρση σχεδόν όλων των περιοριστικών αντι-Covid μέτρων, οι κυβερνήσεις η μία μετά την άλλη χαλαρώνουν επίσης τα μέτρα καθώς όλα δείχνουν ότι ο κορωνοϊός έχει μπει σε φάση αποδρομής, οι κοινωνίες όμως αντιλαμβάνονται ότι οι ζημιές που άφησε πίσω της η πανδημία, σε επίπεδο ηθικού και στάσης απέναντι στη ζωή κατά κύριο λόγο, παραμένουν μεγάλες.

Την κατάσταση των πραγμάτων κατέγραψε νέα μελέτη που δημοσιοποιήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου από το γαλλικό Ινστιτούτο ερευνών Insee για την «υλική και κοινωνική ικανοποίηση και στέρηση των Γάλλων το 2021». Η έρευνα κατέγραψε συγκεκριμένα μια πτώση στο επίπεδο της γενικής ικανοποίησης των πολιτών από την καθημερινή ζωή που ζουν στο 6,8 με άριστα το 10.

Πρόκειται για τη χαμηλότερη βαθμίδα στην οποία υποχωρεί ο δείκτης από το 2010 (λίγο μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση δηλαδή), χρονιά που ξεκίνησε το Insee να καταγράφει σε ετήσια βάση το βαθμό ικανοποίησης και δυσαρέσκειας των πολιτών της Γαλλίας. Το 2019 ο δείκτης βρισκόταν στο 7,3. Και όλα τα έτη εξάλλου κατά τη δεκαετία που πέρασε κυμάνθηκε από το 7,1 έως το 7,5.

Ο δείκτης ικανοποίησης από τη ζωή εξαρτάται από τον αριθμό των υλικών ή κοινωνικών στερήσεων των ανθρώπων (αγορές αγαθών, έξοδοι από το σπίτι για πολιτιστικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, αθλητικές δραστηριότητες κλπ.). Όσο οι άνθρωποι αδυνατούν ή εμποδίζονται να απολαμβάνουν τα υλικά αγαθά και τις διάφορες δραστηριότητες που προσφέρονται στις σύγχρονες κοινωνίες, τόσο η απογοήτευση αυξάνεται.

Αν υπάρχει ένα «νέο εύρημα» της έρευνας για το 2021 είναι το ότι η πτώση της ικανοποίησης των Γάλλων από την καθημερινότητά τους είναι γενικευμένη – αν και μικρότερη για τους περισσότερο στερημένους από τις μεγάλες απολαύσεις. Όσοι δηλαδή έχασαν πολλές απολαύσεις από τους εγκλεισμούς, τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις, εκδήλωσαν και τη μεγαλύτερη απογοήτευση για την κατάστασή τους. Όσοι ούτως ή άλλως ζούσαν και προ-πανδημικώς μια πιο «μίζερη» ζωή, είχαν λιγότερα να χάσουν, οπότε η νέα κατάσταση τους πείραξε λιγότερο.

Ο «τρόπος ζωής» και η φτώχεια

Η μεγάλη, διετής διάρκεια της υγειονομικής κρίσης είχε, ωστόσο, ως αποτέλεσμα και τη μεγάλη πτώση του αριθμού των ανθρώπων που αισθάνονταν ότι υφίσταντο υλικές ή κοινωνικές στερήσεις. Λιγότεροι ήσαν εκείνοι που αισθάνονταν μειονεκτικά έναντι των συμπολιτών τους, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους ή του τύπου της οικογένειας στην οποία ζούσαν. Κι αυτό επειδή οι στερήσεις και οι απαγορεύσεις ήταν γενικευμένες στην κοινωνία.

Επίσης, η πανδημία εκτίναξε τις εισοδηματικές ανισότητες, όπως άλλες έρευνες σε πολλές δυτικές χώρες έχουν δείξει, αλλά περιόρισε την επίσημη φτώχεια. Εν προκειμένω το 2021 οι κάτοικοι της Γαλλίας που ζούσαν κάτω από το κατώφλι της φτώχειας (όπως αυτό καθορίζεται από την ΕΕ ανάλογα με το τι στερείται κάθε πολίτης) περιορίστηκαν στο 10,9% του συνόλου του πληθυσμού, από 13,1% που ήταν το 2020 και ενώ ο μέσος όρος την προηγούμενη δεκαετία ήταν 12,1%.

Αυτό οφείλεται, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, στο γεγονός ότι «οι καραντίνες και οι περιορισμοί τόσο της κυκλοφορίας των ατόμων όσο και της ελευθερίας τους, άλλαξαν τον τρόπο ζωής και τις καταναλωτικές συνήθειες των Γάλλων που, εν τέλει, τόσο σε ιδιωτικό επίπεδο όσο και ως σύνολο μείωσαν τις δαπάνες και αύξησαν τις αποταμιεύσεις τους».

Η αγοραστική δύναμη

Μια εξίσου σημαντική διαπίστωση των μελετητών του Insee έχει να κάνει με την παρατηρηθείσα αύξηση της αγοραστικής δύναμης των Γάλλων από το ξέσπασμα κιόλας της υγειονομικής κρίσης. Κάτι που οφείλεται, βέβαια, στα μέτρα κοινωνικής αρωγής που εφάρμοσε η κυβέρνηση του Παρισιού. Έτσι, στις αρχές του 2021 ο αριθμός των Γάλλων πολιτών που εισήλθαν σε καθεστώς υλικών και κοινωνικών στερήσεων ήταν μειωμένος κατά τα δύο τρίτα.

Αντίθετα, το ποσοστό των ατόμων που ξεπέρασαν την φτώχεια αυξήθηκε αισθητά. Έτσι, το 45% των Γάλλων πολιτών που το 2019 βρίσκονταν κάτω από το κατώφλι της φτώχειας, δύο χρόνια αργότερα χάρη στα κοινωνικά προγράμματα της κυβέρνησης Καστέξ και του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, δεν λογίζονταν πλέον ως φτωχοί.

Δυσαρέσκεια για την ακρίβεια

Και όμως! Δύο μόλις μήνες προτού στηθούν οι κάλπες στη Γαλλία για τη διεξαγωγή προεδρικών εκλογών, μόλις το 22% των ψηφοφόρων δηλώνει ικανοποιημένο από τις επιδόσεις του Μακρόν σε ό,τι αφορά «την αύξηση των μισθών και την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών» κατά τη διάρκεια της πενταετούς θητείας του, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιοποίησε η Ifop για λογαριασμό της εφημερίδας «Journal du dimanche».

Παρατηρείται μια κάθετη πτώση 8 ποσοστιαίων μονάδων σε ό,τι αφορά την ικανοποίηση των Γάλλων από την αγοραστική τους δύναμη συγκριτικά με την προηγούμενη έρευνα της Ifop τον Απρίλιο του 2021 κι αυτό αποδίδεται βέβαια στο κύμα ακρίβειας και την εκτίναξη του πληθωρισμού τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας κυρίως των μεγάλων ανατιμήσεων στις τιμές ενέργειας.

Όπως φαίνεται δηλαδή, η ακρίβεια και ο πληθωρισμός κινδυνεύουν να μην αφήσουν τους πολίτες να χαρούν την υπέρβαση της υγειονομικής κρίσης (εφόσον το επιτρέψουν οι μεταλλάξεις του ιού) και την σταδιακή επιστροφή της ζωής τους στην κανονικότητα τη χρονιά που διανύουμε. Όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά σε όλες τις δυτικές κοινωνίες. Αν διαταραχθεί, εν τέλει, και η παγκόσμια ειρήνη…