Καλλιέργεια φόβου: μια πετυχημένη  επιχείρηση… 

-«Πώς φθάσαμε να απειλούμαστε από επισιτιστική κρίση σε έναν πλανήτη που πετάει το 30% της παραγόμενης τροφής;».

-Δεν ξέρω…

-«Δεν είναι παράδοξο να μιλάμε για ανεπάρκεια σιτηρών για ανθρώπινη κατανάλωση στην Ευρώπη, η οποία όμως προορίζει το 62% των σιτηρών της για ζωοτροφές και μόνο το 22% για ανθρώπους;».

-Όπως το θέτεις, παράδοξο μού φαίνεται.

-«Να σου πω τί πιστεύω  εγώ;»

-Για πες…

Θρέφοντας φόβους… 

-«Τα ισχυρά συμφέροντα που κρύβονται πίσω από τη βιομηχανοποιημένη γεωργία, με την ισχυρή αντιπροσώπευση που έχουν σε εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς, χρησιμοποιούν τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη διεθνή αναταραχή που αυτός έχει προκαλέσει για να τροφοδοτήσουν με φόβους επιδείνωσης της επισιτιστικής ανασφάλειας την Ευρώπη»

-Και γιατί να το κάνουν αυτό;

-«Για να προωθήσουν την αύξηση της παραγωγής, σε έναν πλανήτη που όπως  είπαμε πετάει τρόφιμα, προκειμένου να αναβληθούν και τελικά να καταλυθούν οι στόχοι για την υγεία και το περιβάλλον, οι οποίοι διασφαλίζονται από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τη Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και τη Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» («farm To Fork») στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει στόχους για δραστική μείωση χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων».

Η συζήτηση με την  υπεύθυνη εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace ‘Eλενα Δανάλη έχει πάντα ενδιαφέρον.

Είναι γεγονός πως ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρέασε την παραγωγή και διακίνηση των αγροτικών προϊόντων και επιτάχυνε την επισιτιστική και ενεργειακή κρίση. Δυο προβλήματα που κάνουν τον πλανήτη να  …κρατάει την αναπνοή του αφού σχετίζονται με τη ζωή και την ασφάλεια όλων μας.

Αλλά ας σταθούμε -σε αυτό το δημοσίευμα- στην επισιτιστική κρίση. Στο σημείο αυτό ,να διευκρινίσουμε πως δεν είμαστε  μόνοι μας πάνω στον πλανήτη Γη. Υπάρχουν κι άλλες χώρες, ιδίως στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από τη διαταραχή της ρωσικής και ουκρανικής αγοράς.

Στα ύψη οι τιμές των τροφίμων… 

-«Όπως συνέβη με την πανδημία Covid-19, έτσι και τώρα, απειλούμαστε με σοβαρότατες ελλείψεις που θα πλήξουν τη διατροφική μας ασφάλεια και θα έχουν αντίκτυπο σε ολόκληρο τον πλανήτη με διαφορετικές επιπτώσεις σε κάθε ήπειρο, ενώ βλέπουμε τις τιμές των τροφίμων να εκτοξεύονται στα ύψη. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τον Μάρτιο του 2022, οι τιμές των τροφίμων έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδά τους, και αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται παγκοσμίως», μού αναφέρει η ‘Έλενα Δανάλη.

Και συνεχίζει: « Στην Ευρώπη (άρα και στην Ελλάδα), ο αγροδιατροφικός τομέας διαταράχθηκε λόγω της εξάρτησης από τις ρωσικές και ουκρανικές εξαγωγές δημητριακών, σπορέλαιων, λιπασμάτων και αερίου που σταμάτησαν εξαιτίας του πολέμου.

»Ολόκληρος ο ευρωπαϊκός αγροδιατροφικός τομέας εξαρτάται από τις εισαγωγές φωσφορικού άλατος και ορυκτού αερίου (χρησιμοποιείται για την παραγωγή συνθετικών λιπασμάτων που αποτελούν θεμέλιο της σύγχρονης βιομηχανικής γεωργίας) από τη Ρωσία, καλίου από τη Λευκορωσία και σιτηρών και σπορέλαιου από Ρωσία και Ουκρανία».

Επαρκής η διάθεση της τροφής… 

-Άρα έχουμε επισιτιστική κρίση.

-«Τα στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει ως περιβαλλοντική οργάνωση, δείχνουν πως η διάθεση τροφής είναι ήδη επαρκής για όλους, ειδικά στην Ευρώπη, όπου καταναλώνεται περίπου διπλάσια ποσότητα κρέατος σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο και σχεδόν τριπλάσια ποσότητα γαλακτοκομικών».

-Δεν μού απαντάς στο ερώτημα. Έχουμε ή δεν έχουμε πρόβλημα;

-«Ο πλανήτης  δεν χρειάζεται περισσότερα τρόφιμα, χρειάζεται δικαιότερη κατανομή, δυνατότητα πρόσβασης όλων στην τροφή, πρόσβαση των μικρών παραγωγών που εφαρμόζουν ήπιες μεθόδους στην αγορά και δραστική μείωση της σπατάλης».

-ΟΚ όλα αυτά, αλλά τώρα τι κάνουμε;

-«Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Σήμερα όμως περισσότερο από ποτέ, η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει το αγροδιατροφικό της σύστημα και να το μετατρέψει σε βιώσιμο και ανθεκτικό, μεταβαίνοντας σε διατροφή βιώσιμη, τοπική, εποχική, βασισμένη στα όσπρια, τα φρούτα και τα λαχανικά», υποστηρίζει η ‘Έλενα Δανάλη.

Να ελαχιστοποιηθεί η χρήση εδαφών για παραγωγή ζωοτροφής και καυσίμων… 

Όπως ισχυρίζεται «χρειάζεται να ελαχιστοποιηθεί η χρήση εδαφών για παραγωγή ζωοτροφής και καυσίμων, και να μειωθεί δραστικά η παραγωγή και κατανάλωση ζωικών προϊόντων. ».

Εξάλλου, όπως λέει, εάν θέλουμε  να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 βαθμού Κελσίου, πρέπει να μειώσουμε κατά 70% το κρέας και τα γαλακτοκομικά μέχρι το 2030 και κατά 80% μέχρι το 2050.

-Στην Ελλάδα τι πρέπει να κάνουμε;

-«Το μοναδικό αγροτικό μοντέλο που μπορεί να εγγυηθεί διατροφική επάρκεια, κυριαρχία και ασφάλεια είναι εκείνο που στρέφεται σε τοπικά και διαφοροποιημένα αγοροδιατροφικά μοντέλα, και προωθεί κατανάλωση οσπρίων, φρούτων και λαχανικών τόπου και εποχής, δηλαδή Μεσογειακή Διατροφή, τόσο στα σπίτια όσο και σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους εστίασης».

Να μπει φρένο σε κάθε πιθανή αύξηση τιμών 

-Μου ακούγεται λίγο γενικό όλο αυτό.  Πες μου συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να παρθούν.

-«Θα σου πω επτά, που προτείνει η Greenpeace για την αντιμετώπιση της κρίσης», μού απαντά  η υπεύθυνη εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία της περιβαλλοντικής οργάνωσης.

1^ον) Άμεση υποστήριξη των ανθρώπων που έχουν πληγεί περισσότερο. Οι επιπτώσεις της ανθρωπιστικής κρίσης είναι πλέον αισθητές σε όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό και οι ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να διασφαλίσουν την κάλυψη του δικαιώματος στην τροφή για όλους, καθώς και να βάλουν φρένο σε κάθε πιθανή αύξηση τιμών που σχετίζεται με έλλειψη αγαθών εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.

2^ον)Επενδύσεις σε τροφή για ανθρώπους, όχι σε ζωοτροφές. Πάνω από το 60% των ευρωπαϊκών καλλιεργήσιμων εκτάσεων χρησιμοποιείται για παραγωγή ζωοτροφών για ζώα εκτροφής, τα περισσότερα από τα οποία, εκτρέφονται σε αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας.

Η επισιτιστική ανασφάλεια είναι πρόβλημα πρόσβασης και όχι ποσότητας τροφής. 

3^ο)Λιγότερα ζωικά προϊόντα, περισσότερα λαχανικά στο πιάτο μας. Όπως προαναφέρθηκε, οι ευρωπαίοι καταναλώνουν τη διπλάσια ποσότητα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, κάτι που απαιτεί αχανείς εκτάσεις και εισαγόμενες ζωοτροφές. Η επισιτιστική ανασφάλεια είναι πρόβλημα πρόσβασης, όχι ποσότητας τροφής.

4^ο) Μείωση χημικών λιπασμάτων. Πλέον, φαίνεται ξεκάθαρα πως η Ευρώπη έχει μια επικίνδυνη εξάρτηση από εισαγωγή λιπασμάτων (φωσφορικό άλας και κάλιο), καθώς και από ορυκτό αέριο, για την παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων, τα οποία συχνά ελέγχονται από μια χούφτα πολυεθνικών ή απολυταρχικών κυβερνήσεων. Η εντατική χρήση συνθετικών λιπασμάτων δεν οδηγεί μόνο σε υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά αφήνει επίσης τους αγρότες εκτεθειμένους σε αυξήσεις τιμών, ανεβάζοντας το κόστος των τροφίμων και οδηγώντας σε επισιτιστική ανασφάλεια σε χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα.

10 εκατομμύρια στρέμματα στη Γερμανία… 

5^ο)Να σταματήσει το κάψιμο τροφών για καύσιμα. Η ΕΕ χρησιμοποιεί πολύ μεγάλες εκτάσεις για την καλλιέργεια τροφίμων και ζωοτροφών που καίγονται για την παραγωγή ενέργειας. Το 12% των δημητριακών, όπως το σιτάρι και το καλαμπόκι, τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως ως ζωοτροφές (40% και 80% αντίστοιχα), πάει στην ενέργεια και τη βιομηχανία. Την ίδια ώρα, πάνω από το μισό των περισσότερων φυτικών ελαίων που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ, όπως το κραμβέλαιο, μετατρέπονται σε βιοντίζελ για αυτοκίνητα. Η Γερμανία μόνο χρησιμοποιεί πάνω από 10 εκατομμύρια στρέμματα γης για την καλλιέργεια καλαμποκιού για βιοαέριο.  Η σπατάλη τροφίμων για καύσιμα,  σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν έκανε ποτέ καλό στο κλίμα.

6^ο)Να μπει ένα τέλος στη σπατάλη του φαγητού. Στην ΕΕ πετιούνται κάθε χρόνο 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων (!). Την ώρα που εκατομμύρια ευρώ δημόσιας χρηματοδότησης χρησιμοποιούνται μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) ώστε να δοθούν κίνητρα για την παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών, ένα μεγάλο μέρος των τελευταίων πάει απευθείας στα σκουπίδια. Οι αιτίες για τη σπατάλη τροφίμων είναι πολλές, η υπερβολική παραγωγή όμως είναι το κλειδί αυτής της επιζήμιας εξίσωσης.

7^ο)Να μην αναιρεθούν κι άλλο οι ανεπαρκείς υπάρχουσες δεσμεύσεις που έχουν ήδη γίνει για την αύξηση της βιωσιμότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας.

Τι είπαμε; Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Αλλά μήπως είναι δίπλα μας και δεν τις βλέπουμε;