Τα αρνητικά ή εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια οδηγούν τις ορθολογικές οικονομίες σε μία τάση συρρίκνωσης του δανεισμού καθώς ελαχιστοποιούνται τα περιθώρια κέρδους και η καθαρή αξία των χρημάτων που προσφέρονται για δανεισμό. Συνεπώς μειώνεται η ευελιξία των τραπεζών στο να δανειοδοτούν το αγοραστικό κοινό.
Βέβαια, πρόσφατες μελέτες δείχνουν τις τράπεζες που επηρεάζονται περισσότερο από τα αρνητικά επιτόκια να επεκτείνουν περισσότερο τον δανεισμό τους. Μετά τη μείωση των επιτοκίων, οι τράπεζες με υψηλές καταθέσεις τείνουν να χαλαρώνουν τους όρους δανεισμού τους περισσότερο από τις τράπεζες με χαμηλές καταθέσεις. Για παράδειγμα, ζητούν χαμηλότερο περιθώριο δανείου, χορηγούν μεγαλύτερα δάνεια, προσφέρουν περισσότερα δάνεια σταθερού επιτοκίου και χρεώνουν λιγότερες προμήθειες δανείων. Μετά την εισαγωγή των αρνητικών επιτοκίων, οι τράπεζες υψηλών καταθέσεων τείνουν να αυξάνουν περισσότερο τον δανεισμό σε τύπους επιχειρήσεων που αποτελούν ήδη μέρος του πιστωτικού χαρτοφυλακίου τους (χορηγώντας τους μεγαλύτερα και περισσότερα δάνεια).
Εξαιρετικά δε ανέφικτο είναι να δανείσουν σε έναν νέο τύπο επιχείρησης που δεν υπάρχει ακόμη στο χαρτοφυλάκιο τους. Συνολικά, τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι οι τράπεζες με υψηλές καταθέσεις αντισταθμίζουν το σχετικά υψηλότερο κόστος χρηματοδότησής τους προσφέροντας χρήμα με πιο γενναιόδωρους όρους δανεισμού και κατ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν να κατακτούν μερίδια αγοράς. Έτσι, σε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων, η χρηματοδότηση είναι πιο δαπανηρή για τις τράπεζες υψηλών καταθέσεων καθώς τα κέρδη τους υποφέρουν περισσότερο με αποτέλεσμα να μειώνεται η κερδοφορία. Για να αντισταθμίσουν συνεπώς οι τράπεζες την κατάσταση αυτή αναλαμβάνουν περισσότερο ρίσκο (με γενναιόδωρους όρους δανεισμού).
Οι αλλαγές στη συμπεριφορά δανεισμού λόγω επιτοκίων
Για τον εντοπισμό αλλαγών στη συμπεριφορά δανεισμού των τραπεζών μετά την εισαγωγή αρνητικών επιτοκίων πρέπει να βασιστούμε σε τρεις πυλώνες.
- Πρώτον, εστιάζουμε σε μια αλλαγή νομισματικής πολιτικής που θα ήταν απροσδόκητη και εκτενής για τις εγχώριες οικονομικές συνθήκες.
- Δεύτερον, διεξάγουμε μια ανάλυση συγκρίνοντας τη συμπεριφορά δανεισμού πριν και μετά τη μείωση των επιτοκίων μεταξύ τραπεζών με διαφορετικούς δείκτες καταθέσεων προς περιουσιακά στοιχεία ή αναλογίες αποθεματικών ως προς περιουσιακά στοιχεία.
- Τρίτον, συγκρίνουμε τις αποφάσεις δανεισμού πολλών τραπεζών με τον ίδιο τύπο εταιρείας εντός της ίδιας χρονικής περιόδου καθώς αυτό μας επιτρέπει να ελέγχουμε για ετερογενείς αλλαγές στη ζήτηση πιστώσεων.
Εμπειρικές υποθέσεις και συμπεράσματα
Σε ένα θετικό περιβάλλον επιτοκίων, υπάρχουν δύο αντίθετες επιπτώσεις της μείωσης των επιτοκίων. Από την άποψη ενεργητικού, η μείωση του επιτοκίου μειώνει την απόδοση των ασφαλών περιουσιακών στοιχείων και οι τράπεζες αυξάνουν τη ζήτησή τους για ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία (εξισορρόπηση χαρτοφυλακίου). Από την πλευρά των υποχρεώσεων, τα κέρδη συνήθως αυξάνονται λόγω της πτώσης του κόστους βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης καθώς λόγω περιορισμένης ευθύνης, η υψηλότερη κερδοφορία μειώνει τα κίνητρα ανάληψης κινδύνου. Ωστόσο, όταν τα επιτόκια είναι αρνητικά, οι τράπεζες που χρηματοδοτούνται από καταθέσεις δεν βλέπουν το βραχυπρόθεσμο κόστος χρηματοδότησής τους να μειώνεται, καθώς τα κέρδη τους είναι υπό πίεση.
Συνοπτικά, οι μελέτες οδηγούν στις ακόλουθες «ελεγχόμενες» υποθέσεις σχετικά με τον ρόλο των καταθέσεων στις τράπεζες όταν τα επιτόκια είναι αρνητικά. Εάν κυριαρχεί η αποστροφή κινδύνου χρηματοδότησης των καταθέσεων στα κανάλια τραπεζικού δανεισμού και τραπεζικού ισολογισμού, αναμένουμε ότι οι τράπεζες υψηλών καταθέσεων θα δανείζουν λιγότερο και σε υψηλότερες τιμές από ό,τι οι όμοιές τους, ως απάντηση στη μείωση των επιτοκίων. Εάν από την άλλη πλευρά κυριαρχεί η τάση ανάληψης κινδύνου, αναμένουμε από τις τράπεζες υψηλών καταθέσεων να αναλάβουν σαφώς περισσότερους κινδύνους
(α) επιχειρώντας να επεκτείνουν τις δανειοδοτικές τους δραστηριότητες προσφέροντας με χαλαρότερους όρους δανεισμού και
(β) χορηγώντας δάνεια σε εταιρείες με μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ο Γάζηλας Εμμανουήλ Ταξιάρχης είναι Φοιτητής του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Latest News
myAUEB: Η νέα εφαρμογή για το κινητό από το ΟΠΑ
Η πρώτη ολοκληρωμένη εφαρμογή κινητού σε ελληνικό ΑΕΙ από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δύσκολες οι καταναλωτικές προοπτικές για το 2024 – Οι προσδοκίες για το 2025
Σύμφωνα με την Oxford Economics τα ποσοστά αποταμίευσης των νοικοκυριών έχουν σταθεροποιηθεί πάνω από τα προ της πανδημίας επίπεδα
Στην κορυφή διεθνώς τα μεταπτυχιακά προγράμματα του ΟΠΑ
Πώς αξιολογήθηκαν τα μεταπτυχιακά του ΟΠΑ με βάση τον έγκυρο διεθνή φορέα αξιολόγησης “Eduniversal Best Masters Rankings” για το 2024
Ελπίδες για ισχυρή ανάκαμψη της Ευρωζώνης στο 2ο εξάμηνο του 2024
Διευρύνεται η διαφορά επιδόσεων ανάμεσα σε ΗΠΑ και άλλες χώρες των G7, σύμφωνα με την Consensus Economics
Συμφωνία Συνεργασίας ΟΠΑ - ΕΥΔΑΠ
Οι δυο οργανισμοί ενώνουν τις δυνάμεις τους στους τομείς της εκπαίδευσης, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας
Μια Τομεακή Ερμηνεία της Έξαρσης του Πληθωρισμού στην Ελλάδα
Από το συνολικό δείκτη τιμών καταναλωτή αλλά και τις τιμές σε διάφορους τομείς, φαίνεται ότι οι τάσεις στην Ελλάδα και την ευρωζώνη κινούνται με διαφορετικό ρυθμό και ένταση
Επίτιμος διδάκτωρ του ΠΑΠΕΙ ο αείμνηστος Ιωάννης Αγγελικούσης
Το δίπλωμα επιδόθηκε στη σύζυγο και στην κόρη του εκλιπόντος
Οι υπηρεσίες φρενάρουν τη μείωση του πληθωρισμού - Τα αίτια
Οι τιμές των υπηρεσιών αντιπροσωπεύουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του συνολικού πληθωρισμού