To Νευρομάνατζμεντ στη Σύγχρονη Διοίκηση Επιχειρήσεων

Οι νευροεπιστήμες εισέρχονται σε πολλούς τομείς (χρηματοοικονομική, μάρκετινγκ, οικονομία, ανθρώπινοι πόροι, εκπαίδευση) και φαίνεται να θέλουν να «φλερτάρουν» με τον κόσμο του μάνατζμεντ. Αυτή η πιο ρεαλιστική και συστημική προσέγγιση στο μάνατζμεντ θα ενίσχυε την αυτονομία και τη δημιουργικότητα των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, τί είναι οι νευροεπιστήμες; Πώς παρεμβαίνουν στην επιχείρηση; Τί πραγματικά φέρνουν στους μάνατζερ;

Επιπλέον, οι νευροεπιστήμες αμφισβητούν τις πεποιθήσεις μας σχετικά με τη λήψη αποφάσεων και ανοίγει ένα νέο πεδίο με συναρπαστικά δεδομένα για το πώς κάνουμε τις επιλογές μας.

Ορισμός

Οι νευροεπιστήμες είναι ένας κλάδος που μελετά το νευρικό σύστημα, πιο συγκεκριμένα τον εγκέφαλο. Στόχος τους είναι να κατανοήσουν

συμπεριφορές, ακόμη και ορισμένες παθολογίες μέσω της ψυχικής δραστηριότητας. Για αρκετούς αιώνες, η καρδιά θεωρούνταν η έδρα της νοητικής δραστηριότητας, μια θεωρία που υπερασπίστηκε ιδιαίτερα ο Αριστοτέλης. Ήταν οι πειραματικές εργασίες του Κλαύδιου Γαληνού που επιβεβαίωσε ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας διέπονταν από τον εγκέφαλο. Γεννημένες από τη συνάντηση μεταξύ βιολογίας και ιατρικής, οι νευροεπιστήμες έχουν εξελιχθεί σημαντικά, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1980. Οι μελέτες τους βασίζονται σε άλλους κλάδους όπως η ηθολογία, η γνωστική ψυχολογία, η νευροψυχολογία και η απεικόνιση του εγκεφάλου. Η νευροαπεικόνιση καθιστά δυνατό το χαρακτηρισμό των μηχανισμών του εγκεφάλου. Χάρη σε αυτή, ορισμένες διαδικασίες μάθησης, μνήμης, κινήτρων και λήψης αποφάσεων αναλύονται και κατανοούνται καλύτερα. Τα συναισθήματα δεν θεωρούνται πλέον καθαρά υποκειμενικά, αναλύονται με πιο συστημικό τρόπο.

Υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων

Οι νευροεπιστήμες εισέρχονται πλέον στον επιχειρηματικό κόσμο όπου η αλληλεπίδραση παίζει σημαντικό ρόλο. Έτσι, ακούμε για το νευρομάρκετινγκ, τη νευροοικονομία, τη νευροχρηματοοικονομική (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, νευροχρηματοοικονομική και επενδυτικές αποφάσεις, Τα Νέα, 01/06/2023), το νευρομάνατζμεντ.

Το νευρομάνατζμεντ παρέχει εργαλεία στους μάνατζερ για να δημιουργήσουν ένα ισορροπημένο και αποτελεσματικό περιβάλλον εργασίας. Είναι πλέον αποδεκτό ότι η καθημερινή ρουτίνα αποθαρρύνει τα κίνητρα. Η αυτοπεποίθηση φαίνεται ξεκάθαρα να είναι ένας ισχυρός κινητήριος μοχλός. Υπάρχουν εφαρμογές για να βοηθήσουν τους μάνατζερ να προβλέψουν τις πιο επικίνδυνες καταστάσεις. Ο στόχος είναι να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος για τον εργαζόμενο μεγιστοποιώντας ταυτόχρονα το κέρδος για ολόκληρο τον οργανισμό.

Η καλή κατανόηση της διαχείρισης της προσοχής, των σχέσεων με τους άλλους, κλπ., θα προωθούσε την ευημερία και την ικανότητα για καινοτομία. Ωστόσο, το μάνατζμεντ παραμένει μια ανθρώπινη ιστορία όπου η συναισθηματική νοημοσύνη έχει τη θέση της. Και ανεξάρτητα από τις νευροεπιστήμες, η επιμόρφωση σε μάνατζμεντ θα παρέχει βασικά θεμέλια για κάθε μάνατζερ. Η ανάπτυξη του leadership (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, η γοητεία του leadership στη σύγχρονη διοίκηση επιχειρήσεων, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 24/10/2023) και η βελτίωση της ποιότητας ζωής στην εργασία μπορούν να διδαχθούν. Η υποστήριξη των ομάδων μέσω της αλλαγής, η γνώση του τρόπου επικοινωνίας και η ενημέρωση είναι όλες οι δεξιότητες και οι στάσεις που πρέπει να αποκτηθούν (expertise και know-how).

Συμπερασματικά, το νευρομάνατζμεντ ενσταλάζει τον αλτρουισμό, την ακρόαση, την προσοχή στους μάνατζερ, βασικές ιδιότητες σήμερα για να διευκολύνει έναν εργαζόμενο. Πρόκειται για την προσαρμογή του κόσμου της εργασίας στη λειτουργία του εγκεφάλου και όχι το αντίστροφο.

Επιπλέον, ο νευρομάνατζερ ξέρει πώς να ενεργοποιεί τη συναισθηματική, σχεσιακή ευφυία ή ακόμη και συλλογική νοημοσύνη μέσα στις ομάδες και ενδιαφέρεται για την επαγγελματική εξέλιξη των συναδέλφων του. Αυτή η μεγαλύτερη κατανόηση των άλλων του επιτρέπει να βελτιώσει τους δεσμούς που δημιουργεί με την ομάδα του, αλλά και να ενισχύσει την απόδοσή τους.

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός

Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών

Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων

Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ

Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France

CIHEAM – International Center for Advanced Mediterranean Agronomic Studies, France, Greece