ΚΑΠ: Τετραπλάσιες από τη γεωργία οι επιδοτήσεις στην κτηνοτροφία

Το πώς η Κομισιόν συμβάλλει ώστε να φθηναίνει τεχνηέντως η ρυπογόνος (και στοχοποιημένη από διατροφικής απόψεως) εκτροφή ζώων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χορηγώντας υπό τον τύπο επιδοτήσεων και άλλων κοινοτικών εκταμιεύσεων τέσσερις φορές περισσότερα χρήματα σε κτηνοτροφικές μονάδες από όσα χορηγεί σε γεωργούς για φυτικές καλλιέργειες, διαπιστώνει μελέτη που δημοσιοποίησε πρόσφατα η ιστοσελίδα Nature Food.

«Περισσότερο από το 80% των κοινοτικών επιδοτήσεων που διανεμήθηκαν το 2013 στους Ευρωπαίους αγρότες μέσω της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΑΠ) της ΕΕ απορροφήθηκαν από επιχειρήσεις παραγωγής ζωικών προϊόντων, παρά τη ζημιά που προκαλούν στην κοινωνία», σημειώνεται χαρακτηριστικά στη μελέτη.

Ελλάς – Γαλλία συμμαχία και στα αγροτικά

«Το factoring (σ.σ. πρόκειται για την πρακτική της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων) στις ζωοτροφές διπλασίασε τις επιδοτήσεις που ενσωματώθηκαν σε ένα κιλό βοείου κρέατος, το κρέας με το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, από 0,71 ευρώ σε 1,42 ευρώ», εξηγεί η ιστοσελίδα που δημοσιεύει ειδήσεις και έρευνες για θέματα παραγωγής, επεξεργασίας και διανομής τροφίμων.

Αποκλίσεις λόγων και έργων

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο να κάνει την Ευρώπη την πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο έως το 2050, ωστόσο δαπανά σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού της σε επιδοτήσεις της ΚΑΠ. Και οι επιδοτήσεις αυτές στη συντριπτική πλειονότητά τους πηγαίνουν σε προϊόντα που μας σπρώχνουν διαρκώς προς το χείλος του γκρεμού», δήλωσε στον βρετανικό «Guardian» ο Πολ Μπέρενς, ερευνητής σε θέματα κλιματικής αλλαγής στο ολλανδικό Πανεπιστήμιο του Λάιντεν, ο οποίος συνυπογράφει τη μελέτη.

Το πρόγραμμα αγροτικών επιδοτήσεων της ΕΕ βασίζεται στην αρχή του μεγέθους των εκμεταλλεύσεων. Χορηγεί δηλαδή χρήματα σε αγροκτήματα ανάλογα με την έκταση της γης που καταλαμβάνουν. Αυτό όμως οδηγεί σε στρεβλά αποτελέσματα στον αγώνα για την πράσινη μετάβαση στα τρόφιμα, επειδή τα ζώα καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο από τα φυτά και τρέφονται με καλλιέργειες που θα μπορούσαν να είχαν διατεθεί για να θρέψουν ανθρώπους, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Πυρά κατά του factoring

«Δίνουμε κίνητρα για να υλοποιηθεί το χειρότερο σενάριο», είπε ο Μπέρενς, τονίζοντας ότι παρά το ότι βρισκόμαστε ήδη στην αρχή μιας περιβαλλοντικής κρίσης, η ΕΕ λόγω πολιτικής αδράνειας διατηρεί το σύστημα του factoring. «Για να παραχθεί η ίδια ποσότητα πρωτεΐνης, το βοδινό κρέας απαιτεί 20 φορές περισσότερη γη από όσο απαιτεί η παραγωγή ξηρών καρπών και 35 φορές περισσότερη γη από όσο απαιτεί η παραγωγή δημητριακών», εξηγεί ο ολλανδός ερευνητής.

Για να διαπιστώσουν το εύρος της στήριξης της ΕΕ για την παραγωγή ζωικών προϊόντων οι επιστήμονες συνέδεσαν τα αρχεία των επιδοτήσεων με μια ακαδημαϊκή βάση δεδομένων για τις ροές τροφίμων και υπολόγισαν το δημόσιο χρήμα που είχε διατεθεί μέσω της εφοδιαστικής αλυσίδας το 2013, το τελευταίο έτος για το οποίο οι Βρυξέλλες διέθεταν δεδομένα.

«Η ΚΑΠ έχει μεταρρυθμιστεί δύο φορές από το 2013, αλλά η κατανομή των άμεσων επιδοτήσεων – προτού δηλαδή συνεκτιμηθούν οι εμπορικές ροές – παρέμεινε περίπου σταθερή για τα τρόφιμα ζωικής και φυτικής προέλευσης», σημειώνεται στη μελέτη που δημοσίευσε η Nature Food.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 12% των επιδοτήσεων ενσωματώνονταν σε προϊόντα που αποστέλλονταν εκτός ΕΕ, κυρίως σε χώρες ανώτερου μεσαίου και υψηλού εισοδήματος. Προϊόντα που προορίζονταν για την Κίνα απορροφούσαν περισσότερες αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ από όσα κατευθύνονταν στην Ολλανδία, ενώ αυτά που προορίζονταν για τις ΗΠΑ απορροφούσαν περισσότερες από εκείνα που προορίζονταν για τη Δανία, σύμφωνα με τη μελέτη.

Ανησυχίες και αμφισβητήσεις

«Σαφή, ξεκάθαρα και καταστροφικά», χαρακτήρισε τα αποτελέσματα της έρευνας ο Μάριο Ντίας Εστεμπάν, περιβαλλοντολόγος στο Εθνικό Μουσείο Φυσικών Επιστημών της Ισπανίας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα. Άλλοι επιστήμονες εξέφρασαν τις επιφυλάξεις τους σχετικά με το μέγεθος των εκτιμώμενων επιδοτήσεων που κατευθύνονται για την παραγωγή ζωικών προϊόντων, θεωρώντας τα μεγέθη που αναφέρονται στη Nature Food υπερβολικά.

«Πολλά έχουν αλλάξει από το 2013, τη χρονιά που διερευνούσε η μελέτη», δήλωσε στον «Guardian» ο Φλόριαν Φρόιντ, αγροτικός οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μπραουνσβάιγκ, ο οποίος επίσης δεν συμμετείχε στην έρευνα. Ο Φρόιντ συνέγραψε μια μελέτη το 2022 που βασιζόταν σε ένα σύνολο δεδομένων από τον ΟΟΣΑ που ήταν πιο πρόσφατο αλλά λιγότερο πλήρες. Η μελέτη αυτή διαπίστωσε ότι περίπου οι μισές επιδοτήσεις της ΕΕ κατευθύνονταν σε ζωικά προϊόντα και οι άλλες μισές σε γεωργικά. Η αναλογία δηλαδή ήταν ένα προς δύο και όχι ένα προς τέσσερα.

Πάντως και ο Φλόριαν Φρόιντ συμφώνησε ότι «η μελέτη που δημοσίευσε το Nature Food δείχνει ότι οι περισσότερες επιδοτήσεις της ΕΕ δεν υποστηρίζουν μια επειγόντως αναγκαία μετάβαση προς την υγιεινή και βιώσιμη διατροφή».

Ο Άλαν Μάθιους, ομότιμος καθηγητής Ευρωπαϊκής Γεωργικής Πολιτικής στο Trinity College του Δουβλίνου, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η έρευνα υπεραπλούστευσε τους οικονομικούς μηχανισμούς που λειτουργούν. «Η μελέτη υπέθεσε σιωπηρά ότι οι επιδοτήσεις αποτυπώνονται πλήρως στις τιμές των εμπορευμάτων, αλλά αυτό είναι κάτι που δεν ισχύει», είπε χαρακτηριστικά.

Η κτηνοτροφία στο απόσπασμα

«Η κτηνοτροφία είναι μια από τις κύριες αιτίες του επιταχυνόμενου θανάτου της άγριας ζωής σε ολόκληρο τον κόσμο και ευθύνεται για το 12% έως 20% των ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και καθιστούν ολοένα και βίαια τα ακραία καιρικά φαινόμενα», γράφει ο «Guardian».

Στην τελευταία μεταρρύθμιση της ΚΑΠ που καλύπτει την περίοδο 2023-2027, η ΕΕ αποφάσισε να δεσμεύσει το ένα τέταρτο των άμεσων πληρωμών προκειμένου να αναπτυχθούν «οικολογικά συστήματα» που δίνουν κίνητρα στους Ευρωπαίους αγρότες να υιοθετούν μεθόδους παραγωγής φιλικότερες προς το περιβάλλον.

«Η έρευνα που δημοσιεύει η Nature Food συμπίπτει χρονικά με την αποδυνάμωση εκ μέρους των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αρκετών πράσινων πολιτικών εξαιτίας των δυναμικών κινητοποιήσεων των αγροτών από την αρχή της χρονιάς», σημειώνει η βρετανική εφημερίδα.

Η «Guardian» θυμίζει ότι μόλις τη Δευτέρα ένας βασικός πυλώνας της «Πράσινης Συμφωνίας» της ΕΕ κόντεψε να καταρρεύσει όταν οκτώ χώρες-μέλη απέσυραν την υποστήριξή τους σε ένα νόμο που προβλέπει την αποκατάσταση της φύσης από επιβαρυντικές δράσεις στον αγροτικό τομέα. Την αμέσως επόμενη ημέρα οι εταίροι συμφώνησαν με πρόταση της Κομισιόν να ανασταλούν κάποιοι από τους περιβαλλοντικούς όρους που πρέπει να πληρούν οι αγρότες προκειμένου να εισπράξουν επιδοτήσεις.

«Η μετάβαση σε πιο υγιεινές και βιώσιμες δράσεις και πρακτικές πρέπει να εφαρμοστεί και από τον αγροτικό τομέα της οικονομίας», απεφάνθη ο Μάρκο Σπρίνγκμαν, ερευνητής στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Αλλαγής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. «Η σωστή υποστήριξη στον κλάδο εκ μέρους των κυβερνήσεων είναι απαραίτητη για μια δίκαιη μετάβαση που λειτουργεί προς όφελος του πλανήτη και όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων και των ζώων που τον κατοικούν», πρόσθεσε.