Έξι θαλάσσιες «αρτηρίες ζωής» για το παγκόσμιο εμπόριο

Είναι τα πιο πολυσύχναστα θαλάσσια περάσματα του πλανήτη. Ο ρόλος τους είναι κρίσιμος για το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο καθώς αποτελούν «αρτηρίες ζωής» για την παγκόσμια οικονομία και ευημερία του πλανήτη.

Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία και την Ερυθρά Θάλασσα, προκάλεσαν διαταραχές στο παγκόσμιο εμπόριο, όπως αυτές αποτυπώνονται στα στατιστικά στοιχεία διέλευσης πλοίων σε έξι πολυσύχναστους θαλάσσιους δρόμους του πλανήτη.

Μέση Ανατολή: Τι θα προκαλέσει σε εμπόριο και ναύλους το ενδεχόμενο κλείσιμο των στενών του Ορμούζ

Τα στενά που εξετάζει η στατιστική υπηρεσία του Ηνωμένου Βασίλειου (Office for National Statistics) είναι τα Στενά του Ντόβερ, η Διώρυγα του Σουέζ, το Στενό Bab-Al Mandab στον κόλπο του Άντεν, τα Στενά του Ορμούζ, το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και το Στενό της Ταιβάν.

Το Στενό του Ντόβερ και το Στενό της Ταϊβάν ήταν τα πιο πολυσύχναστα από τα έξι θαλάσσια περάσματα που αναλύθηκαν, με τα φορτηγά πλοία να αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό των πλοίων (50% στο Στενό του Ντόβερ και 60% στο Στενό της Ταϊβάν).

Οι διελεύσεις πλοίων μέσω της διώρυγας του Σουέζ και του στενού Bab-Al Mandab άρχισαν να μειώνονται από τα μέσα Δεκεμβρίου 2023, με τη διώρυγα του Σουέζ να παρουσιάζει μείωση των διελεύσεων κατά 66% έως την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 2024 σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του προηγούμενου έτους, ενώ το στενό Bab-Al Mandab παρουσίασε μείωση των διελεύσεων κατά 59% κατά την ίδια περίοδο, όταν άρχισαν οι επιθέσεις σε πλοία από τους Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα.

Διελεύσεις πλοίων απο τα σημαντικότερα θαλάσσια στενά , Πηγή: Office for National Statistics, UK

Οι εβδομαδιαίες διελεύσεις μέσω του Στενού του Ορμούζ μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου 2024 παρουσίασαν σημαντική μείωση σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, ιδίως μεταξύ των εβδομάδων 5 και 10, με μέση μείωση του όγκου διελεύσεων κατά 23% σε σύγκριση με τις ίδιες εβδομάδες του προηγούμενου έτους, κυρίως από διελεύσεις δεξαμενόπλοιων.

Η ροή των διελεύσεων πλοίων γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας άρχισε να αυξάνεται τον Δεκέμβριο του 2023 και καθ’ όλη τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων του 2024, υπερδιπλασιάζοντας τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2023, λόγω της παράκαμψης της Ερυθράς Θάλασσας.

Δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στις τάσεις των διελεύσεων πλοίων μέσω του Στενού της Ταϊβάν ή του Στενού του Ντόβερ για την υπό αναφορά περίοδο.

Το Στενό του Ντόβερ

Το Στενό του Ντόβερ, που βρίσκεται μεταξύ της νοτιοανατολικής Αγγλίας και της βόρειας Γαλλίας, συνδέει τη Μάγχη με τη Βόρεια Θάλασσα. Είναι ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλάσσια περάσματα στον κόσμο, επιτρέποντας τη μεταφορά εμπορευμάτων και επιβατών μεταξύ της ηπειρωτικής Ευρώπης και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Το Ντόβερ είναι το πιο πολυσύχναστο από τα έξι εξεταζόμενα περάσματα, με κατά μέσο όρο περίπου 1.300 πλοία να διασχίζουν το Στενό του Ντόβερ την εβδομάδα το 2023. Οι διελεύσεις πλοίων μέσω του Στενού του Ντόβερ παρέμειναν σταθερές καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 και του 2023, σε αντίθεση με το Στενό του Ορμούζ, όπου συνήθως παρατηρούμε πιο ήσυχες περιόδους στην αρχή και στο τέλος του έτους.

Τις πρώτες 14 εβδομάδες του 2024 (μέχρι και τις αρχές Απριλίου) από το στενό του Ντόβερ πέρασαν 17.260 πλοία έναντι 18.658 το ίδιο διάστημα του 2023 και 17.522 το ίδιο διάστημα του 2022.

Τα φορτηγά πλοία ήταν μακράν ο συνηθέστερος τύπος πλοίου που διέσχιζε το Στενό του Ντόβερ, αντιπροσωπεύοντας το 50% των συνολικών διελεύσεων το 2023. Οι διελεύσεις φορτηγών και δεξαμενόπλοιων ήταν σταθερές καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, σε παρόμοια επίπεδα με εκείνα του προηγούμενου έτους.

Διώρυγα του Σουέζ και Στενό Bab-Al Mandab

Η διώρυγα του Σουέζ και ο πορθμός Bab-Al Mandab είχαν παρόμοιες τάσεις μεταξύ τους.

Η Διώρυγα του Σουέζ η τεχνητή υδάτινη οδός που βρίσκεται στην Αίγυπτο και συνδέει τη Μεσόγειο Θάλασσα με την Ερυθρά Θάλασσα, αποτελεί κρίσιμη θαλάσσια παράκαμψη, επιτρέποντας στα πλοία να αποφύγουν το μακρύ ταξίδι γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη νότια Αφρική, μειώνοντας έτσι τη διάρκεια του ταξιδιού και τα έξοδα για τα πλοία που ταξιδεύουν μεταξύ Ασίας και Ευρώπης.

Το Στενό Bab-Al Mandab συνδέει την Ερυθρά Θάλασσα με τον Κόλπο του Άντεν και τον Ινδικό Ωκεανό. Αποτελεί σημαντική διαδρομή διέλευσης για τα πλοία που ταξιδεύουν μεταξύ Ευρώπης και Ασίας και μεταξύ Ευρώπης και ανατολικής Αφρικής.

Η Διώρυγα του Σουέζ και το Στενό Bab-Al Mandab χρησιμεύουν ως πύλες από και προς την Ερυθρά Θάλασσα, επιτρέποντας τη μεταφορά αγαθών όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, γεγονός που υπογραμμίζει τη στρατηγική τους σημασία.

Οι διελεύσεις πλοίων μέσω της διώρυγας του Σουέζ και του στενού Bab-Al Mandab παρέμειναν σταθερές από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2023. Η ροή των διελεύσεων μέσω των διαβάσεων άρχισε να μειώνεται από τα μέσα Δεκεμβρίου 2023. Μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 2024 (εβδομάδα 14), ο όγκος των διελεύσεων μέσω της διώρυγας του Σουέζ μειώθηκε κατά 66% σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του προηγούμενου έτους.

Ειδικότερα το εξεταζόμενο διάστημα οι διελεύσεις μέσω τις διώρυγας του Σουέζ μειώθηκαν στις 3.088 έναντι 5.988 το ίδιο διάστημα του 2023 και 5.099 το 2022.

Ομοίως, στο στενό Bab-Al Mandab παρατηρήθηκε μείωση 59% στις διελεύσεις σε σύγκριση με την ίδια εβδομάδα του προηγούμενου έτους. Αυτό ευθυγραμμίζεται με την ευρέως αναφερόμενη διαταραχή της ναυσιπλοΐας στη Μέση Ανατολή, λόγω των επιθέσεων στα πλοία των ανταρτών Χούθι.

Η μείωση των διελεύσεων και από τα δύο περάσματα από τα μέσα Δεκεμβρίου 2023 αποδίδεται στην απότομη μείωση τόσο των φορτηγών όσο και των δεξαμενόπλοιων. Μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 2024 (εβδομάδα 14), ο όγκος των φορτηγών πλοίων και των δεξαμενόπλοιων που διέρχονταν από τη διώρυγα του Σουέζ ήταν 71% και 61% χαμηλότερος από το επίπεδο διέλευσης πλοίων που είχε παρατηρηθεί το προηγούμενο έτος, αντίστοιχα.

Στο στενό Bab-Al Mandab, οι διελεύσεις φορτηγών πλοίων άρχισαν να μειώνονται ελαφρώς νωρίτερα από τις διελεύσεις δεξαμενόπλοιων στα τέλη Δεκεμβρίου 2023, ενώ οι διελεύσεις δεξαμενόπλοιων άρχισαν να αποκλίνουν από τις τάσεις του προηγούμενου έτους μόνο από τις αρχές Ιανουαρίου 2024. Μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου 2024, τα φορτηγά πλοία και τα δεξαμενόπλοια είχαν μειωθεί κατά 68% και 56% κάτω από το επίπεδο διέλευσης πλοίων που παρατηρήθηκε την ίδια εβδομάδα του προηγούμενου έτους, αντίστοιχα. Συνολικά από το στενό Bab-Al Mandab πέρασαν τις πρώτες 14 εβδομάδες του 2024 3.277 πλοία έναντι 6590 το ίδιο διάστημα του 2023 και 5706 το 2022.

Στενά του Ορμούζ

Το Στενό του Ορμούζ, που βρίσκεται μεταξύ του Περσικού Κόλπου και του Κόλπου του Ομάν, συνδέει σημαντικούς εμπορικούς δρόμους μεταξύ του Περσικού Κόλπου και της Ασίας, της Ευρώπης και της Αφρικής. Χρησιμεύει ως κύρια οδός για τις μεταφορές πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου από τον Περσικό Κόλπο.

Δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαταραχή στις διελεύσεις πλοίων μέσω του Στενού του Ορμούζ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023. Ωστόσο, ο όγκος των διελεύσεων πλοίων ήταν αισθητά χαμηλότερος σε σχέση με τα προηγούμενα έτη από τον Φεβρουάριο του 2024, όπου συνήθως θα βλέπαμε αύξηση των διελεύσεων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό μεταξύ των εβδομάδων 5 και 10, όπου ο όγκος των διελεύσεων ήταν, κατά μέσο όρο, 23% χαμηλότερος από ό,τι τις ίδιες εβδομάδες του προηγούμενου έτους.

Η μείωση αυτή αποδόθηκε κυρίως στις διελεύσεις δεξαμενόπλοιων. Ο όγκος των διελεύσεων που πραγματοποιήθηκαν από δεξαμενόπλοια μεταξύ των εβδομάδων 5 και 10 ήταν κατά 23% χαμηλότερος από το σύνολο των διελεύσεων κατά τις ίδιες εβδομάδες του 2023. Από την άλλη πλευρά, δεν υπήρξε σημαντική διαταραχή στις διελεύσεις ξηρών φορτίων μέσω του Στενού του Ορμούζ. Συνολικά μέχρι τις αρχές Απριλίου του 2024 από τα στενά του Ορμούζ διήλθαν 6.693 πλοία έναντι 7.780 το ίδιο διάστημα του 2023 και 8.327 τις πρώτες 14 εβδομάδες το 2022.

Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας

Το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, που βρίσκεται στο νότιο άκρο της Αφρικής, είναι ένας θαλάσσιος δρόμος που συνδέει τον Ατλαντικό και τον Ινδικό Ωκεανό. Είναι ένας σημαντικός «αγωγός» για το εμπόριο και επιτρέπει τη διακίνηση αγαθών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας και γύρω από την Αφρική.

Η ροή των διελεύσεων πλοίων γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας άρχισε να αυξάνεται σταθερά τον Δεκέμβριο του 2023 και καθ’ όλη τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων του 2024. Μέχρι τη δεύτερη εβδομάδα του Φεβρουαρίου (εβδομάδα 7), ο αριθμός των διελεύσεων πλοίων μέσω αυτού του θαλάσσιου διαδρόμου ήταν υπερδιπλάσιος από τον όγκο της ίδιας εβδομάδας του 2023. Η χρονική στιγμή αυτής της αύξησης συμπίπτει με τη μείωση των διελεύσεων πλοίων που παρατηρείται στη διώρυγα του Σουέζ και στο στενό Bab-el-Mandeb. Ενώ οι διελεύσεις πλοίων είχαν μειωθεί ελαφρώς μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου, εξακολουθούσαν να είναι σημαντικά υψηλότερες από τα προηγούμενα έτη (57% υψηλότερες από το 2023).

Η αύξηση του όγκου των διελεύσεων πλοίων προς το τέλος του 2023 και τις αρχές του 2024 αντικατοπτρίζεται στις τάσεις των διελεύσεων που πραγματοποιούνται τόσο από φορτηγά όσο και από δεξαμενόπλοια.

Μέχρι τη δεύτερη εβδομάδα του Φεβρουαρίου (εβδομάδα 7), ο όγκος των διελεύσεων φορτηγών πλοίων ήταν περίπου τριπλάσιος από το επίπεδο που είχε παρατηρηθεί το προηγούμενο έτος, ενώ ο όγκος των δεξαμενόπλοιων ήταν περισσότερο από 2,5 φορές υψηλότερος. Συνολικά τις πρώτες 14 εβδομάδες του 2024 από το Ακρωτήριο της καλής Ελπίδας οι διελεύσεις πλοίων έφτασαν τις 7.552 έναντι 4.432 και 4.254 το αντίστοιχο διάστημα του 2023 και 2022.

Στενά της Ταιβάν

Ο Πορθμός της Ταιβάν, που βρίσκεται μεταξύ της Ταιβάν και της Κίνας, συνδέει τη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας με τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, επιτρέποντας τη διακίνηση επιβατών, αγαθών και ενεργειακών πόρων μεταξύ σημαντικών οικονομικών κόμβων, όπως η Κίνα, η Ταιβάν, η Ιαπωνία και οι παγκόσμιες αγορές.

Κατά μέσο όρο, το 2023, περίπου 1.200 πλοία διέσχιζαν το Στενό της Ταιβάν σε μια εβδομάδα, καθιστώντας το, τη δεύτερη πιο πολυσύχναστη διαδρομή από τις έξι εξεταζόμενες.

Τα φορτηγά πλοία αντιπροσώπευαν το 60% των συνολικών διελεύσεων το 2023. Οι διελεύσεις φορτηγών και δεξαμενόπλοιων ήταν σταθερές καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 και παρόμοιες με τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν από το προηγούμενο έτος. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι δεν υπήρξε σημαντική διαταραχή στις διελεύσεις πλοίων μέσω του Στενού της Ταιβάν κατά την περίοδο αναφοράς. Συνολικά τις πρώτες 14 εβδομάδες από τα στενά της Ταιβάν «πέρασαν» 16.363 πλοία έναντι 17.005 πλοίων το αντίστοιχο διάστημα του 2023 και 14.923 το 2022.