Ενέργεια: Το μισάωρο που βύθισε την Ιβηρική στο σκοτάδι

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, ο πρόεδρος και CEO της ΔΕΗ και αντιπρόεδρος της Eurelectric, Γιώργος Στάσσης αναφέρθηκε -μεταξύ άλλων- στο μπλακ άουτ που βύθισε στο σκοτάδι την Ιβηρική Χερσόνησο τον περασμένο Απρίλιο. Μιλώντας στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου του ευρωπαϊκού συνδέσμου, που διεξήχθη στις Βρυξέλλες, υπογράμμισε ότι «δεν ξέρουμε τι ακριβώς συνέβη» αφήνοντας σαφείς αιχμές κατά του ισπανικού διαχειριστή, κάνοντας λόγο για περιορισμένη πρόσβαση σε στοιχεία, και prosu;etontaw ότι δεν έχει ολοκληρωθεί η έρευνα για το τι συνέβη τελικά.

Σε ερώτηση αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, δεν υπήρξε σαφής απάντηση με δεδομένο ότι δεν έχουν αποσαφηνιστεί τα αίτια των διακοπών ρεύματος σε Πορτογαλία και Ισπανία.

Στο ίδιο μήκος κύματος η υπουργός Ενέργειας της Ισπανίας, Σάρα Άαγκεσεν, απηύθυνε έκκληση στις ιδιωτικές εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας να επιταχύνουν την ανταλλαγή κρίσιμων πληροφοριών. Η Άαγκεσεν, μιλώντας από τη Νίκαια της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια συνεδρίου του ΟΗΕ, εξέφρασε την απογοήτευσή της για την αργή ροή λεπτομερών πληροφοριών που είναι απαραίτητες για τον εντοπισμό της αιτίας της διακοπής ρεύματος. Αρχικά, οι απαντήσεις ήταν άμεσες, αλλά πρόσφατα έχουν επιβραδυνθεί σε μια σταδιακή μείωση, σημείωσε. Το υπουργείο Ενέργειας, επικεφαλής μιας από τις έρευνες, έχει στείλει εμπειρογνώμονες για να συλλέξουν περαιτέρω δεδομένα από εταιρείες ενέργειας.

Καμία ενημέρωση

Έχει περάσει περισσότερο από ένας μήνας από τότε που Ισπανία και Πορτογαλία βυθίστηκαν στο σκοτάδι σε μία καταστροφική διακοπή ρεύματος: το σύστημα ηλεκτροδότησης κατέρρευσε λίγο μετά τις 12:30 μ.μ. ώρα Ισπανίας τη Δευτέρα στις 28 Απριλίου και αποκαταστάθηκε κυρίως τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης. Και μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί καμία απάντηση για το τι συνέβη τελικά.

Εκτός από την ισπανική έρευνα, το ευρωπαϊκό δίκτυο διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, ENTSO-E, και ένα ισπανικό δικαστήριο διεξάγουν ξεχωριστές έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης πιθανών συνδέσμων με κυβερνοεπιθέσεις. Οι εντάσεις αυξάνονται, με το λόμπι των εταιρειών κοινής ωφέλειας Aelec να απορρίπτει ισχυρισμούς για απόκρυψη πληροφοριών και τα στοιχεία της βιομηχανίας να πυροδοτούν συζητήσεις σχετικά με την τεχνική ανάλυση και τη διαχείριση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.

Το καθοριστικό ημίωρο

Μοναδική εξαίρεση στο θολό τοπίο, αναφορικά με τα αίτια του μπλακ άουτ το χρονοδιάγραμμα, το οποίο έδωσε στη δημοσιότητα το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Entso-e), το οποίο έχει συστήσει μια επιτροπή για να διερευνήσει το θέμα. Σύμφωνα με τους Financial Times, το χρονοδιάγραμμα αποτυπώνει ένα καταστροφικό ημίωρο στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας (ώρες σε CET):

• 12:03-12:07: Αισθητές είναι οι διακυμάνσεις στην ισχύ και τη συχνότητα στα ισπανικά και πορτογαλικά συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας.
• 12:16-12:22: Οι διακυμάνσεις στο ευρωπαϊκό δίκτυο μεταξύ περιοχών, ακόμη και σε μακρινή απόσταση όπως η Λετονία, αντιμετωπίστηκαν μέσω μέτρων που περιελάμβαναν τη μείωση των ροών ενέργειας μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας. Δεν είναι σαφές εάν αυτές συνέβαλαν σε ό,τι συνέβη στη συνέχεια.
• 32:12:57, 33:12:16 και 33:12:17: Τρεις γεννήτριες στη νότια Ισπανία σβήνουν, με αποτέλεσμα την απώλεια 2,2 γιγαβάτ (περίπου αρκετή για 2 εκατομμύρια σπίτια).
• 33:12:18-33:12:21: Η τάση αυξάνεται απότομα στη νότια Ισπανία και στη συνέχεια στην Πορτογαλία. Αυτό πυροδοτεί μια «καταιγίδα» διακοπών και σε άλλους σταθμούς παραγωγής ενέργειας. Η συχνότητα, η οποία πρέπει να είναι συνεχώς εξισορροπημένη, αρχίζει να μειώνεται. (Οι γεννήτριες συχνά προγραμματίζονται να διακόπτονται εάν η συχνότητα πέσει κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.)
• 33:12:19-33:12:22: Τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας και της Πορτογαλίας δεν συμβαδίζουν με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Λαμβάνουν χώρα αυτοματοποιημένα μέτρα για τη σταθεροποίηση της κατάστασης. Ωστόσο, αυτά «δεν είναι σε θέση να αποτρέψουν την κατάρρευση του ιβηρικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας», δήλωσε η Entso-e.

Το χρονοδιάγραμμα είναι χρήσιμο για τον εντοπισμό μιας απότομης αύξησης της τάσης ως μιας σημαντικής αιτίας της κρίσης. Η διακοπή λειτουργίας των τριών πρώτων γεννητριών θα μπορούσε να συμβάλει σε αυτήν την απότομη αύξηση.

Ανησυχητικά κενά ή συμπτώσεις;

Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες σχετικά με το τι προκάλεσε την απώλεια παραγωγής εξαρχής — ούτε ποιοι παραγωγοί ήταν — αφήνοντας άλλους διαχειριστές συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας σε αμηχανία για το πώς θα μπορούσαν να αποτρέψουν μελλοντικές περικοπές. Σύμφωνα με τον Janusz Bialek, ειδικό σε συστήματα ισχύος στο Imperial College London, τρεις ξεχωριστές απώλειες παραγωγής ταυτόχρονα είναι κάτι ασυνήθιστο και υποδηλώνει μια κοινή αιτία.

Το σύστημα δεν είναι επίσης ρυθμισμένο για να αντιμετωπίζει τόσες πολλές βλάβες ταυτόχρονα. «Οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας εφαρμόζουν το λεγόμενο κριτήριο ασφαλείας (N-1), που σημαίνει ότι η διακοπή ενός μόνο στοιχείου (γραμμή μεταφοράς ή σταθμός παραγωγής ενέργειας) δεν θα πρέπει να προκαλεί προβλήματα», προσθέτει στους FT. Σε αυτήν την περίπτωση, υπήρχαν τρία.

Τα συστήματα ισχύος γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκα επομένως υπάρχουν εκατομμύρια σημεία δεδομένων που πρέπει να υποβληθούν σε επεξεργασία. Ωστόσο, ο Enso-e έχει προειδοποιήσει για πιθανές καθυστερήσεις στην έρευνά του λόγω της απροθυμίας τρίτων να κοινοποιήσουν δεδομένα.

«Η Red Eléctrica (ο φορέας εκμετάλλευσης του δικτύου της Ισπανίας) μας ενημέρωσε πρόσφατα για την απροθυμία των τρίτων μερών να κοινοποιήσουν τα σχετικά δεδομένα, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανές καθυστερήσεις στην έρευνα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων», ανέφερε σε επιστολή της προς την Ισπανίδα υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος Σάρα Άαγκεσεν την περασμένη εβδομάδα.

Οι ΑΠΕ στο στόχαστρο

Παράλληλα με τα ισπανικά κόμματα της αντιπολίτευσης, ορισμένοι εξωτερικοί παρατηρητές έχουν επισημάνει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τους στόχους μηδενικών εκπομπών ως πιθανούς λόγους για τη διακοπή, ιδίως δεδομένου ότι η Ισπανία και η Πορτογαλία βασίζονται και οι δύο σε υψηλά επίπεδα αιολικής και ηλιακής ενέργειας για το ηλεκτρικό τους δίκτυο.

«Είναι πολύ λυπηρό να βλέπουμε τι συνέβη στην Πορτογαλία και την Ισπανία και σε τόσους πολλούς ανθρώπους εκεί, αλλά ξέρετε, όταν δένεις το βαγόνι σου με τον καιρό, είναι απλώς μια επικίνδυνη προσπάθεια», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά τον περασμένο μήνα ο υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Κρις Ράιτ στο CNBC.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ και ο διαχειριστής του δικτύου της χώρας Red Electrica de Espana (REE) δήλωσαν ότι τα επίπεδα ρεκόρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν ευθύνονται για τη διακοπή ρεύματος.

Από την πλευρά του ο επικεφαλής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Νταν Γιόργκενσεν, υποστήριξε ότι δεν υπήρχε «τίποτα ασυνήθιστο» στις πηγές ενέργειας που τροφοδοτούσαν το σύστημα με ηλεκτρική ενέργεια τη στιγμή της διακοπής.

«Επομένως, οι αιτίες της διακοπής ρεύματος δεν μπορούν να περιοριστούν σε μια συγκεκριμένη πηγή ενέργειας, για παράδειγμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», πρόσθεσε.

«Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη ενέργεια»

Οι ευρωπαϊκές εταιρείες ενεργειακής τεχνολογίας κάλεσαν τους παρατηρητές να μην συνάγουν τα δικά τους συμπεράσματα, ελλείψει επίσημης εξήγησης από τις αρχές.

Ο Χένρικ Άντερσεν, Διευθύνων Σύμβουλος της Δανέζικης εταιρείας κατασκευής ανεμογεννητριών Vestas, ανέφερε είπε ότι θα ενθάρρυνε «ένα βαθμό πολιτικής ικανότητας» σχετικά με τη διακοπή ρεύματος, ιδίως καθώς οι Ισπανοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συνεχίζουν να ερευνούν. «Πρώτα απ ’όλα, η ενεργειακή ασφάλεια σημαίνει ότι μπορείτε να λειτουργήσετε τις κοινωνίες χωρίς διακοπές ρεύματος. Αυτό είναι προφανές», δήλωσε ο Άντερσεν στην εκπομπή « Squawk Box Europe » του CNBC.

«Όλοι αντιλαμβάνονται γρήγορα τις βαθύτερες αιτίες και κατηγορούν ο ένας τον άλλον, και απλά δεν θέλω να φτάσω εκεί, γιατί μέχρι να μάθουμε τη βασική αιτία για την οποία τα δίκτυα μπορούν να αποτύχουν σε όλη την Ισπανία και την Πορτογαλία, ας μην κάνουμε δεύτερες εικασίες ή ας μην προσπαθήσουμε να κατηγορήσουμε κάποιον για την κυβερνοασφάλεια ή να κατηγορήσουμε μεμονωμένες πηγές ενέργειας», πρόσθεσε.

«Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη ενέργεια — και πιθανώς χρειαζόμαστε επίσης ένα ισχυρότερο δίκτυο. Αυτό είναι αυτονόητο», δήλωσε ο Άντερσεν.