Κατώτατος μισθός και επανακατάρτιση

Το ζήτημα της αύξησης στους κατώτατους μισθούς (σήμερα 650 ευρώ) αποτελεί μια δύσκολη απόφαση οικονομικής πολιτικής ιδίως στη χώρα μας αφού αναμειγνύεται η κρατική εξουσία στον προσδιορισμό του.

Είναι αρκετά πιθανόν ότι αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς θα δημιουργήσουν θετικές εισοδηματικές διαφορές σε εργαζoμένους με χαμηλά εργασιακά προσόντα αφού αυτούς κατά βάση αφορά. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια θετική αλληλουχία επιπτώσεων, δεδομένου ότι στη συνέχεια θα αυξηθεί η ζήτηση στην οικονομία (όταν, βεβαίως, στην οικονομία δεν υπάρχουν διαρροές είτε προς τον αποθησαυρισμό είτε προς τις εισαγωγές). Ετσι η αύξηση του εισοδήματος θα οδηγήσει σε αύξηση της εγχώριας ζήτησης. Βεβαίως αυτό στην πραγματικότητα δεν ισχύει, ιδίως για τις διαρροές προς το εξωτερικό. Συνεπώς το γεγονός ότι οι χαμηλών προσόντων εργαζόμενοι έχουν υψηλότερη τάση προς κατανάλωση μόνο σε έναν βαθμό δικαιώνει την αύξηση του κατώτατου μισθού.

Η διεθνής έρευνα έχει δείξει επίσης ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού δημιουργεί στο σύνολό της θετικές επιδράσεις στο εισόδημα χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων όταν αυτό συμβαίνει στην περίοδο ανόδου της οικονομίας (άνθηση) και όχι στην περίοδο της ύφεσης. Αυτό συμβαίνει διότι η αύξηση του κατώτατου μισθού έχει αρνητική επίδραση στην απασχόληση ιδίως των νεοτέρων (ηλικία 16 με 24), αφού οδηγεί τις επιχειρήσεις να προσπαθούν να ισορροπήσουν την αύξηση του μισθολογικού κόστους μέσω μείωσης της απασχόλησης. Αυτή δε η επίδρασή της είναι μεγαλύτερη στην ύφεση, λίγο μικρότερη στην ήπια ανάκαμψη και ακόμα (αν και παραμένει σταθερά αρνητική) στην ανάκαμψη. Η διαφοροποιημένη αντίδραση των επιχειρήσεων σχετίζεται με τα αποθέματα πλεονάσματος (μεικτού λειτουργικού κέρδους) που διαθέτουν, τα οποία συνήθως ποικίλλουν με τη φάση του οικονομικού κύκλου (υψηλότερα στην αίσθηση, χαμηλότερα στην ύφεση).

Ομως, η αύξηση του κατώτατου μισθού μπορεί να ευνοήσει τη μακροοικονομική ανάκαμψη στην περίπτωση κατά την οποία η παραγωγικότητα στην επιχείρηση αυξηθεί, όπως π.χ. στην περίπτωση που οι αυξήσεις συμπέσουν ή ακολουθήσουν μια εκτεταμένη παρέμβαση κατάρτισης των εργαζομένων με χαμηλά προσόντα έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητά τους.

Τελικά οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού θα ζημιώσουν το εισόδημα και την απασχόληση σε τομείς με χαμηλή παραγωγικότητα σε σύγκριση με τους κλάδους που έχουν υψηλότερη ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα.

Να σημειωθεί ότι η ελληνική οικονομία κυριαρχείται από εργαζομένους με χαμηλά και μεσαία εργασιακά προσόντα λόγω του μεσαίου και χαμηλού τεχνολογικού και παραγωγικού επιπέδου ανάπτυξής της.

Οσο προχωράει η ανάκαμψη μπορούμε να συζητάμε για αυξήσεις κατώτατου μισθού, αφού σήμερα μόλις βγαίνουμε από την ύφεση (τυπικά βρισκόμαστε ακόμα εντός).

Για να γίνει όμως αποτελεσματική η αύξηση του ελάχιστου μισθού (και σε όρους εισοδήματος των εργαζομένων, και σε όρους ανάπτυξης, δηλαδή ενίσχυσης της ζήτησης), είναι απαραίτητο να συνδέεται η αύξηση του κατώτατου μισθού με επανακατάρτιση των εργαζομένων με χαμηλά προσόντα για να βελτιωθεί η παραγωγικότητα στις επιχειρήσεις που δίνουν τις αυξήσεις και στην οικονομία.

Ο Παναγιώτης Ε. Πετράκης είναι καθηγητής ΕΚΠΑ