H Rivian και η Tesla μπορούν να προκαλούν τον ενθουσιασμό που είχε προκαλέσει και ο Τόμας Έντισον

Η Rivian, η αμερικανική εταιρεία κατασκευής ηλεκτρικών οχημάτων, εισήχθη στο χρηματιστήριο αυτή την εβδομάδα με αποτίμηση 86 δισ. δολαρίων και έχοντας μία ενδιαφέρουσα ιστορία να διηγηθεί. «Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, είχα εμμονή με τα αυτοκίνητα», εξομολογήθηκε ο 38χρονος ιδρυτής της, Ρόμπερτ «RJ» Σκάριντζ, στο ενημερωτικό δελτίο IPO του. «Είχα καπό κάτω από το κρεβάτι μου, παρμπρίζ στη ντουλάπα μου και εξαρτήματα κινητήρα πάνω στο γραφείο μου».

Κάτι μας θυμίζει αυτό. «Έναν νέο άνδρα, ντυμένο με τον πιο απλό τρόπο που χρησιμοποιούσε… την πιο απλή γλώσσα», ήταν, όπως περιέγραψε η New York Herald, ο μεγαλύτερος επιχειρηματίας της ηλεκτρικής εποχής. Ο λόγος για τον 32χρονο Τόμας Έντισον, ο οποίος παρουσίασε την τελευταία του εφεύρεση, – τον λαμπτήρα πυρακτώσεως με νήμα άνθρακα – το 1879, στο εργαστήριό του, στο Μένλο Παρκ, στο Νιου Τζέρσεϊ.

Καθώς η αξία της Rivian ξεπέρασε αυτές της Ford και της General Motors, η General Electric (GE) ανέφερε ότι θα χωριστεί σε τρία τμήματα. Ο κολοσσός, ο οποίος ιδρύθηκε το 1892, μετά από τη συγχώνευση της Edison General Electric Company και ενός ανταγωνιστή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, παραδέχτηκε την ήττα του, αφού πάλευε, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, να ξαναβρεί την παλιά του δόξα. Αιτία θανάτου: ανία.

Όταν οι πωλήσεις οχημάτων με μπαταρίες αυξάνονται, οι εταιρείες που βασίζονται στην ηλεκτρική εφευρετικότητα πρέπει να το εκμεταλλευτούν καταλλήλως. Ωστόσο, παρόλο που η GE είναι παγκόσμιας κλάσης κατασκευαστής ανεμογεννητριών, κινητήρων αεροσκαφών και ιατρικού εξοπλισμού, με πωλήσεις 54 δισ. δολαρίων, κατά τους πρώτους εννέα μήνες του τρέχοντος έτους, δεν προκαλεί πλέον τον ενθουσιασμό που προκαλούσε κάποτε.

Η GE αποτελεούσε κάποτε μια δημοφιλή μετοχή με χαρισματικό ηγέτη τον Τζακ Γουέλς, ο οποίος κατάφερε να πείσει τους επενδυτές ότι θα διευθύνει όλες τις επιχειρήσεις, από τα μέσα ενημέρωσης μέχρι και τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο. Οι επενδυτές, ενδεχομένως, «να ανυπομονούσαν για τα πιο λαμπερά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για τη GE στον τρίτο αιώνα της», δήλωσε ο Γουέλς, στην ετήσια έκθεση του 1999, καθώς η αποτίμησή της πλησίαζε στο ανώτατο όριο άνω των 480 δισ. δολαρίων. Αποχώρησε το 2001 και, για την GE, η νέμεσις ακολούθησε γρήγορα την ύβρις.

Οι σημερινοί ήρωες δεν είναι γκουρού της διοίκησης, αλλά ιδρυτές τεχνολογίας που δεν δίνουν σημασία σε όσους τους αμφισβητούν και συγκεντρώνουν δισεκατομμύρια για να ανατρέψουν πολλούς κλάδους της βιομηχανίας. «Είμαστε μια εταιρεία, που ξεκίνησε σχετικά πρόσφατα να λειτουργεί, και δεν έχουμε δημιουργήσει σημαντικά έσοδα», μπορεί κανείς να διαβάσει στο ενημερωτικό δελτίο της Rivian. Ωστόσο, έχει ένα ισχυρό όραμα και επενδυτές που θα ξοδέψουν αρκετά για τη λειτουργία της.

Ο Ίλον Μασκ ονόμασε την εταιρεία του Tesla από τον Νίκολα Τέσλα, υπάλληλο του Τόμας Έντισον, που μετατράπηκε σε αντίπαλο του στις εφευρέσεις, ένας ανταγωνισμός που κορυφώθηκε με τη συγχώνευση της General Electric. Ο Μασκ γνωρίζει πολύ καλά πώς να συνδυάζει τη τεχνολογία και τη διασημότητα: πραγματοποιώντας ψηφοφορία μεταξύ των 63 εκατομμυρίων followers του στο Twitter σχετικά με το εάν θα πουλήσει το 10% της μετοχής του στην Tesla. Η κίνησή του αυτή έκανε τις μετοχές της εταιρείας να πέσουν απότομα.

Ο Έντισον συνειδητοποίησε ότι ένας ιδρυτής θα μπορούσε να θεωρηθεί φίρμα, την εποχή των μέσων μαζικής ενημέρωση, και έδωσε σε πολλές επιχειρήσεις του το όνομά του, από την Edison Electric Light Company έως και την Edison Kinetophone Company.

Το 1877 μετέφερε τον φωνογράφο, που είχε εφεύρει σχετικά πρόσφατα, στα γραφεία της εφημερίδας, Scientific American, στη Νέα Υόρκη, τον έβαλε σε ένα γραφείο και κούρδισε τη λαβή του. «Τι κάνεις; Σου αρέσει ο φωνογράφος;» η συσκευή ρώτησε τους συντάκτες, οι οποίοι έμειναν άφωνοι και το διέδωσαν παντού.

«Η προηγμένη τεχνολογία δεν διαφέρει από τη μαγεία». Η φράση αυτή αποτελεί και τον τρίτο νόμο του συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας, Άρθουρ Κλαρκ, με τους εφευρέτες να θεωρούνται μάγοι στα τέλη του 19ου αιώνα. Ο  Ράνταλ Στρος σημειώνει στο βιβλίο του Ο μάγος του Μένλο Παρκ ότι ήταν «μια εποχή όπου η εξέλιξη της τεχνολογίας ήταν ραγδαία και ακατανόητη», επομένως «ήταν διασκεδαστικό να θεωρούμε ότι ο Έντισον έχει εξαιρετικές δυνάμεις».

Ο Στιβ Τζομπς μιμήθηκε το κόλπο του φωνογράφου του Έντισον κατά την κυκλοφορία του υπολογιστή Macintosh της Apple, το 1984, με τον υπολογιστή να μιλάει στο κοινό. Γνώριζε ότι εάν προωθούσε το προϊόν με τον ίδιο ενθουσιασμό που ο Έντισον προώθησε τον φωνογράφο, η τεχνολογία θα παρέμενε κάτι το μυστηριώδες για τους καταναλωτές: ο υπολογιστής Apple-1 του 1976 που δημοπρατήθηκε για 400.000$, στην Καλιφόρνια, αυτή την εβδομάδα, ήταν ο πρώτος από μια σειρά υπολογιστών που ο Τζομπς έκανε όλο και πιο μινιμαλιστικούς και εντυπωσιακούς.

Αυτή η μαγεία ταιριάζει στην εποχή των μετοχών meme που οι επενδυτές σχηματίζουν fan club σχετικά με τις εταιρείες που τους εμπνέουν. Είναι, επίσης, αποτελεσματικότερη για τα καταναλωτικά προϊόντα: λίγοι θα ασχοληθούν με την κυκλοφορία μίας ανεμογεννήτριας ή ιατρικής μηχανής απεικόνισης. Ανεξάρτητα από το πόσο καινοτόμος είναι μια τεχνολογία, δεν προσελκύει το ίδιο ενδιαφέρον αν βρίσκεται «κρυμμένη» σε ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας με όταν μπορεί να πουληθεί σε όλους.

Τα προϊόντα GE, από λαμπτήρες μέχρι και συσκευές, υπήρχαν σε πολλά σπίτια, αλλά αντιμετώπιζαν την απειλή του ασιατικού ανταγωνισμού. Ο Γουέλς, όμως, μετέτρεψε την εταιρεία με τα προϊόντα αυτά σε κολοσσό και μας «διδάσκει» τον τρόπο που έκανε management.

Η προσέγγιση του Μασκ είναι πιο απλή: κατασκευάζει ηλεκτρικά αυτοκίνητα και έχει λογαριασμό στο Twitter. Ο Σκάριντζ, ο οποίος προσπάθησε να ανταγωνιστεί την Tesla, πριν η δραστηριότητα της επιχείρησής του επικεντρωθεί στα φορτηγά, πήρε το μάθημά του. Οι επενδυτές λατρεύουν, γενικά, το αφήγημα ενός ταπεινού εφευρέτη που ξεπερνά τις αντίξοες συνθήκες και, εν τέλει, καταφέρνει να κατασκευάσει μία μαγική συσκευή.

Ωστόσο, ο ενθουσιασμός δίνει, τελικά, τη θέση του στην ανία. Το περίεργο με την GE είναι ότι χρειάστηκε περισσότερο από ένας αιώνας για να βαρεθούν οι επενδυτές. Η Rivian και η Tesla ευελπιστούν ότι θα καταφέρουν να διατηρήσουν τον ενθουσιασμό των επενδυτών για τόσο καιρό.