Οίκοι αξιολόγησης: Ανησυχία για το πώς υπολογίζουν τους κλιματικούς κινδύνους στην αγορά ομολόγων

Αυξάνεται η ανησυχία ότι οι αναλυτές των οίκων αξιολόγησης δεν υπολογίζουν σωστά τους κλιματικούς κινδύνους στην παγκόσμια αγορά ομολόγων αξίας 133 τρισ. δολαρίων, σε βάρος τόσο των πιστωτών όσο και των δανειοληπτών.

Οι παλιότεροι είχαν δώσει στις S&P, Moody’s και Fitch Ratings τον τίτλο των φυλάκων της πύλης ( gatekeepers), καθώς οι ενέργειες τους επηρεάζουν τα spreads (διαφορά στην απόδοση ενός ομολόγου με χαμηλό κίνδυνο από ένα ομόλογο με μεγάλο κίνδυνο) και οι αποφάσεις τους στην αποδοχή ή μη της αίτησης για χρηματοδότηση. Οι οίκοι αξιολόγησης βρίσκονται στο σκληρό πυρήνα του συστήματος λειτουργίας των αγορών. Ωστόσο πρίν από 15 χρόνια η αξιοπιστία τους δέχθηκε ισχυρό πλήγμα καθώς οι αξιολογήσεις τους για τα τοξικά ομόλογα που οδήγησαν στην οικονομική κατάρρευση του 2008 δεν ήταν σωστές. Τώρα βρίσκονται πάλι στο στόχαστρο της κριτικής για το ενδεχόμενο να υποτιμούν τις ζημιές που θα προκύψουν από την κλιματική αλλαγή καθώς το σύστημα αξιολόγησης περιορίζεται περισσότερο στο εγγύς μέλλον.

ΔΝΤ: Καμπανάκι για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην οικονομία- Ευάλωτες οι αναδυόμενες χώρες

Η κλιματική αλλαγή «δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στη μεθοδολογία» που χρησιμοποιούν σήμερα οι μεγαλύτερες εταιρείες αξιολόγησης, εξηγεί στο Bloomberg ο Moritz Kraemer, ο οποίος επέβλεπε τις αξιολογήσεις κρατικού χρέους της S&P Global μέχρι το 2018 και τώρα είναι επικεφαλής έρευνας στη γερμανική τράπεζα LBBW Bank.

Τι υποστηρίζουν οι οίκοι αξιολόγησης

Η S&P, η Moody’s και η Fitch υποστηρίζουν ότι λαμβάνουν υπόψη τους τους κλιματικούς κινδύνους, αν και ο υπολογισμός δεν είναι εύκολος. Από τις αρχές του 2022, η S&P έχει δημοσιεύσει πέντε εκθέσεις αξιολόγησης που σχετίζονται με το κλίμα σε μη χρηματοπιστωτικές εταιρείες. Η S&P Global  αξιολογεί τον αντίκτυπο των κριτηρίων ESG- περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια διακυβέρνησης- για τις αξιολογήσεις χρέους της. Μπορούν να επηρεάσουν μια αξιολόγηση, εάν κριθούν ουσιώδη για την πιστοληπτική ικανότητα και εάν η S&P μπορεί να μετρήσει τον αντίκτυπό τους με αρκετή βεβαιότητα, εξηγεί εκπρόσωπο της εταιρείας.

Στη Fitch, η κλιματική αλλαγή και άλλοι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι έχουν επηρεάσει περίπου το 6% των αξιολογήσεών της, αν και αναμένει ότι αυτό θα αλλάξει εντός της δεκαετίας. Περίπου το 20% των παγκόσμιων επιχειρήσεων μπορεί να αντιμετωπίσει υποβαθμίσεις αξιολογήσεων μέχρι το 2035 λόγω των κλιματικών τρωτών σημείων, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Fitch.

Η Moody’s εκτιμά ότι οι τομείς που αντιμετωπίζουν υψηλό ή πολύ υψηλό περιβαλλοντικό πιστωτικό κίνδυνο αντιπροσωπεύουν πλέον 4,3 τρισ. δολάρια σε ονομαστικό χρέος, αριθμός που έχει διπλασιαστεί από τα τέλη του 2015. Αλλά όταν το Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA), ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα στο Lakewood του Οχάιο, εξέτασε τις βαθμολογίες πιστοληπτικής ικανότητας ESG της Moody’s για 721 εταιρείες σε κλάδους με υψηλές εκπομπές ρύπων, διαπίστωσε ότι περίπου το 60% των εκδοτών με υψηλή πιστοληπτική ικανότητα ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένοι σε περιβαλλοντικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής.

«Μια ασθενέστερη βαθμολογία πιστοληπτικής ικανότητας ESG θα έπρεπε εννοιολογικά να οδηγεί σε ασθενέστερη πιστοληπτική αξιολόγηση, ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει πάντα», εκτιμά η Hazel Ilango, αναλύτρια στο IEEFA.

Εκπρόσωπος της Moody’s δήλωσε ότι η εταιρεία «συστηματικά, με συνέπεια και διαφάνεια ενσωματώνει στις αξιολογήσεις τα κριτήρια ESG που σχετίζονται με την πιστοληπτική ικανότητα, συμπεριλαμβανομένων των κλιματικών κινδύνων.»

Οι εταιρείες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας πρέπει να κινηθούν πιο γρήγορα, υποστηρίζει ο Matthew Agarwala, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. «Προχωρούν με βήμα προς τα εμπρός, αλλά οι πάγοι λιώνουν ταχύτερα»

Οι ακαδημαϊκοί προειδοποιούν

Ο Agarwala, ο συνάδελφός του στο Cambridge, Kamiar Mohaddes, και η Patrycja Klusak του Πανεπιστημίου της East Anglia μελέτησαν τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην οικονομική ανάπτυξη και στις αγορές κρατικού χρέους. Σε έρευνα που πρόκειται να δημοσιευθεί στο περιοδικό Management Science οι ίδιοι και άλλοι ακαδημαϊκοί χαρτογραφούν ορισμένα από τα σενάρια ζημιών.

Για παράδειγμα, εάν οι κλιματικοί κίνδυνοι υπολογίζονταν σωστά βάσει μιας συντηρητικής μετάβασης σε χαμηλές εκπομπές ρύπων, 58 κράτη θα αντιμετώπιζαν «καθοδικές πιέσεις» στις αξιολογήσεις μέχρι το 2030. Η Χιλή και η Ινδία θα ήταν από τις χώρες που θα πληγούν περισσότερο. Οι ετήσιες πληρωμές τόκων των επηρεαζόμενων χωρών θα αυξάνονταν έως και κατά 67 δισ. δολάρια σύμφωνα με το μετριοπαθές σενάριο και έως και 203 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με ένα πιο ακραίο σενάριο.

Οι ερευνητές των κεντρικών τραπεζών, εν τω μεταξύ, ανησυχούν ότι ένα κλιματικό σοκ θα μπορούσε να οδηγήσει μια ευάλωτη χώρα σε αθέτηση πληρωμών.

Ο Enrico Mallucci, οικονομολόγος της Fed, εξέτασε τον αντίκτυπο των τυφώνων σε επτά χώρες της Καραϊβικής. Σύμφωνα με το σενάριο που προβλέπεται στη βιβλιογραφία για την κλιματική αλλαγή -δηλαδή ότι η συχνότητα των τυφώνων υψηλής κατηγορίας θα αυξηθεί κατά 29% και η έντασή τους θα αυξηθεί κατά 49%- τα spreads των χρεών θα αυξηθούν περισσότερο από 30%.

«Τα ακραία καιρικά φαινόμενα περιορίζουν την ικανότητα των κυβερνήσεων να εκδίδουν χρέος», τονίζει ο Mallucci. Και «τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι φυσικές καταστροφές θα ενταθούν τα επόμενα χρόνια».

Όσον αφορά την αγορά δημοτικού χρέους ύψους 3,8 τρισ. δολαρίων των ΗΠΑ, ο Tom Doe, πρόεδρος της εταιρείας ερευνών Municipal Market Analytics Inc. δήλωσε ότι, απ’ όσο γνωρίζει,«καμία πιστοληπτική αξιολόγηση δήμου των ΗΠΑ δεν έχει αλλάξει λόγω του κινδύνου της κλιματικής αλλαγής».

Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, η ΕΚΤ διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι οίκοι αξιολόγησης έχουν σημειώσει πρόοδο, αλλά εξακολουθούν να κάνουν κακή δουλειά στην επεξήγηση των κλιματικών υπολογισμών τους, συμπεριλαμβανομένου του μεταβατικού και του φυσικού κινδύνου. «Το μέγεθος του αντίκτυπου του ουσιώδους κινδύνου κλιματικής αλλαγής στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας σπάνια αποκαλύπτεται» σημειώνει η ΕΚΤ.

Η αγορά προηγείται των οίκων

Η BlackRock Inc., η Schroders Plc και άλλοι διαχειριστές επενδύσεων δεν περιμένουν από τη βιομηχανία αξιολογήσεων να τους προλάβει. Σχεδιάζουν ήδη προϊόντα ή επιλέγουν ομόλογα με βάση τους κλιματικούς κινδύνους που δεν αποτυπώνονται πάντα στις πιστωτικές βαθμολογίες.

Η Saida Eggerstedt, επικεφαλής του τμήματος βιώσιμων πιστώσεων της Schroders, αρνήθηκε πρόσφατα να αγοράσει ένα πράσινο ομόλογο που εκδόθηκε από την Alliander NV, έναν ολλανδικό διανομέα ηλεκτρικής ενέργειας. Η Moody’s βαθμολόγησε την έκδοση με Aa3, αλλά η Eggerstedt έκανε πίσω επειδή η εταιρεία δεν έχει δημόσιους κλιματικούς στόχους και έχει σχετικά υψηλή ένταση άνθρακα. «Μπορείς να απογοητευτείς όταν οι μακροπρόθεσμες, μη χρηματοοικονομικές επιπτώσεις δεν αντικατοπτρίζονται στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας», δήλωσε.

Το 2020, η BlackRock εισήγαγε υο πρώτο στο είδος του διαπραγματεύσιμο αμοιβαίο κεφάλαιο που σταθμίζει το χρέος που εκδίδεται από κράτη της ευρωζώνης με βάση την έκθεση στον κλιματικό κίνδυνο. Το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες είναι μεταξύ των χωρών με τη χαμηλότερη στάθμιση λόγω της υψηλότερης αντιληπτής έκθεσής τους στο κλίμα.