ΟΗΕ: 8,1 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2050 για τη σωτηρία της φύσης 

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Η επικίνδυνη αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου είναι αναπόφευκτη, επιμένουν οι ειδικοί επιστήμονες. Και το ζητούμενο είναι πλέον να συγκρατηθεί η άνοδος του υδραργύρου σε αυτό το επίπεδο. Ήδη όμως τα ακραία καιρικά φαινόμενα πολλαπλασιάζονται, οι πάγοι λιώνουν, περιοχές με μηδενικό υψόμετρο πλημμυρίζουν. Πάνω από το 60% σημαντικών πληθυσμών θηλαστικών, πουλιών, ψαριών, αμφιβίων, ερπετών έχουν εξαφανιστεί τον τελευταίο μισό αιώνα.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Η επιστημονική κοινότητα έχει θέσει στόχους για την ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των συνεπειών της. Ο ΟΗΕ τους υιοθέτησε και οι πολιτικοί έχουν δεσμευτεί ότι θα τους εκπληρώσουν. Στα λόγια. Διότι στην πράξη οι προσπάθειες συγκρούονται με τα  οικονομικά συμφέροντα.

Για να επιτύχει η παγκόσμια κοινότητα τους στόχους για την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα και την υποβάθμιση της γης, πρέπει να καλύψει ένα χρηματοοικονομικό κενό 4,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για τη φύση έως το 2050. Και οι  τρέχουσες επενδύσεις σε λύσεις με επίκεντρο τη φύση, ανέρχονται σε 133 δισεκατομμύρια δολάρια – τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από δημόσιες πηγές.  Αυτά αναφέρονται στην έκθεση του Προγράμματος για το Περιβάλλον των Ηνωμένων Εθνών (State of Finance for Nature), η οποία μόλις δημοσιεύθηκε.

Σύμφωνα με την έκθεση, απαιτείται συνολική επένδυση ύψους 8,1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από σήμερα έως το 2050 – ενώ η ετήσια επένδυση θα πρέπει να φτάσει τα 536 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, προκειμένου να αντιμετωπιστούν επιτυχώς οι διασυνδεδεμένες κρίσεις του κλίματος, της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης της γης. Ειδικότερα, διαπιστώνεται ότι οι ετήσιες επενδύσεις για τη φύση θα πρέπει να τριπλασιαστούν έως το 2030 και να αυξηθούν τέσσερις φορές έως το 2050 από τις τρέχουσες επενδύσεις των 133 δισ. δολαρίων  (με έτος βάσης το 2020)

Με… σημαία την απολιγνιτοποίηση

Σήμερα εορτάζεται, όπως κάθε χρόνο τα τελευταία 47 έτη, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.  Πρόκειται για τον δεύτερο εορτασμό εν μέσω της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Μιας κρίσης που συνδέθηκε με την κλιματική και περιβαλλοντική κρίση και οδήγησε σε αποφάσεις οι οποίες, υπό άλλες συνθήκες, θα αποτελούσαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Σε επίπεδο ΕΕ αυτές περιελάμβαναν τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, και την απαίτηση από όλα τα κράτη μέλη να επιτύχουν την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Στην Ελλάδα οι προσπάθειες μετάβασης σε ένα  διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα οδηγήσει σε ανάκαμψη της οικονομίας μετά από την πανδημία, με επίκεντρο το περιβάλλον, επικεντρώνονται στα σχέδια απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού μείγματος και τη στροφή στις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Η απόφαση για κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων αρχικά έως το 2028 και πλέον ως το 2025,  ήταν τολμηρή. Ωστόσο, για να γυρίσει το …παιχνίδι στις δύο λιγνιτικές περιοχές της χώρας (Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη), οι οποίες έως σήμερα στηρίζουν την οικονομία τους στο κάρβουνο, άλλα και στα νησιά όπου πρέπει να σβήσουν οι πετρελαϊκές μονάδες παραγωγής ρεύματος θέλει γρήγορες και ακριβείς κινήσεις ώστε να απορροφηθούν τα   περίπου 1,7 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και να ξεκλειδώσει η εκταμίευση κονδυλίων από το InvestEU για τις ιδιωτικές επενδύσεις και το δανειακό πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την υλοποίηση δημόσιων υποδομών.

Έκθετη η Ελλάδα για φύση και σκουπίδια

Ωστόσο, η Ελλάδα παραμένει ακόμη έκθετη όσον αφορά στην προστασία των ευαίσθητων περιοχών. Οι  ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, οι οποίες  θα καταλήξουν σε Προεδρικά Διατάγματα (ΠΔ) προστασίας και σε σχέδια διαχείρισης για τις 446 περιοχές Natura 2000 της χώρας ακόμη δεν έχουν ολοκληρωθεί.

Το θεσμικό κενό είναι τεράστιο εάν αναλογιστεί κανείς ότι έως σήμερα έχουν υπογραφεί μόνο επτά ΠΔ (Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, Εθνικό Πάρκο Σχινιά – Μαραθώνα, Υγρότοποι και ακτή Ψαλιδίου στην Κω, Τζουμέρκα, Περιοχή Προστασίας της Φύσης Καστοριάς, Κυπαρισσιακός Κόλπος και υγρότοπος Βουρκάρι) και δύο σχέδια διαχείρισης για τη λίμνη Κορώνεια και το πάρκο Σχινιά.

Επίσης, πολεοδομικός σχεδιασμός υφίσταται μόνο για το 80% της ελληνικής επικράτειας, παρότι αποτελεί πολύτιμο «εργαλείο» για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία. Η ανάθεση των πρώτων μελετών για τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια αναμένεται να γίνει εντός του καλοκαιριού. Αλλά ούτε η αναθεώρηση των  περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων έχει ολοκληρωθεί (εκκρεμούν τρία), ούτε των  ειδικών χωροταξικών πλαισίων, όπως για τις ΑΠΕ.

Εξίσου …ακάλυπτη είναι η Ελλάδα και στο ζήτημα της διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς το 80% των σκουπιδιών ακόμη θάβεται σε χωματερές, ενώ μόλις προχθές ετέθη σε ολιγοήμερη διαβούλευση το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση που ορίζει ως προτεραιότητα την αρχή «πληρώνω όσο πετάω» και θέτει δήμους και πολίτες προ των ευθυνών τους.

Αλλά ούτε το ζήτημα των λυμάτων έχει διευθετηθεί. Μάλιστα, εν έτει 2021, υπάρχουν ακόμη περιοχές στην Ελλάδα όπου αστικά λύματα συχνά καταλήγουν σε χειμάρρους, ρέματα, ποτάμια, λίμνες, στη θάλασσα. Μάλιστα, η απουσία αποχετευτικού δικτύου και βιολογικού καθαρισμού και η διατήρηση του… παραδοσιακού συστήματος των βόθρων «χάρισαν» το 2007 στη χώρα μας μια ευρωκαταδίκη και αργότερα ένα παχυλό πρόστιμο πολλών εκατομμυρίων ευρώ, όπως ακριβώς και για τη διαχείριση των απορριμμάτων και των επικίνδυνων αποβλήτων,  τα οποία ακόμη πληρώνουμε με εξαμηνιαίες δόσεις.

Παράλληλα, η Ελλάδα έχει πολλές καταδίκες και ανοιχτές υποθέσεις στο ιστορικό της, όπως για τους χειρισμούς της στη διαχείριση του κόλπου Λαγανά στη Ζάκυνθο, της λίμνης Κορώνεια, της  ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη κλπ.

Σημαντικό το περιβάλλον για τους Έλληνες

Πάντως, οι Έλληνες πολίτες, όπως δείχνουν οι σφυγμομετρήσεις, είναι ιδιαιτέρως ευαισθητοποιημένοι στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Σε υπό εξέλιξη έρευνα (δείγμα 1.042 πολιτών) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το 76,8% των ερωτηθέντων  θεωρεί ότι  η χρήση των ΑΠΕ   θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα ως προς την κλιματική αλλαγή, τα ακραία φαινόμενα και τις φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, το 68,7% πιστεύει ότι επιβάλλεται ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τα πιθανά οφέλη ή τις ζημίες από ειδικούς επιστήμονες, πριν από κάθε επένδυση.

Επίσης, σε έρευνα που διεξήχθη από τη βρετανική εταιρεία δημοσκοπήσεων Lucid σε 14 χώρες, τον περασμένο Δεκέμβριο, το 90% των Ελλήνων (έναντι 86% των υπολοίπων Ευρωπαίων) πιστεύει πως είναι πιο σημαντικό από ποτέ να προστατεύουμε το περιβάλλον και να ανακυκλώνουμε στη μετά Covid-19 εποχή. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Έλληνες αποδέχθηκαν την επιβολή τέλους στις πλαστικές σακούλες και μάλιστα με πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα. Μάλιστα, υπό την πίεση της κοινής γνώμης, πολλές ελληνικές επιχειρήσεις σχεδιάζουν πλέον τη στρατηγική τους βάσει των  17 κοινών στόχων αειφορίας του ΟΗΕ (Sustainable Development Goals – SDGs) .

Με δεδομένο το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, δεν αποτελεί έκπληξη ότι για σήμερα έχουν διοργανωθεί δεκάδες  συγκεντρώσεις σε πολλές περιοχές της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βόλο, Γιάννενα κ.ά.).  Στην Αθήνα η πρωτοβουλία Support Earth διοργανώνει συγκέντρωση στην πλατεία Συντάγματος στις 3.30 μ.μ., με μουσική, ομιλίες,  συζητήσεις και πορεία.

Την ίδια ώρα  συγκέντρωση-συναυλία οργανώνει η  Συντονιστική Επιτροπή Σωματείων και Φορέων ενάντια στη χωματερή της Φυλής. Επίσης, δύο συγκεντρώσεις κατά τις καύσης απορριμμάτων, διοργανώνονται από πρωτοβουλίες πολιτών, συλλόγους και φορείς σε Θεσσαλονίκη και Βόλο στις 11 π.μ. και 7 μ.μ. αντίστοιχα.  Ενάντια στις εξορύξεις θα γίνει πορεία στις 12 το μεσημέρι στην Περιφέρεια Ηπείρου. Παράλληλα, το «7 for Earth Project», μια πρωτοβουλία που συσπειρώνει  οργανώσεις και ομάδες από τα Γιαννιτσά, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, την Αλεξανδρούπολη, τις Φέρες Έβρου, την Ξάνθη, την Καβάλα, τη Λάρισα, τον Βόλο, τη Μυτιλήνη κ.ά. οργανώνει σειρά δράσεων για το περιβάλλον που θα συνεχιστούν έως τις  7 Ιουνίου.