Ο πόλεμος του Πούτιν και το γερμανικό οικονομικό μοντέλο

Project Syndicate

Θα επιβιώσει το οικονομικό μοντέλο της Γερμανίας από τον πόλεμο του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας; Οπως σημείωσα σε μια πρόσφατη ομιλία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα απαιτεί επανεξέταση της πρόσφατης οικονομικής ιστορίας. Η οικονομία της Γερμανίας μεταμορφώθηκε μετά την πτώση του κομμουνισμού το 1989. Η απελευθέρωση του εμπορίου με τους ανατολικούς γείτονες της χώρας είχε τρεις βαθιές επιπτώσεις στο εσωτερικό. Πρώτον, οδήγησε σε αποκεντρωμένες μισθολογικές διαπραγματεύσεις. Δεύτερον, είχε μια ισοπεδωτική επίδραση στην ιεραρχική διαχείριση στις γερμανικές επιχειρήσεις. Και τρίτον, επέκτεινε τα γερμανικά δίκτυα παραγωγής στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Για να ενθαρρύνουν περισσότερη δημιουργικότητα μεταξύ των εργαζομένων, οι γερμανικές εταιρείες ανέθεσαν την εξουσία λήψης αποφάσεων σε χαμηλότερα επίπεδα διοίκησης. Αυτή η προσέγγιση αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική.

Τέλος, το άνοιγμα της πρώην κομμουνιστικής Ευρώπης οδήγησε σε διευρυμένα δίκτυα παραγωγής, τα οποία μείωσαν το κόστος και βοήθησαν τη Γερμανία να αντιμετωπίσει μια σοβαρή έλλειψη δεξιοτήτων. Θα επιβιώσουν αυτές οι οικονομικές ρυθμίσεις από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία; Ο Kemal Kilic της LMU Munich και εγώ υπολογίζουμε ότι ο Covid-19 έχει μειώσει τις ροές από τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού κατά 35%. Τώρα, ο πόλεμος του Πούτιν επιταχύνει την αποπαγκοσμιοποίηση που ξεκίνησε ο Covid-19. Ο πόλεμος έχει προκαλέσει σοκ σε ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία και αύξησε περαιτέρω την παγκόσμια αβεβαιότητα. Ακόμη χειρότερα, η επιθετικότητα της Ρωσίας φαίνεται να είναι μόνο μια βίαιη εκδήλωση μιας ευρύτερης αυταρχικής τάσης. Ενας κόσμος ολοένα και πιο επιθετικών χωρών δεν ευνοεί το εμπόριο, τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Οι πρόσφατες κινήσεις της Κίνας είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Η Κίνα έχει επιβάλει κυρώσεις στις εισαγωγές από τη Λιθουανία ως αντίποινα για τη φιλοξενία της ταϊβανέζικης αντιπροσωπείας. Δυστυχώς, η χρήση του εμπορίου ως όπλο έχει γίνει πολύ συνηθισμένη και, μαζί με το σοκ από τον πόλεμο του Πούτιν και τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα από την πανδημία, θα παρατείνει τα προβλήματα των αλυσίδων εφοδιασμού.

Το γερμανικό οικονομικό μοντέλο δεν έχει πεθάνει ακόμα. Αλλά η υψηλή εξάρτησή του από το διεθνές εμπόριο συνεπάγεται ότι το σημερινό μεταβαλλόμενο οικονομικό και γεωπολιτικό περιβάλλον θα κάνει τη Γερμανία να αντιμετωπίσει μεγαλύτερες προκλήσεις σε σύγκριση με τις περισσότερες άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Ο καλύτερος τρόπος για τη Γερμανία να διατηρήσει το οικονομικό της μοντέλο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο είναι να διαφοροποιήσει τις εμπορικές της σχέσεις, ώστε να μην είναι πλέον υπερβολικά εκτεθειμένη σε αστάθεια σε μια συγκεκριμένη χώρα ή περιοχή.

Η Ντάλια Μαρίν είναι καθηγήτρια διεθνών οικονομικών στο University of Munich – School of Management, ερευνήτρια στο Centre for Economic Policy Research και συνεργάτις του Bruegel.