Επιτόκια καταθέσεων: Έρχονται αυξήσεις «με τη σταγόνα»

Έχουν παγώσει σε χαμηλά επίπεδα τα επιτόκια καταθέσεων με τους αποταμιευτές να αναζητούν νέους τρόπους για την αύξηση της αγοραστικής δύναμης των χρημάτων, εν μέσω υψηλού πληθωρισμού. Από την τραπεζική αγορά πάντως εκφράζονται εκτιμήσεις  ότι η αύξηση των επιτοκίων στις καταθέσεις θα ξεκινήσει σταδιακά και με τη «μέθοδο» της… σταγόνας.

Αναμένεται η αρχή να γίνει από τις προθεσμιακές, πρώτα των επιχειρήσεων και μετά των νοικοκυριών. Στη συνέχεια οι αυξήσεις θα μεταφερθούν στους τρεχούμενους και του ταμιευτηρίου. Οι ουσιαστικές αυξήσεις επιτοκίων στις καταθέσεις, πάντως, θα παρατηρηθούν όταν περιοριστεί η πλεονάζουσα ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα. Αυτή ήδη περιορίζεται με τις νέες χορηγήσεις και με τα πρόσφατα μέτρα που αποφάσισε η ΕΚΤ, ενώ ο περιορισμός αυτός έχει ήδη διαφανεί με την άνοδο του επιτοκίου euribor (διατραπεζικό επιτόκιο), σε όλες τις διάρκειες.

Διαβάστε επίσης: Καταθέσεις: Αύξηση 2,255 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο για νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Οι τράπεζες δεν έχουν περάσει τις αυξήσεις επιτοκίων της ΕΚΤ στις καταθέσεις, καθώς δεν επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό για τις ελληνικές τράπεζες το κόστος από το διατραπεζικό επιτόκιο. Επίσης, από την άνοδο κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες στο βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ, στα δάνεια έχει περάσει σχεδόν η μισή αύξηση. Για αυτό το λόγο προκύπτει η άνοδος του επιτοκιακού περιθωρίου και η εκτίναξη των επιτοκιακών εσόδων. Μόνο από την άνοδο των επιτοκίων της ΕΚΤ, οι τράπεζες περιμένουν φέτος αυξημένα επιτοκιακά έσοδα κατά περίπου 1 δισ. Ευρώ.

Τα επίπεδα των επιτοκίων στην Ελλάδα

Η ψαλίδα μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων και δανείων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί και πλησιάζει το 4%, το οποίο είναι το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, τον Σεπτέμβριο, το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 3,91 εκατοστιαίες μονάδες. Σχεδόν αμετάβλητο στο 0,04% παρέμεινε το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων, ενώ το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των υφιστάμενων δανείων αυξήθηκε στο 3,95%. Το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των νέων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 4,56  εκατοστιαίες μονάδες.

Τα μέσα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας από νοικοκυριά και από επιχειρήσεις παρέμειναν αμετάβλητα στο 0,03% και στο 0,01% αντίστοιχα. Το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων με συμφωνημένη διάρκεια έως 1 έτος από νοικοκυριά αυξήθηκε στο 0,14% από 0,11% τον προηγούμενο μήνα. Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 60 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,60%. Επίσης, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων (συμπεριλαμβανομένων των καταθέσεων μίας ημέρας) παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 0,04%. Τέλος, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των υφιστάμενων δανείων αυξήθηκε κατά 31 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,95%.

Γιατί είναι παγωμένα τα επιτόκια καταθέσεων

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, τα επιτόκια στα δάνεια αυξάνονται σε Ελλάδα και Ε.Ε. Όμως, στα επιτόκια καταθέσεων παρατηρείται διαφοροποίηση, με την Ελλάδα να προσφέρει τις χαμηλότερες αποδόσεις. Το αυξανόμενο χάσμα των επιτοκίων στα δάνεια με εκείνα των καταθέσεων οφείλεται κυρίως στο υψηλό κόστος κινδύνου, το οποίο είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Αυξάνεται όσο ενισχύεται η πιστωτική επέκταση, δηλαδή οι νέες χορηγήσεις  και όσο επιδεινώνεται το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον.

Όπως εξηγούν στελέχη, οι βασικοί λόγοι για το πάγωμα των επιτοκίων καταθέσεων σχετίζονται με υψηλή ρευστότητα, κυρίως λόγω των συνεχώς αυξανόμενων καταθέσεων την Ελλάδα και από τα μέτρα στήριξης της ρευστότητας από την εποχή της πανδημίας. Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι η συνολική υπερβάλλουσα ρευστότητα στην εγχώρια αγορά ξεπερνά τα 200 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά προέρχονται από τη διαφορά των υπολοίπων μεταξύ καταθέσεων και χορηγήσεων. Δηλαδή τα δάνεια είναι σχεδόν μισά από τις καταθέσεις. Επιπλέον, μεγάλο μέρος, περίπου το μισό από τα υπόλοιπα 100 δισ. ευρώ προέρχονται από τα προγράμματα TLTROs, με τα οποία η ΕΚΤ χορήγησε δάνεια με αρνητικό επιτόκιο. Δηλαδή, πλήρωσε για να δανείσει. Όλες αυτές οι συνθήκες, σε συνδυασμό με την έμφαση που δίνεται για συγκράτηση του κόστους δανεισμού, ώστε να αποφευχθεί άνοδος των κόκκινων δανείων και αποθάρρυνση επενδύσεων (Ταμείο Ανάκαμψης, κά) ή δυσκολία στη χρηματοδότηση (στεγαστικά-αγορά ακινήτων, κεφάλαια κίνησης λόγω ακρίβεια, κλπ), κάνουν πιο αργές τις όποιες αυξήσεις στα επιτόκια καταθέσεων.