ESM: Η Ελλάδα και πάλι στην επενδυτική βαθμίδα – Γιατί είναι σημαντικό να τη διατηρήσει

«Η Ελλάδα έχει επιτύχει ένα σημαντικό ορόσημο στην ανάκαμψή της από μια οδυνηρή κρίση χρέους πριν από περισσότερο από μια δεκαετία. Μετά από 13 χρόνια, η Ελλάδα ανέκτησε επενδυτική βαθμίδα στην πιστοληπτική της ικανότητα από την Standard & Poor’s Global Ratings (S&P)».

Οι αναλυτές του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), Paolo Fioretti, Lluis Sanchis i Herrero και Jürgen Klaus αναλύουν γιατί αυτό το επίτευγμα έχει σημασία για την Ελλάδα και τις αγορές, πώς επωφελούνται οι πολίτες και γιατί η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις της για να εξασφαλίσει τα δύσκολα κέρδη της.

Το 2010, η Ελλάδα έχασε την επενδυτική της βαθμίδα και πέρασε από τρία προγράμματα προσαρμογής. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) συγχρηματοδότησε το δεύτερο με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) το τρίτο.

Το επενδυτικό… κρεσέντο της ελληνικής οικονομίας και οι επόμενοι σταθμοί

Οι μακροοικονομικές και δημοσιονομικές ανισορροπίες στην οικονομία και οι αδυναμίες του χρηματοπιστωτικού τομέα προκάλεσαν κρίση δημόσιου χρέους, περικόπτοντας την πρόσβαση της Ελλάδας στις κεφαλαιαγορές και βάζοντας τον ελληνικό λαό σε σημαντικές δυσκολίες.

Με συνδυασμό οικονομικής βοήθειας και δέσμευσης για μεταρρυθμίσεις, η Ελλάδα ολοκλήρωσε επιτυχώς το τρίτο και τελευταίο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας στις 20 Αυγούστου 2018. Αυτό σήμανε το τέλος του μεγαλύτερου πακέτου κρατικής βοήθειας στην ιστορία, που περιλαμβάνει τρία διαφορετικά προγράμματα.

Η απόφαση αξιολόγησης S&P στις 20 Οκτωβρίου ήταν η τρίτη αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα για την Ελλάδα φέτος, αλλά η πρώτη από έναν από τους τρεις μεγαλύτερους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας.

Τι έκανε η Ελλάδα για να ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα

Οι αναλυτές του ESM αναφέρουν ότι η επιστροφή στην επενδυτική βαθμίδα είναι ένα σημαντικό βήμα που αναγνωρίζει τις συνετές δημοσιονομικές πολιτικές της Ελλάδας και τις προσπάθειές της να εκσυγχρονίσει τη χώρα μέσω της εφαρμογής ενός αποφασιστικού και απαιτητικού πακέτου μεταρρυθμίσεων. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ξεκίνησαν με την εισαγωγή των προγραμμάτων οικονομικής στήριξης EFSF/ESM και το πεδίο εφαρμογής τους κάλυψε, μεταξύ άλλων, τη δημόσια διοίκηση, το δικαστικό σύστημα, καθώς και την αναδιάρθρωση του τραπεζικού του τομέα και τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Τα τελευταία χρόνια, οι δημοσιονομικές και οικονομικές επιδόσεις της χώρας ήταν ανώτερες των προσδοκιών , ξεπερνώντας τους περισσότερους ομολόγους της στη ζώνη του ευρώ.

Η ολοκλήρωση της αναδιάρθρωσης των τραπεζών και η εφαρμογή ενός σημαντικού πακέτου μεταρρυθμίσεων που σχεδιάστηκε στο πλαίσιο του τελευταίου προγράμματος ESM, καθώς και του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ (RRP) και των επενδύσεων που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του RRP, οδήγησαν σε ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη και επιτάχυνση μείωση του χρέους.

Ο ESM υποστήριξε την Ελλάδα στην πορεία χρηματοδοτώντας την στο AAA –το υψηλότερο διαθέσιμο επίπεδο επενδυτικής βαθμίδας– κόστος χρηματοδότησης, σημαντικά χαμηλότερο από το επιτόκιο της αγοράς για τα 10ετή ελληνικά ομόλογα, που κορυφώθηκε στο 30% στο απόγειο της κρίσης.

Αυτή η οικονομική σωτηρία έδωσε στη χώρα χρόνο να κάνει τις απαραίτητες προσαρμογές και να θέσει τα θεμέλια για μελλοντική ανάπτυξη. Ο ESM εξασφάλισε χαμηλά και αντισταθμισμένα επιτόκια για τις επόμενες δεκαετίες χάρη στην ευνοϊκή δομή χρέους που παρείχε το χρέος του ESM, με την πρώτη δόση να επιστραφεί μόνο το 2034 και μια τελική λήξη έως το 2060.

Διατήρηση της επενδυτικής βαθμίδας

Στην ανάλυση του ESM  τονίζεται ότι η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι μόνο το πρώτο βήμα. Για να ενισχύσει και να διατηρήσει αυτό το καθεστώς, η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει τον εκσυγχρονισμό της χώρας και να διατηρήσει τη μεταρρυθμιστική της δυναμική όπως προτείνει η ατζέντα της νέας κυβέρνησης.

Ως εκ τούτου, θα ήταν σημαντικό να ολοκληρωθούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν ξεκινήσει αλλά δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί πλήρως στο πλαίσιο του ενισχυμένου πλαισίου εποπτείας της ΕΕ και του RRP. Πάρτε, για παράδειγμα, τις μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με τον τραπεζικό τομέα και τη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας.

Η Ελλάδα, μέσω του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος που δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2010 με στόχο να συμβάλει στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, συνέβαλε στην ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης και της διαχείρισης κινδύνων των εγχώριων τραπεζών. Η χώρα άρχισε να επιστρέφει τις τράπεζες στον ιδιωτικό τομέα μετά τις ανακεφαλαιοποιήσεις που έγιναν στον απόηχο της κρίσης χρέους. Οι ιδιωτικοποιήσεις πρέπει να συνεχιστούν, εστιάζοντας στην προσέλκυση ισχυρών στρατηγικών μετόχων.

Εκσυγχρονισμός

Μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Περιουσιακών Στοιχείων και Συμμετοχών, ενός δημόσιου ιδρύματος που εισήχθη κατά τη διάρκεια του προγράμματος ESM, η Ελλάδα επιδίωξε επίσης να εκσυγχρονίσει ορισμένες κρατικές επιχειρήσεις μέσω αποτελεσματικής διαχείρισης, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις παρεμβάσεις στην εταιρική τους διακυβέρνηση. Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις αναφέρουν τώρα κέρδη για πρώτη φορά εδώ και χρόνια. Οι κρατικές επιχειρήσεις με καλύτερη διαχείριση επηρεάζουν θετικά την ανάπτυξη και μπορούν να προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες σε πολίτες και επιχειρήσεις.

Η ολοκλήρωση όλων αυτών των μεταρρυθμίσεων είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ενός σύγχρονου περιβάλλοντος ώστε η Ελλάδα να διατηρήσει το επενδυτικό της καθεστώς και να προσελκύσει ξένους και στρατηγικούς μακροπρόθεσμους επενδυτές, αναφέρει ο ESM.

Γιατί η επενδυτική βαθμίδα είναι θέμα εμπιστοσύνης

Οι πρόσφατες αναβαθμίσεις της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα χαιρετίστηκαν από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Ομαλοποιούν τη χρήση των ελληνικών κρατικών ομολόγων ως εξασφάλιση στις πράξεις αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και το πιο σημαντικό μειώνουν το κόστος της πίστωσης, προς όφελος των πολιτών της χώρας, κάτι που είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτο σε μια περίοδο επίμονου πληθωρισμού με υψηλότερα επιτόκια.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές κάνουν μια σημαντική διάκριση μεταξύ εκδοτών ομολόγων χαμηλού και υψηλού κινδύνου: όσο χαμηλότερος είναι ο κίνδυνος, τόσο περισσότερο οι επενδυτές εμπιστεύονται αυτούς τους εκδότες.

Όσο υψηλότερη είναι η αξιολόγηση, τόσο πιο μακριά είναι η περιοχή επενδυτικής βαθμίδας και τόσο πιο εύκολο και φθηνότερο είναι για την Ελλάδα να δανειστεί από τις αγορές. Αν η Ελλάδα μπορεί να δανειστεί φθηνότερα, το ίδιο μπορούν και οι ελληνικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

Σημείο αναφοράς

Η αξιολόγηση του δημοσίου και το κόστος χρηματοδότησης συχνά χρησιμεύουν ως σημείο αναφοράς για την ιδιωτική χρηματοδότηση που αντλείται από τράπεζες και εταιρείες στη χώρα. Στην πραγματικότητα, οι αξιολογήσεις του δημοσίου θεωρούνται συχνά ως ανώτατο όριο για τις εθνικές τράπεζες και τις εταιρείες.

Έτσι, η αναβάθμιση θα επιτρέψει επίσης στον ιδιωτικό τομέα να επωφεληθεί από το μειωμένο και λιγότερο ασταθές κόστος χρηματοδότησης. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να γίνουν πιο κερδοφόρες, ανθεκτικές και σταθερές. Το μειωμένο κόστος χρηματοδότησης για τις τράπεζες μπορεί να μεταφραστεί για τα νοικοκυριά σε χαμηλότερες πληρωμές τόκων, μεγαλύτερη δύναμη δαπανών και μειωμένο κόστος πρόσβασης σε πίστωση.

Επενδυτές

Η αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα αυξάνει επίσης τη δεξαμενή των πιθανών επενδυτών που μπορούν να αγοράσουν τα ομόλογα της Ελλάδας. Η υψηλότερη βαθμολογία μπορεί να ξεκλειδώσει μια ευρύτερη επενδυτική βάση από την οποία η χώρα αποκλείστηκε για 13 χρόνια. Για παράδειγμα, πολλά από τα μεγαλύτερα διεθνή συνταξιοδοτικά και επενδυτικά ταμεία στον κόσμο δεν μπορούν να αγοράσουν τίποτα κάτω του επενδυτικού βαθμού.

Αυτό το νέο καθεστώς επιτρέπει επίσης την ένταξη της χώρας σε περισσότερους δείκτες παγκόσμιων αγορών, γεγονός που ενισχύει την πρόσβαση της Ελλάδας στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Πολλοί μεγάλοι διεθνείς επενδυτές χτίζουν τα χαρτοφυλάκια κρατικών ομολόγων τους με αναφορά σε διεθνείς δείκτες: η συμμετοχή σε αυτούς μπορεί να τονώσει τη ζήτηση για ελληνικά κρατικά ομόλογα.

Ως χώρα επενδυτικής βαθμίδας, η Ελλάδα μπορεί πλέον να προσελκύσει περισσότερα ξένα κεφάλαια με θετικό αντίκτυπο στην οικονομία και την αναπτυξιακή της ικανότητα.

Ένα άλλο αποτέλεσμα του καθεστώτος επενδυτικής βαθμίδας είναι ότι επιτρέπει στην ΕΚΤ να αντιμετωπίζει την Ελλάδα όπως όλες τις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ στις πράξεις αναχρηματοδότησης και νομισματικής πολιτικής της. Η ΕΚΤ δέχεται ως εγγύηση εκείνα τα ομόλογα που αξιολογούνται με επενδυτική βαθμίδα από έναν από τους τέσσερις μεγαλύτερους οίκους αξιολόγησης.

Η ΕΚΤ χορήγησε διατάξεις εξαίρεσης σε ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αφού η χώρα έχασε το καθεστώς της επενδυτικής βαθμίδας. Χάρη στις αναβαθμίσεις σε επενδυτική βαθμίδα, η ένταξη των ελληνικών ομολόγων σε τέτοιες πράξεις κανονικοποιείται και δεν υπόκειται πλέον στην απόφαση εξαίρεσης της ΕΚΤ.

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, οι αναλυτές του ESM, αναφέρουν ότι η αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα είναι ένα μεγάλο επίτευγμα και αλλάζει το παιχνίδι, αλλά απαιτεί συνεχείς προσπάθειες για να διατηρηθεί και να βελτιωθεί περαιτέρω. Η Ελλάδα πρέπει τώρα να δημιουργήσει ιστορικό ρεκόρ και να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών ως μια ισχυρή και σταθερή χώρα επενδυτικής βαθμίδας. Μόνο έτσι μπορεί η Ελλάδα να μεγιστοποιήσει τα οφέλη και να τα εξασφαλίσει για τους πολίτες της μακροπρόθεσμα. Άρα, η Ελλάδα πρέπει να διατηρήσει τη μεταρρυθμιστική δυναμική, να διατηρήσει τη συνετή δημοσιονομική της θέση και να συνεχίσει τον δρόμο του εκσυγχρονισμού της.