Παγκόσμια οικονομία: Γιατί αψήφησε τη βαρύτητα

Πριν από ένα χρόνο, πολλοί πίστευαν ότι η παγκόσμια οικονομία ήταν έτοιμη να βιώσει μια απότομη επιβράδυνση της ανάπτυξης και «κυλιόμενες υφέσεις» σε όλες τις μεγάλες οικονομίες. Η εκτίμηση αφορούσε το ότι η παγκόσμια σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής, σε συνδυασμό με τους αντίθετους ανέμους από το σοκ του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, θα προκαλούσε καθοδικές πιέσεις στις δαπάνες, σύμφωνα με άρθρο γνώμης του Nathan Sheets στο Barron’s.

Όμως η παγκόσμια οικονομία αψήφησε τους νόμους της οικονομικής βαρύτητας. Η παγκόσμια ανάπτυξη ξεπέρασε τις προσδοκίες πέρυσι, με τους καταναλωτές απλά να αρνούνται να σταματήσουν να ξοδεύουν. Η ανάπτυξη των ΗΠΑ σημείωσε μια ιδιαίτερα μεγάλη ανοδική θετική έκπληξη, με πραγματική αύξηση 2,5% για το έτος, καθώς η οικονομία απέκρουσε τις επιπτώσεις των αυξήσεων των επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ. Παρόμοιες εκπλήξεις καταγράφηκαν στο Μεξικό και τη Βραζιλία. Παρόλο που η συνολική ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ ήταν αναιμική, οι χώρες του νότου με μεγάλη ροπή προς τις υπηρεσίες -όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα- φαίνεται ότι κατέγραψαν σταθερή ανάπτυξη 2 έως 2,5%.

Οι αγορές υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό αυτές τις καλές επιδόσεις, με τον S&P 500 να αγγίζει πρόσφατα υψηλό όλων των εποχών. «Ωστόσο, ως οικονομολόγος και επαγγελματίας της «ζοφερής επιστήμης», συνεχίζω να βλέπω κάποιους λόγους για ανησυχία», αναφέρει ο αρθρογράφος.

Τα επιτόκια

Πρώτον, πολλές από τις καθυστερημένες επιδράσεις της αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Οι χώρες όπου τα επιτόκια των υφιστάμενων ενυπόθηκων δανείων προσαρμόζονται γρήγορα έχουν ήδη αισθανθεί το πλήγμα. Η Σουηδία, η οποία εισήλθε σε ύφεση το τρίτο τρίμηνο, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αλλά και άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα αισθανθούν αυξημένη πίεση, καθώς τα υψηλότερα επιτόκια και οι αυστηρότερες συνθήκες δανεισμού συνεχίζουν να παίζουν ρόλο. Ακόμη και αν η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια καθώς προχωρά το έτος, είναι απίθανο να αντιστρέψουν αυτούς τους αντίθετους ανέμους.

OOΣΑ: Πότε «βλέπει» μείωση επιτοκίων από Fed και ΕΚΤ

Οι καταναλωτές

Δεύτερον, το επόμενο έτος αναμένεται να δούμε τον παγκόσμιο καταναλωτή να παίρνει μια ανάσα. Βγαίνοντας από την πανδημία, οι καταναλωτές επιδίωξαν να αντικαταστήσουν τις εμπειρίες υπηρεσιών που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, αυτή η αύξηση των δαπανών που προσανατολίζονται στις υπηρεσίες φαίνεται τώρα να έχει σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί και ο ρυθμός των δαπανών για υπηρεσίες είναι πιθανό να μειωθεί.

Αυτή η κάμψη των δαπανών για υπηρεσίες αναμένεται να επιφέρει ελαστικοποίηση στις αγορές εργασίας και μείωση των μισθολογικών αυξήσεων. Αυτή η αποδυνάμωση θα περιορίσει την παγκόσμια ανάπτυξη, αλλά, το σημαντικότερο, θα βοηθήσει επίσης να μειωθεί ο παγκόσμιος πληθωρισμός. Οι κεντρικές τράπεζες δεν στοχεύουν σε υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, αλλά η ιστορία δείχνει ότι η ελαστικοποίηση των αγορών εργασίας μπορεί να είναι απαραίτητη για να μειωθεί ο πληθωρισμός διατηρήσιμα στο στόχο.

Γεωπολιτικές προκλήσεις

Τρίτον, υπάρχουν σημαντικές γεωπολιτικές προκλήσεις. Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας διανύει τον τρίτο χρόνο του. Πιο πρόσφατα, οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή έχουν διαταράξει τις παγκόσμιες ναυτιλιακές οδούς, γεγονός που έχει δημιουργήσει μεγαλύτερους χρόνους διέλευσης και υψηλότερο κόστος μεταφοράς. Το αποτέλεσμα είναι αυξημένες πιέσεις στις τιμές των αγαθών και στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Μέχρι σήμερα, η αγορά πετρελαίου έχει απορροφήσει τις πιέσεις στην περιοχή εκπληκτικά καλά, αλλά αυξάνονται και οι κίνδυνοι απότομων αυξήσεων των τιμών.

Επιπλέον, μέσα στο επόμενο έτος θα διεξαχθούν κυριολεκτικά δεκάδες εθνικές εκλογές, οι οποίες θα διαμορφώσουν τις οικονομικές πολιτικές και τις γεωπολιτικές εξελίξεις για τα επόμενα χρόνια. Από αυτές, η προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ θα βρεθεί αναμφίβολα στο επίκεντρο. Το αμερικανικό εκλογικό σώμα παραμένει βαθιά διχασμένο και η προεκλογική εκστρατεία θα είναι ηχηρή, έντονη και πικρή. Η άμπωτη και η ροή των πολιτικών εξελίξεων είναι πιθανό να αποτελέσει πηγή μεταβλητότητας της αγοράς, ιδίως στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Η μεταποίηση

Τέλος, ο παγκόσμιος μεταποιητικός τομέας έχει μαραζώσει κατά τη διάρκεια της περιόδου μετά την πανδημία, καθώς οι καταναλωτές ξοδεύουν έντονα σε υπηρεσίες. Καθώς οι δαπάνες για υπηρεσίες αναμένεται να μειωθούν, η μεταποίηση θα μπορούσε να ανακάμψει. Ακόμα κι έτσι, οι προοπτικές παραμένουν θολές. Πέρυσι, ο τομέας των αγαθών στις ΗΠΑ και την Ασία έδειξε κάποια σημάδια ζωής, αλλά αυτή η δυναμική δεν διευρύνθηκε ποτέ ούτε διατηρήθηκε πλήρως. Το ζήτημα αυτό θα είναι κρίσιμο για τις μεγάλες χώρες με μεγάλη ένταση στη μεταποίηση, όπως η Γερμανία και η Κίνα.

Επιβράδυνση φέτος

Για όλους αυτούς τους λόγους, αναμένεται (σύμφωνα πάντα με τον αρθρογράφο) ότι η παγκόσμια οικονομία θα καταγράψει φέτος μια εκτεταμένη επιβράδυνση, με ουσιαστικά όλες τις μεγάλες οικονομίες να υποχωρούν σε σχέση με τον περσινό ρυθμό. Οι χώρες που κατέγραψαν σχετικά ισχυρές επιδόσεις το 2023 (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και της Ινδίας) είναι πιθανό να επιβραδύνουν λίγο. Εκείνες στις οποίες η ανάπτυξη ήταν αδύναμη (συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σουηδίας) αναμένεται να παραμείνουν αδύναμες. Και οι χώρες που γνώρισαν ανοδικές εκπλήξεις (συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Μεξικού και της Ισπανίας) αναμένεται να δουν την ανάπτυξη να αμβλύνεται.

Αν υπάρχει κάποιο θετικό στοιχείο, αυτό είναι ότι αυτή η επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης θα πρέπει να στηρίξει τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να μειώσουν τον πληθωρισμό και, καθώς το έτος προχωρά, να δημιουργήσει περιθώρια για μειώσεις των επιτοκίων.