Η στρατηγική συνεργασία Ελλάδας–Ιταλίας ενισχύεται σταθερά μέσω της αυξανόμενης παρουσίας ιταλικών επενδύσεων στην ελληνική οικονομία, αναφέρει στην ετήσια έκθεσή της για τις Οικονομικές & Εμπορικές Σχέσεις των δύο χωρών, η ελληνική Πρεσβεία στην Ρώμη.
Οι επενδύσεις αυτές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, από την ενέργεια και τις υποδομές έως τη βιομηχανία, τις μεταφορές, τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, την ψηφιακή τεχνολογία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την καινοτομία. Το συνολικό επενδυμένο κεφάλαιο από την Ιταλία στην Ελλάδα το 2023 ανήλθε σε €4,852 εκατ., γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία της χώρας μας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού για ιταλικές επιχειρήσεις.
Η παρουσία μεγάλων ιταλικών ομίλων των τομέων ενέργειας μεταφορών και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως η Enel, η Edison, η Eni, η Snam, η Ferrovie dello Stato, η Sparkle, η Grimaldi, η UniCredit και η Intesa Sanpaolo, επιβεβαιώνει τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας για την Ιταλία. Οι επενδύσεις αυτές δεν περιορίζονται μόνο σε εξαγορές, αλλά περιλαμβάνουν και σημαντικά έργα υποδομής, όπως η κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Μετρό Θεσσαλονίκης, η Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, καθώς και η νέα ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας– Ιταλίας.
Το συνολικό επενδυμένο κεφάλαιο από την Ιταλία στην Ελλάδα το 2023 ανήλθε σε €4,852 εκατ., γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία της χώρας μας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού για ιταλικές επιχειρήσεις.
Στον τραπεζικό τομέα, η επιστροφή των ιταλικών τραπεζών στην ελληνική αγορά, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη UniCredit και την αύξηση της συμμετοχής της στην Alpha Bank, με ενδεχόμενο απώτερο στόχο την εξαγορά της, σηματοδοτεί την αναβάθμιση της εμπιστοσύνης στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παράλληλα, η εξαγορά στρατηγικών υποδομών όπως τα λιμάνια Ηρακλείου και Ηγουμενίτσας από τον όμιλο Grimaldi, ενισχύει τη θέση της Ελλάδας ως κόμβου μεταφορών και logistics στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το 2025, στον επενδυτικό τομέα, η τάση αμφίπλευρων επενδύσεων αναμένεται να συνεχιστεί, με έμφαση σε τομείς όπως οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η ψηφιακή μετάβαση, η αμυντική βιομηχανία, οι μεταφορές και οι υποδομές. Η νέα ηλεκτρική διασύνδεση μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου μεταξύ τωνδύο χωρών θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια και θα διευκολύνει την ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο ενεργειακό δίκτυο. Περαιτέρω, η ανάδειξη της χώρας μας ως ενεργειακό hub στον χώρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και ο γεωοικονομικός της ρόλος διατηρεί ενεργό το ενδιαφέρον των ιταλικών ενεργειακών εταιρειών στο τομέα ανάπτυξης υποδομών ενέργειας. Παράλληλα, ενισχύεται και το ενδιαφέρον του ι/χρηματοπιστωτικού τομέα (Intesa Sanpaolo, Unicredit) για παρουσία και επενδύσεις στη χώρα μας.
Η στρατηγική συνεργασία Ελλάδας–Ιταλίας αποκτά πλέον χαρακτήρα πολυεπίπεδο, με οικονομικές, ενεργειακές και τεχνολογικές διαστάσεις. Η Ιταλία αναδεικνύεται σε βασικό εταίρο της Ελλάδας, όχι μόνο στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων, αλλά και στο ευρύτερο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Οι επενδύσεις αυτές αποτελούν εργαλείο οικονομικής διπλωματίας και ενισχύουν περαιτέρω τη γεωοικονομική θέση της Ελλάδας στην περιοχή.
Ποιες ιταλικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα
Εκ των ιταλικών επενδύσεων στην Ελλάδα διακρίνονται, η κατασκευή του μεγαλύτερου, στην Ελλάδα, συμπλέγματος αιολικών πάρκων στον Καφηρέα της Εύβοιας από την Enel Green Power, η δραστηριοποίηση της Edison στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της ELPEDISON (κοινοπραξία με ΕΛΠΕ και Ελλάκτωρ), η απόκτηση του 51% της ΖΕΝΙΘ από την Eni gas e luce, η απόκτηση από την κοινοπραξία SENFLUGA στην οποία συμμετέχει η Snam του 66% του Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ), καθώς και η απόκτηση της TRAINOSE (2017) από την Ferrovie Dello Stato Italiane. Ιταλικές εταιρείες έχουν επενδύσει στην Ελλάδα σε πλείστους τομείς: τσιμεντοβιομηχανία (Italcimenti), χημική βιομηχανία (Kerakoll), χρώματα & υλικά βαφής (Milesi), υποδομές διαδικτύου και διαχείριση υποθαλλάσιου δικτύου μεταφοράς δεδομένων (Telecom Italia, μέσω της Sparkle Greece, πρώην MedNautilus που ανήκει στον όμιλο Sparkle της Telecom ITALIA/TIM), αεροδιαστημική (Sitael, Planetek), ναυτιλιακές υπηρεσίες/μεταφορές (όμιλος Grimaldi/Μινωικές Γραμμές ΑΕ), εκδόσεις (Mondatori, μέτοχος ομίλου «Αττικών Εκδόσεων», Enzo Terzi), υπηρεσίες ασφαλειών (Assicurazioni Generali), φυγοκεντρικά μηχανήματα παραγωγής ελαιολάδου (PIERALISI), τρόφιμα (Barilla SpA και Euricom SpA μονάδες παραγωγής ζυμαρικών), γαλακτοκομικά προϊόντα (Cooperlat SpA), οινοπνευματώδη (Campari SpA, που εξαγόρασε την εταιρεία Ούζο 12), ζαχαρώδη (Ferrero με γραφείο αντιπροσωπείας), υπηρεσίες εστίασης (Autogrill, εστιατόρια κατά μήκος εθνικών οδών), ένδυση/αξεσουάρ (Luxotica, Safilo, Diesel, Benetton, Prada, Armani, Calzedonia Holding SpA), τρόφιμα /διανομή (Granarolo 50,01% της Quality Brands International, μετονομάστηκε το 2018 σε Granarolo Hellas), δομικά υλικά (MAPEI), κ,ά,, Υποκαταστήματα στην Ελλάδα διατηρούν οι ιταλικές εταιρείες: Fiat, Piaggio, Alitalia, Pirelli, Italfarmaco,Chiesi, Menarini-Angellini.
Το Σεπτέμβριο 2021, τέθηκε σε λειτουργία το Metamorfosis II, πρώτο «πράσινο» Κέντρο Δεδομένων στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα Data Centers στην Ευρώπη, Το ύψος της επένδυσης διαμορφώθηκε σε € 20 εκ,, Το Κέντρο είναι στη βιομηχανική περιοχή Μεταμόρφωσης και καλύπτει μια έκταση 6,000 τ,μ,, με χωρητικότητα έως 700 rack και ισχύ 7,7 MW, Το Metamorfosis II διαθέτει τα πιο σύγχρονα και αποτελεσματικά συστήματα ισχύος και ψύξης, από άποψη ενεργειακής απόδοσης στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, με μείωση του αποτυπώματος άνθρακα της τάξης περίπου των 28,000 τόνων ετησίως, H Sparkle από το 2001 έχει αύξουσα επενδυτική παρουσία στην Ελλάδα, Τα συνολικά επενδυμένα, στην Ελλάδα, κεφάλαια της εταιρείας ανήλθαν σε € 40 εκ. την τελευταία πενταετία. Οι επενδύσεις κατανέμονται σε 4 Κέντρα Δεδομένων στην Ελλάδα (δύο στην Μεταμόρφωση, ένα στο Κορωπί και ένα στα Χανιά), συνολικής έκτασης 14,000 τ.μ. και ισχύος 13,7 MW.
Ο όμιλος SOL έχει παρουσία στην Ελλάδα από το 2000 ενώ τον Φεβρουάριο του 2021 απέκτησε τις δραστηριότητες της Air Liquide Hellas και της Vitalaire Hellas με αλλαγή επωνυμίας σε Τεχνικά Αέρια Ελλάδος Α.Ε. και Vivicare Ελλάς Μονοπρόσωπη Α,Ε, αντίστοιχα, Το τίμημα της εξαγοράς δε δημοσιοποιήθηκε, ωστόσο ως τάξη μεγέθους αναφέρεται ότι, το 2020, η Air Liquide Hellas απασχολούσε 104 εργαζόμενους και κατέγραψε τζίρο άνω των € 20 εκ,, Η SOL Hellas το 2006 είχε απορροφήσει και την εταιρεία Ελληνικά Αέρια Θεσσαλονίκης Α,Ε.
Το 2021, διακρίνονται η εξαγορά της ΔΕΠΑ Υποδομών από την Italgas με τίμημα ύψους € 733 εκ., η επένδυση της Sparkle ύψους € 20 εκ., καθώς και η εξαγορά της AIR LIQUIDE από την VIVISOL και η εκδήλωση ενδιαφέροντος του ομίλου Fincantieri (Οκτώβριο 2021) για συμμετοχή, σε συνεργασία με την ONEX (Ναυπηγεία Σύρου), στη διαγωνιστική διαδικασία εξυγίανσης και απόκτησης των Ναυπηγείων Ελευσίνας. Το 2022, την παρουσία της στην ελληνική αγορά ΑΠΕ επεκτείνει η Eni Gas e Luce, μέλος του ομίλου της Eni. Ειδικότερα, η Plenitude, όπως έχει μετονομαστεί από τις αρχές του έτους η Eni Gas e Luce προέβη στην εξαγορά της Solar-Konzept Greece που δραστηριοποιείται στον τομέα των φωτοβολταϊκών.
Ισχυρές ιταλικές επιχειρήσεις του κλάδου των κατασκευών έχουν αναλάβει έργα υποδομών στην Ελλάδα, ανάμεσά τους η κοινοπραξία της ιταλικής εταιρείας SALINI-IMPREGILO με την ΤΕΡΝΑ που ανέλαβε την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), η κοινοπραξία της ΑΕΓΕΚ και των εταιρειών IMPREGILO, ADSALDO, SELI, ANSALDOBREDA που επελέγη ως ανάδοχος για την κατασκευή του Μετρό της Θεσσαλονίκης, Η κοινοπραξία της ΑΒΑΞ με την ιταλική GHELLA και τη γαλλική ALSTOM αναδείχθηκε μειοδότρια στο διαγωνισμό για την κατασκευή της Γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας (Τμήμα Α΄ «Άλσος Βεΐκου-Γουδή»), το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό έργο αστικής υποδομής.
Μετά από διαγωνισμό που διενήργησε η Ελληνικό Μετρό, υπεγράφη (Οκτώβριο 2023) σύμβαση διάρκειας 11 ετών για την λειτουργία και συντήρηση του δικτύου του Μετρό Θεσσαλονίκης με την κοινοπραξία THEMA, που αποτελείται από την ιταλική εταιρεία ATM (51%) και την γαλλική Egis (49%).
Επιπλέον, 18.12.2023 υπεγράφη σύμβαση αγοραπωλησίας μετοχών για την απόκτηση ποσοστού 67% στο μετοχικό κεφάλαιο του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου (ΟΛΗ Α.Ε.) μεταξύ του ΤΑΙΠΕΔ και της κοινοπραξίας που αποτελείται από τις εταιρείες «Grimaldi Euromed S.p,A,» και «Μινωικές Γραμμές Α.Ν.Ε.», έναντι συνολικού τιμήματος € 80 εκ., ενώ ο ιταλικός όμιλος απέκτησε (Οκτώβριο 2023) μετά από συμφωνία παραχώρησης και το πλειοψηφικό ποσοστό 67% του Οργανισμού Λιμένος Ηγουμενίτσας (το 3ο λιμάνι της χώρας) έναντι τιμήματος € 84,17 εκ.. Ακόμη, η FS (Ferrovie dello Stato) – εταιρεία σιδηροδρόμων – δεσμεύτηκε να επενδύσει €360 εκατ.
Στην αναβάθμιση του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου: αγορά 23 νέων τρένων (8 Intercity, 15 προαστιακά) και κατασκευή σύγχρονων μονάδων συντήρησης, Η Ελλάδα και η Ιταλία δεσμεύτηκαν να επενδύσουν συνολικά €760 εκατ. στο ε/σιδηροδρομικό σύστημα — €400 εκατ. από την Ελλάδα και €360 εκατ. από την Ιταλία.
Και στον τραπεζικό τομέα, καταγράφονται επενδύσεις των ιταλικών τραπεζικών ομίλων Unicredit και Intesa Sanpaolo στην χώρα μας, Συγκεκριμένα, στις 3.6.2025, ο ι/τραπεζικός όμιλος Unicredit προχώρησε σε αύξηση της συμμετοχής του στο μετοχικό κεφάλαιο της Alpha Bank, μέσω της εξαγοράς των μετοχών που κατείχε το επενδυτικό ταμείο Reggeborgh Invest B.V.. Η ι/τράπεζα προχώρησε στη σύναψη χρηματοοικονομικών παραγώγων με προεπιλεγμένη μέθοδο τον χρηματικό διακανονισμό και εναλλακτικά τον φυσικό διακανονισμό χρηματοοικονομικών συναλλαγών με επενδυτικές τράπεζες, που αφορούν σε απόκτηση επιπλέον ποσοστό 9,7% στην Alpha Holdings (κατείχε ήδη ποσοστό 9,6%). Συνεπεία των ανωτέρω, η UniCredit διεύρυνε τη συμμετοχή της στην Alpha Bank σε ποσοστό που ανήλθε, συνολικά σε περίπου 20%, υπό την προϋπόθεση λήψης των απαραίτητων εποπτικών εγκρίσεων. Σύμφωνα με τις εδώ χρηματοοικονομικές πηγές, επρόκειτο για συμφωνία αξίας άνω των € 600 εκ., με την εκδηλωθείσα πρόθεση της ι/τράπεζας, υποβολής απαραίτητων αιτημάτων στην ΕΚΤ για την περαιτέρω αύξηση του ποσοστού της έως 29,9%, , καθώς η UniCredit διατηρεί δικαιώματα απόκτησης δυνητικά 247,918,401 κοινών μετοχών (ήτοι 10,533% του συνόλου).
Οι δύο τραπεζικοί όμιλοι συνεργάζονται, ήδη από τον Οκτώβριο του 2023, όταν ι/τράπεζα προχώρησε στην εξαγορά του συνόλου των μετοχών του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) στην Alpha Bank, που αντιστοιχούσε με το 9% του μετοχικού της κεφαλαίου και κατεγράφη ως η πρώτη άμεση ξένη επένδυση στον ε/τραπεζικό κλάδο, έπειτα από 17 συναπτά έτη απουσίας, λόγω της οικονομικής κρίσης. Είχε προηγηθεί απόκτηση μεριδίου 51% από την UniCredit στην AlphaLife Insurance Company SA, καθώς και απόφαση συγχώνευσης της UniCredit Romania με την Alpha Bank Romania με συνέπεια την δημιουργία της τρίτης μεγαλύτερης -βάσει στοιχείων συνόλου ενεργητικού- τράπεζας στην Ρουμανία.
Η ι/Terna (ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ιταλίας) και ο ΑΔΜΗΕ υπέγραψαν στο πλαίσιο του 2ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος-Ιταλίας (Ρώμη, 12 Μαΐου 2025) συμφωνία για την κατασκευή νέας διασύνδεσης ρεύματος χωρητικότητας 1.000 MW, μήκους περίπου 300 χλμ και βάθους έως 1,000 μέτρων. Πρόκειται για επέκταση της ήδη υπάρχουσας ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών, ενισχύοντας έτσι την ενεργειακή ασφάλεια και της περιοχής, καθώς και την ομαλή λειτουργία των υποδομών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του ως άνω Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, ο Έλληνας Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σημασία της συμφωνίας μεταξύ ΑΔΜΗΕ και TERNA, ύψους περίπου 2,2 δισ. ευρώ, που προβλέπει τον διπλασιασμό της μεταφορικής ικανότητας της υφιστάμενης διασύνδεσης, ενισχύοντας την ενεργειακή ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Σκοπός είναι ο τριπλασιασμός της δυνατότητας διασύνδεσης από 500MW σε 1500 MW. Τόνισε δε τονρόλο της Ελλάδας ως εξαγωγικής χώρας ηλεκτρικής ενέργειας, πρωτίστως από ΑΠΕ και το αμοιβαίο όφελος για τις δυο χώρες από το έργο. Αμφότεροι υπογράμμισαν την ανάγκη όπως οι δυο επιχειρήσεις προχωρήσουν το συντομότερο δυνατόν στην υλοποίηση του προγράμματος, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για έργα συνδεσιμότητας. Περαιτέρω κ. Πρωθυπουργός ανέδειξε επιπλέον ευκαιρίες συνεργασίας σε τομέα ενέργειας, όπως τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, για οποία θα μπορούσε να συζητηθεί ένα πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα αξιοποιώντας ελληνική τεχνογνωσία και εγκαταστάσεις αποθήκευσης Ιταλίας (Ραβέννα).
Οι ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ιταλία
Κυριότερες ελληνικές επενδύσεις στην Ιταλία αφορούν στους τομείς της μεταλλοβιομηχανίας (Viohalco Group, ElvalHalcor), της εμπορίας τσιμέντου (TITAN), της εμφιαλώσεως μη αλκοολούχων ποτών (Coca-Cola Hellenic), της εμπορίας γαλακτοκομικών (ΦΑΓΕ), της εμπορίας φαρμάκων (FAMAR), της βιομηχανίας φαρμάκων και καλλυντικών (ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΣ), της εμπορίας θερμομονωτικών οικοδομικών προϊόντων (Fibran), της βιομηχανίας περιβαλλοντικών συστημάτων (Intralot Italia S.R.L.), των τυχερών παιγνίων (Intralot), των βιομηχανικών ορυκτών (S&Β Βιομηχανικά Ορυκτά Α,Ε, εξαγόρασαν την ιταλική Guido Vincon & Figli), της βιομηχανίας μεταλλουργίας (ΠΥΡΑΜΙΣ), της ασύρματης πρόσβασης και μετάδοσης, τηλεπικοινωνιακού λογισμικού, καθώς και των Internet-of- Things & Smart City λύσεων (Intracom Telecom Italia), των βιομηχανικών εφαρμογών έλξης και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας (Sunlight), της έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων (Energean). Ο διεθνής πάροχος τηλεπικοινωνιακών συστημάτων και λύσεων Intracom Telecom γνωστοποίησε την έναρξη δραστηριοτήτων (Ιούνιος 2019) νέας θυγατρικής εταιρείας, της Intracom Telecom Italia, με έδρα τη Μόντσα του Μιλάνου.
Τον Μάιο 2024, η ενεργειακή εταιρεία METLEN (πρώην Mytilineos) δημιούργησε νέα έδρα στο Μιλάνo και σχεδιάζει να επενδύσει €3,3 δισ. σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ιταλία μέσα στην επόμενη τετραετία. Η εταιρία ανακοίνωσε την επέκταση της παρουσίας της στην ι/ενεργειακή αγορά με δύο νέες φωτοβολταϊκές μονάδες σε Carcarello και Tarquinia (Viterbo, Lazio), συνδυασμένης ισχύος 51 MWp και εκτιμώμενης ετήσιας παραγωγής 89 GWh, επαρκούς για την κάλυψη αναγκών 24,700 νοικοκυριών, ενώ ολοκλήρωσε την κατασκευή ενός project υψηλής προστιθέμενης αξίας, του φωτοβολταίκού πάρκου San Severo στην Περιφέρεια της Puglia. Το έργο, συνολικής αξίας 12 MWp, αναμένεται να παράγει ετησίως 21,97 GWh καθαρής ενέργειας, ικανής να καλύψει τις ανάγκες 7,846 νοικοκυριών. Σημειώνεται ότι η Metlen διαθέτει ένα δίκτυο στην Puglia 11 φωτοβολταϊκών σταθμών, 4 έργων αποθήκευσης και 3 έργων πράσινου υδρογόνου,
Συνολικά στην Ιταλία, η Metlen διαθέτει χαρτοφυλάκιο 130 έργων, συνολικής ισχύος περί τα 3,7 GW, που εκτείνονται σε 15 από τις 20 Περιφέρειες της χώρας.
Ειδικότερα, καταγεγραμμένες ελληνικές εταιρείες με παρουσία στη Β. Ιταλία είναι μεταξύ άλλων οι εξής: Όμιλος Βιοχάλκο (εμπόριο μετάλλων), Olympos Italia, Adonis, Neogal Italia (εμπορία
γαλακτοκομικών), όμιλος Γερολυμάτος (Foltene Laboratories, παραγωγή φαρμάκων και καλλυντικών), Όμιλος ΓΕ Δημητρίου (GED Toyotomi Italia, αντιπροσώπευση της εταιρείας στην Ιταλία), Sunlight- Γερμανός, Εnergean P.l.c.. Οι ελληνικών συμφερόντων εταιρείες Famar και Μαϊλης (Siat), που είναι εγκατεστημένες στη Β. Ιταλία, εξαγοράστηκαν την τελευταία διετία από ξένα fund, με αποτέλεσμα να διοικούνται μεν από Έλληνες, αλλά να μην χαρακτηρίζονται πλέον ελληνικές.
