ΙΟΒΕ – Οι προκλήσεις της βιομηχανίας υποδομών και κατασκευών

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία υποδομών και κατασκευών αλλά και οι προοπτικές ανάπτυξης στο νέο οικονομικό περιβάλλον, βρέθηκαν στο επίκεντρο διαδικτυακής εκδήλωσης που διοργάνωσε σήμερα, το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ.

Στη διαδικτυακή εκδήλωση όπου πραγματοποιήθηκε παρουσίαση της μελέτης του ΙΟΒΕ με τίτλο «Ο ρόλος της Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας», με την υποστήριξη του Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών – ΕΣΒΥΚ, μίλησαν ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Κώστας Καραμανλής, ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Γιάννης Τσακίρης και ο Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ και πρόεδρος ΕΣΒΥΚ, κ. Σέργιος Λαμπρόπουλος.

Τη μελέτη παρουσίασε ο Υπεύθυνος Κλαδικών Μελετών ΙΟΒΕ, κ. Γιώργος Μανιάτης, ενώ τη συζήτηση που ακολούθησε συντόνισε ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας.

Στην παρέμβασή του ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, κ. Κώστας Καραμανλής, τονισε «Στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχουμε εκπονήσει και προχωράμε στην υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου πλάνου έργων συνολικού ύψους 13 δισεκ. Τα έργα που περιλαμβάνονται στο πλάνο μας είναι ενταγμένα σε ένα ενιαίο σχέδιο. Ό,τι δηλαδή έλειψε από την Ελλάδα σε αρκετές περιπτώσεις μέχρι σήμερα. Λύνουν σοβαρά προβλήματα των τοπικών κοινωνιών. Τα έχει πραγματικά ανάγκη ο τόπος. Κάνουν καλύτερη την καθημερινή ζωή των πολιτών. Άλλα δίνουν και πολύ μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη, καθώς τα έργα υποδομών είναι μετρημένο πως αποτελούν επενδύσεις με πολύ μεγάλο πολλαπλασιαστή για την οικονομία. Με δυο λόγια, προσπαθούμε να φτιάξουμε και να υπηρετήσουμε μια νέα εθνική στρατηγική προόδου και ανάπτυξης. Ώστε η Ελλάδα επιτέλους να αξιοποιήσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα για να πρωταγωνιστήσει. Να επενδύσουμε στους τομείς στους οποίους η στρατηγική μας θέση δημιουργεί σπουδαίες προοπτικές. Όπως είναι τα logistics. Οι συνδυασμένες μεταφορές, με τα σιδηροδρομικά έργα και τα λιμάνια μας που μπορούν να γίνουν μεγάλα εμπορευματικά κέντρα. Τα μετρημένα αλλά κρίσιμα μεγάλα οδικά έργα που απομένουν για να ολοκληρώσουν το οδικό μαςδίκτυο. Και γενικότερα, η νέα γενιά έργων υποδομών που θα αναζωογονήσουν την αγορά και θα αλλάξουν την εικόνα της χώρας. Ήδη, έχουμε συμβασιοποιήσει έργα πάνω από 3,2 δισεκ. ευρώ. Η προηγούμενη κυβέρνηση σε 4,5 χρόνια συμβασιοποίησε έργα κάτω από 800 εκατ. Δηλαδή έχουμε επιτύχει πάνω από το τετραπλάσιο αποτέλεσμα, σε λιγότερο από το μισό χρονικό διάστημα. Προχωράμε με περίπου δεκαπλάσιο ρυθμό συμβασιοποίησης των έργων! Και συνεχίζουμε».

Στην παρέμβασή του ο κ. Γιάννης Τσακίρης υπογράμμισε ότι ο τομέας της βιομηχανικής παραγωγής υλικών – κατασκευών είναι ένας από τους βασικούς επενδυτικούς κλάδους που αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ 2021-2027. Όπως τόνισε ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, «προτεραιότητα θα δοθεί σε υλικά και διεργασίες που θα συμβάλλουν στην αειφορία των βιομηχανικών και κτηριακών κατασκευών, υποδομών και πολιτιστικής κληρονομιάς, στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κατασκευών έναντι της κλιματικής κρίσης, στην ενεργειακή εξοικονόμηση». Όπως τόνισε, ο τομέας των κατασκευών – υποδομών θα πρέπει να στοχεύσει στο «πρασίνισμα» των υλικών και των έργων υποδομής, καθώς από τους συνολικούς πόρους ύψους 21,5 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ 2021-2027 το 30% των πόρων του ΕΤΠΑ και 37% των πόρων του Ταμείου Συνοχής θα κατευθυνθεί σε συγκεκριμένες κατηγορίες παρεμβάσεων για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ.

Ο Πρόεδρος του ΕΣΒΥΚ τόνισε ότι οι προτάσεις της μελέτης συγκροτούν ολοκληρωμένο συνεκτικό σύνολο, θα αποτελέσουν κείμενο αναφοράς για τα στελέχη του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και πρέπει να υλοποιηθούν πλήρως. O κ. Λαμπρόπουλος επισήμανε ιδιαίτερα την ανάγκη άμεσης εφαρμογής των πολλαπλών κριτηρίων και δραστικού περιορισμού των ειδικών όρων στην ανάθεση δημόσιων συμβάσεων, εξασφάλισης του ποιοτικού και ποσοτικού ελέγχου των εργασιών από ιδιωτικούς φορείς με εφαρμογή του προβλεπόμενου από τη νομοθεσία ποσοστού έως 2% και την επαναλειτουργία ΕΣΠΕΛ, ρύθμισης για την επαναλειτουργία της Επιτροπής Διαπίστωσης Διακύμανσης Τιμών για την αναθεώρηση τιμών, εμπεριστατωμένης ανάλυσης κόστους – οφέλους και ανάλυσης της αξίας των δημοπρατουμένων έργων, καθώς και νομοθέτησης των Προτάσεων Καινοτομίας χωρίς κατώφλι.

Συντονίζοντας τη συζήτηση, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας, τόνισε τη σημασία του μεσοπρόθεσμου συνεπούς σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο για τα έργα υποδομών στη βάση του συνολικού κόστους και οφέλους τους, όπως και την ανάγκη παρεμβάσεων σε θεσμικό επίπεδο ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά ένας τομέας που έχει συρρικνωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια, με τρόπο που θα ενισχύσει συνολικά την οικονομία.

Η μελέτη

Στον κλάδο των Κατασκευών στην Ελλάδα δραστηριοποιούνταν το 2018 περίπου 60.000 επιχειρήσεις και απασχολούνταν περίπου 150 χιλ.εργαζόμενοι (στοιχεία 2019). Στους υπόλοιπους κλάδους της Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών δραστηριοποιήθηκαν περισσότερες από 85.000 επιχειρήσεις – κυρίως στον τομέα Υπηρεσιών, ο οποίος περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο τις αρχιτεκτονικές και μελετητικές δραστηριότητες, ενώ απασχολούνταν 127 χιλ. εργαζόμενοι.

Σημειώνεται ότι το 2019 η συνολική αξία παραγωγής του κλάδου των Κατασκευών διαμορφώθηκε στα €7,3 δισεκ. και σε σύγκριση με το 2008 έχει υποχωρήσει κατά 79,1%.

Η συνεισφορά των Κατασκευών στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών έφτασε τα €576 εκατ. το 2020.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η ανάπτυξη υποδομών και άλλων κατασκευαστικών έργων τα επόμενα χρόνια αποτελεί βασική προτεραιότητα σε όλα τα επίσημα κείμενα αναπτυξιακής πολιτικής στην Ελλάδα, σε πεδία όπως οι υποδομές μεταφορών, εφοδιαστικής αλυσίδας, ενέργειας και επικοινωνίας, η οδική ασφάλεια και η αστική κινητικότητα, η πράσινη ανάπτυξη και η περιβαλλοντική αναβάθμιση, οι ψηφιακές τεχνολογίες και συστήματα, η διαχείριση απορριμμάτων, η ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων, η απολιγνιτοποίηση, η ανάπτυξη συστημάτων κυκλικής οικονομίας και η ενίσχυση βασικών τουριστικών υποδομών με έμφαση στην προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος.

Τα έργα θα υποστηριχθούν και από τους πρόσθετους ευρωπαϊκούς πόρους των έκτακτων μέτρων ανάκαμψης, οι οποίοι θα οδηγήσουν σε ιδιαίτερα αυξημένες εισροές χρηματοδότησης στην Ελλάδα για την περίοδο 2021- 2027, ενώ η πλήρης αξιοποίηση των πόρων χρηματοδότησης αποτελεί σημαντική πρόκληση για τον διοικητικό μηχανισμό της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό, η συμβολή της Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών για την υλοποίηση των απαιτούμενων έργων θα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ωστόσο, αναγκαία συνθήκη για να συμβάλλει ουσιαστικά και αποτελεσματικά η Βιομηχανία Υποδομών και Κατασκευών στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια, είναι η άρση εμποδίων και στρεβλώσεων ώστε οι απαιτούμενες υποδομές να κατασκευαστούν έγκαιρα, με ανταγωνιστικό κόστος, τεχνική ποιότητα και επάρκεια.