Εκτός κάδρου προβλημάτων

Ο βασικός δείκτης της πραγματικής οικονομίας, που μετρά αν τα οικονομικά της μέσης ελληνικής οικογένειας πάνε καλά, είναι αυτός του διαθέσιμου εισοδήματος. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή στο τέταρτο τρίμηνο του 2022 και σε ονομαστικό επίπεδο, κόντρα στις εκτιμήσεις περί φτωχοποίησης, ανέβηκε κατά 10,9%. Σε απόλυτους αριθμούς ήταν 31,5 δισ. ευρώ το τέταρτο τρίμηνο του 2021 και ανέβηκε στα 34,9 δισ. ευρώ το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς που μας πέρασε. Ακόμα και αν αφαιρέσουμε τον πληθωρισμό, ο οποίος διαμορφώθηκε στο 8,3% σε μέσα επίπεδα τους συγκεκριμένους μήνες και πάλι προκύπτει μια καθαρή αύξηση του μέσου οικογενειακού διαθέσιμου εισοδήματος κατά 2,6%. Σε μια περίοδο μεγάλης ακρίβειας, τα εισοδήματα που παρήχθησαν ή μοιράστηκαν (μέσω των επιδομάτων) υπερκάλυψαν τις απώλειες. Ως αποτέλεσμα συνέχισε να αυξάνεται και η καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών. Αυτό που βλέπαμε δηλαδή τα περασμένα Χριστούγεννα, με τους πολίτες να ξοδεύουν και μαζικά να κατακλύζουν χώρους εστίασης και παραθερισμού, δεν ήταν ιδέα μας. Δεν ήταν προϊόν της φαντασίας μας. Η τελική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 11,2%. Αυξήθηκε κατά 3,7 δισ. ευρώ σε έναν χρόνο.

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν επίσης ότι εν μέρει η κατανάλωση χρηματοδοτήθηκε και από τις αποταμιεύσεις, η αλήθεια ωστόσο είναι ότι ένα σημαντικό μέρος τους μετακινήθηκε προς προϊόντα με υψηλότερες αποδόσεις από τους λογαριασμούς καταθέσεων, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια. Σε κάθε περίπτωση, ποιος θα το έλεγε ότι με πληθωρισμό σχεδόν διψήφιο η οικονομία θα κατάφερνε όχι απλώς να καλύψει τις απώλειες των νοικοκυριών, αλλά θα επιτυγχανόταν και καθαρό κέρδος.

Η εξέλιξη αυτή και πολλές άλλες, δημιουργούν εύλογα την απορία μήπως παραέχουμε ενεργοποιημένα – περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε – τα αντανακλαστικά πιθανής «στραβής» για την πορεία της οικονομίας. Μήπως η δυναμική που έχει αναπτυχθεί είναι τέτοια που οδηγούμαστε σε αποτέλεσμα πολύ καλύτερο ακόμα και των πιο αισιόδοξων εκτιμήσεων. Το εντυπωσιακό είναι ότι συμβαίνουν όλα αυτά χωρίς να βοηθά ο περίγυρος. Χθες ο οίκος Moody’s προανήγγειλε ευθέως ότι η τρίτη σε μέγεθος οικονομία της ευρωζώνης, η ιταλική, είναι πιθανό να χάσει την επενδυτική βαθμίδα και να υποβιβαστεί στην κατηγορία «σκουπίδια». Η Ελλάδα βρίσκεται στον προθάλαμο αναβάθμισης από τους οίκους και η Ιταλία αντιμετωπίζει τον κίνδυνο υποβάθμισης.

Ακόμα περισσότερο τις τελευταίες μέρες βρίσκεται σε εξέλιξη ένα ακόμα παράδοξο. Τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) έναντι χρεοκοπίας του ελληνικού Δημοσίου κινούνται σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα του αμερικανικού. Προσέξτε, τα ασφάλιστρα κινδύνου αθέτησης πληρωμών της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη είναι κατά πολύ υψηλότερα της οικονομίας που πριν από μερικά χρόνια «βολόδερνε» μεταξύ κλειστών τραπεζών (κάποιοι το καλοβλέπουν ξανά) και εξόδου από το ευρώ. Μπορεί να οφείλεται ως φαινόμενο σε συγκυριακούς λόγους, καθώς η αιτία των αμερικανικών προβλημάτων αποδίδεται στη γνωστή αντιπαράθεση για την «οροφή» στο δημόσιο χρέος των ΗΠΑ και για το αν θα πετύχει πλειοψηφία το Κογκρέσο να την αυξήσει. Ωστόσο δείχνει πως η Ελλάδα έχει καταφέρει, για την ώρα, να βρίσκεται όχι απλώς εκτός κάδρου προβλημάτων, αλλά και να ξεχωρίζει. Σημάδι παρήγορο που έρχεται σε αντίθεση με τα δράματα της προηγούμενης δεκαετίας.