Ζακ Ντελόρ: Μεγάλος Ευρωπαίος και σοσιαλδημοκράτης

Τον Ζακ Ντελόρ συνάντησα για πρώτη φορά στη Λίλλη στη Βόρεια Γαλλία αρχές του 1970. Ήταν τότε κορυφαίος σύμβουλος του επί προεδρίας Ζώρζ Πομπιντού, πρωθυπουργού Ζακ-Σαμπάν Ντελμάς, προοδευτικού γκωλικού, ο οποίος είχε λανσάρει το σχέδιο «Νέα Κοινωνία» για τη Γαλλία, μέρος του οποίου ήταν έργο του συμβούλου του. Την εποχή εκείνη, εργαζόμουν στη μεγάλη γαλλική επαρχιακή εφημερίδα του Βορρά «Nord – Edair» (190.000 φύλλα ημερησίως), ως ανταποκριτής της και οικονομικός αρθρογράφος της, επιφορτισμένος για την διείσδυσή της στη βελγική αγορά.

Η τότε συζήτηση με τον Ζακ Ντελόρ κράτησε μια ώρα περίπου και εξαντλήθηκε στις απόψεις του για τη σοσιαλδημοκρατία και το.. ποδόσφαιρο που αγαπούσε πολύ.

Για δεύτερη φορά, με τον Ζακ Ντελόρ, ως πρόεδρο πλέον της Επιτροπής, μιλήσαμε το 1987 στο Στρασβούργο, στο γραφείο του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με αντικείμενο την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και εκ νέου το… ποδόσφαιρο.

Την τρίτη και τελευταία φορά, με τον Ζακ Ντελόρ, απερχόμενο τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συναντηθήκαμε στο γραφείο του στις Βρυξέλλες, με αφορμή την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στις 15 Δεκεμβρίου 1995 να δικαιώσει τον Βέλγο ποδοσφαιριστή Ζαν-Μαρκ Μποσμάν στην προσφυγή του κατά της ποδοσφαιρικής ομάδας της Λιέγης που εμπόδιζε τη μετεγγραφή του στη Γαλλία. Η ενέργεια αυτή θεωρήθηκε ως παραβίωση της ελεύθερης κίνησης εργαζομένων και έφερε την επανάσταση στο ποδόσφαιρο, επιτρέποντας πλέον την ελεύθερη διακίνηση ποδοσφαιριστών.

«…Πρόκειται για μια μεγάλη ανατροπή στο ποδόσφαιρο….», μου έλεγε τότε ο Ζακ Ντελόρ, «….η οποία θα το αναδείξει σε κορυφαία παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα, με ότι αυτό συνεπάγεται. Το μεγάλο πρόβλημα είναι να μην αφήσουν οι πολιτικοί το χρήμα που θα εισρεύσει σε αυτόν τον χώρο να τον διαφθείρει και να αμαυρώσει την έννοια του αθλητισμού. Επί του παρόντος δεν μπορώ να κάνω άλλες προβλέψεις και δεν μου αρέσει εξάλλου κάτι τέτοιο…».

Μετά τις παραπάνω τρεις συναντήσεις με τον Ζακ Ντελόρ και σε κείμενά μου που είδαν το φως της δημοσιότητας στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», στη «Nord Edair» και στην τηλεόραση της ΕΡΤ σε εκπομπή της Νάσιας Μιχαλοπούλου, προκύπτουν οι παρακάτω θέσεις του αποβιώσαντος πρώην προέδρου της Επιτροπής και Γάλλου υπουργού Οικονομικών επι προεδρίας Φρανσουά Μιττεράν.

Αναφορικά με τη σοσιαλδημοκρατία και την τοποθέτησή του στο χώρο αυτόν, ο Ζακ Ντελόρ μας είχε υπογραμμίσει «….Είμαι σοσιαλδημοκράτης, γιατί η ίδια η λέξη περιέχει δυο έννοιες που μου είναι ακριβές. Πρόκειται για την κοινωνική διάσταση της ελεύθερης αγοράς και την πολιτική πλευρά μιας χρηστής διακυβέρνησης εν ελευθερία. Πιστεύω στον συμβιβασμό μεταξύ κράτους και αγοράς και σε μια σιωπηρή μορφή συμβιβασμού μεταξύ εργοδοτών και συνδικάτων για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Η σοσιαλδημοκρατία, μου είχε πει πριν αρκετά χρόνια ο Δανός υπουργός Οικονομικών, “στη Δανία λειτουργεί γιατί οι άνθρωποι παίρνουν αυτό που πληρώνουν”. Νομίζω πως αυτή η σκέψη έχει αρκετό βάθος πέρα από τον κάποιο υλιστικό χαρακτήρα της…».

«….Το πρόβλημα με τη σοσιαλδημοκρατία είναι ότι δεν πρόκειται για πολιτική λύση “πασπαρτού”. Η πρακτική της ως σύστημα εξουσίας δεν υπακούει σε ενιαίους κανόνες, γιατί όλες οι χώρες δεν διαθέτουν ομοειδή συστήματα παραγωγής. Το μεγάλο ζητούμενο έτσι, είναι η σύγκλιση των παραγωγικών συστημάτων….».

Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να προσθέσουμε ότι ο Ζακ Ντελόρ, υπήρξε από τους πρώτους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες που στην παραγωγή πλούτου έφερε στο προσκήνιο την έννοια της αξίας της εργασίας, πέρα από την τιμή που αυτή θα μπορούσε να έχει. «Στην οικονομία, τόνιζε, δεν υπάρχουν μόνον οι τιμές. Δημιουργούνται και αξίες τις οποίες πολλοί κλασσικοί οικονομολόγοι δεν θέλουν να υπολογίσουν. Αυτό είναι λάθος που η σοσιαλδημοκρατία πρέπει να καταλάβει και να διορθώσει»

Αναφορικά με την Ευρώπη και την ενοποιητική της πορεία, ο Ζακ Ντελόρ πίστευε ότι η ενιαία πράξη, η Συμφωνία Σέγκεν και η Νομισματική Ένωση ήσαν τεράστια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση και τόνιζε ότι χωρίς ανταγωνιστικότητα, ανάπτυξη και αλληλεγγύη, η ΕΕ δεν θα μπορούσε να προχωρήσει. Πίστευε επίσης στην ανάγκη ύπαρξης και εφαρμογής μιας υπεύθυνης κοινής οικονομικής πολιτικής, τονίζοντας όμως ότι στο επίπεδο αυτό «οι πολιτικές ανευθυνότητες και επιπολαιότητες, μόνον ζημιές θα προκαλούσαν».

Μεγάλη σημασία έδινε επίσης στην εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση και η εκπόνηση του γνωστού προγράμματος Erasmus υπήρξε δικό του σημαντικό επίτευγμα.

Αναφερόμενος στην εκπαίδευση, θυμάμαι τον αποβιώσαντα Γάλλο πολιτικό να μου λέει ότι αυτό που θέλει μεγάλη προσοχή στην Ευρώπη είναι να αποφευχθεί η μετατροπή των πανεπιστημίων από κέντρα παραγωγής και διάδοσης γνώσεων σε χώρους εξυπηρέτησης πελατών.

«….Αν τα πανεπιστήμια αρχίσουν να πουλάνε διπλώματα και πτυχία τότε η εκπαίδευση θα γίνει χώρος παραγωγής σοβαρών ανισοτήτων….», μας είχε δηλώσει πριν 31 χρόνια ο Ζακ Ντελόρ και τα λόγια του είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρα.

Όπως βέβαια και η περίφημη πρόβλεψή του για τις συνέπειες μετατροπής των οικονομιών σε καζίνο, με τα γνωστά στις μέρες μας αποτελέσματα