Απλά μαθήματα οικονομίας από τον… Θαλή τον Μιλήσιο και τον… Ιωσήφ!

Για την αντιμετώπιση επισιτιστικών κρίσεων και μάλιστα  χωρίς … «κλιματική αλλαγή» πριν από μερικές χιλιετίες πρότειναν συνετή διαχείριση της παραγωγής κι όχι «χρυσοφόρα» προγράμματα εκατοντάδων δισ. ευρώ για … «πανηγύρια».

Διάβασα ότι το νέο διεθνές (με ένταση και στη χώρα μας) μορμολύκειο της «κλιματικής κρίσης»  ή της «κλιματικής αλλαγής», δηλαδή το νέο διεθνές φόβητρο, σκιάχτρο διεθνών οργανισμών και κυβερνήσεων για να εξασφαλίσουν πρόσθετα παχυλά  χρηματοδοτικά  πακέτα, πέρα από την «ελαιοδεία» (έλαιον+ δέομαι, δεία) , δηλαδή έλλειψη ελαιαλοάδου, θα προκαλέσει και σιτοδεία (σίτος+δέομαι, δεία), δηλαδή έλλειψη σιτηρών που παρατηρείται ύστερα από καταστροφή της σοδειάς.

Αλλά, τόσο «αι ελαιοδείαι»  όσο και «αι σιτοδείαι» ήταν συνήθεις από τα βάθη της αρχαιότητας έως σήμερα, όπως προκύπτει από κλασική και θρησκευτική γραμματεία. Αναφέρω, για παράδειγμα, τη σιτοδεία που έπληξε την Αττική  μεταξύ 330 π.Χ. και 320 π.Χ, η οποία οφειλόταν σε έντονες και διαρκείς ξηρασίες που έπληξαν τη Θεσσαλία και γενικότερα την ελληνική χερσόνησο με αποτέλεσμα τη φτωχή και περιορισμένη αγροτική παραγωγή. Αυτή η σιτοδεία αντιμετωπίστηκε από τις πόλεις της Θεσσαλίας, αλλά και από τις άλλες ελληνικές πόλεις με εισαγωγή σιτηρών από την Κυρηναϊκή χερσόνησο, μια εξίσου σημαντική σιτοπαραγωγική περιοχή της Μεσογείου. Τώρα, όπως διάβασα, οι  επιπτώσεις της» κλιματικής αλλαγής» είναι ιδιαίτερα έντονες και στην παραγωγή ελαιολάδου  στην ίδια περιοχή Μεσογείου, καθώς, όπως επισημαίνεται,  ο άνευ προηγουμένου ζεστός και ξηρός καιρός καταστρέφει τους ελαιώνες  στη Νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική. Σημειώνεται ότι η περιοχή αυτή  συγκεντρώνει το 95% της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου.

Αυτή η επισήμανση για τις επιπτώσεις της «κλιματικής κρίσης» ή της «κλιματικής αλλαγής» και στην παραγωγή ελαιολάδου, δηλαδή στην πρόκληση «ελαιοδείας», την οποία βιώνουν και τα σημερινά ελληνικά νοικοκυριά, μού θύμισε την αναφορά του Αριστοτέλη («Πολιτικά» (1259a 6-23=11A10) στον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο και τον αρχαιότερο των προσωκρατικών, τον πρώτο των επτά σοφών της αρχαιότητας, τον Θαλή τον Μηλίσιο (640 ή 624 π.Χ. – 546 π.Χ.), ο οποίος, πέρα από  μαθηματικός, φυσικός, αστρονόμος, μηχανικός, μετεωρολόγος και ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής της φυσικής φιλοσοφίας στη Μίλητο, παρουσιάζεται και ως … δεινός οικονομολόγος, αλλά και ο πρώτος παγκοσμίως που εισήγαγε τη χρήση των σημερινών Παραγώγων Χρηματοοικονομικών Προϊόντων. Δηλαδή, η σημερινή χρηματοοικονομική επιστήμη  με τις γνωστές χρηματοοικονομικές μεθόδους και, συγκεκριμένα, το «δικαίωμα προαίρεσης» (ο κάτοχός του έχει δικαίωμα να δράσει μόνο όταν το θέλει!). αποτελούν απλώς … C(l)opyright  της … χρηματοοοικονομικής του Θαλή του Μιλήσιου!!!

Ο Θαλής ο Μιλήσιος: ο πλούσιος… ελαιοτρίβης

Ο Αριστοτέλης, στο παραπάνω απόσπασμα  παρουσιάζει τον Θαλή τον Μιλήσιο να αναπτύσσει και οικονομικές δραστηριότητες. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Αριστοτέλη, οι συμπολίτες του Θαλή αμφισβητούσαν τη χρησιμότητα της φιλοσοφίας του, αφού, όπως τού έλεγαν, αυτή δεν βοηθάει κανένα για να πλουτίσει και, φυσικά, και τον ίδιο. Τότε ο Θαλής, κάποιο χειμώνα, παρατήρησε τις θέσεις και κινήσεις των άστρων, οι οποίες τον  βοήθησαν να προβλέψει ότι η συγκομιδή ελιάς το επόμενο φθινόπωρο θα ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. Μάζεψε κάποιες οικονομίες νοίκιασε όλα τα ελαιοτριβεία της περιοχής σε πολύ χαμηλές τιμές, λόγω της προηγούμενης μικρής παραγωγής. Πράγματι, την επόμενη χρονιά, η συγκομιδή ήταν πολύ μεγάλη και η κίνηση στα ελαιοτριβεία αυξημένη. Έτσι, έγινε πλούσιος και απέδειξε στους συμπολίτες του ότι με τη σοφία του μπορεί κανείς να γίνει πλούσιος, αλλά όμως δεν είναι αυτοσκοπός της.

Η σιτοδεία στην Αίγυπτο επί Φαραώ

Επίσης, στη Βίβλο (Γένεσις, 41) αναφέρεται ότι στην αρχαία Αίγυπτο (όταν δεν μιλούσαν, έγραφαν και προειδοποιούσαν για «κλιματική κρίση»!) ο Φαραώ είδε ένα όνειρο με επτά παχιές αγελάδες που τις κατάπιαν επτά ισχνές. Την ερμηνεία σ’ αυτό το όνειρο έδωσε ο Ιωσήφ, ότι δηλαδή οι παχιές αγελάδες συμβόλιζαν επτά χρόνια πλούτου και αφθονίας παραγωγής σίτου και ότι θα ακολουθούσαν επτά χρόνια μεγάλης πείνας και φτώχειας. Για τον λόγο αυτό συμβούλευσε τον Φαραώ να αποθηκεύσει στάρι, όσο υπήρχε ακόμα σε αφθονία, ώστε να έχουν να φάνε, όταν η παραγωγή θα είναι ελάχιστη. Πράγματι, όπως αναφέρεται στη συνέχεια στη Βίβλο, επί επτά χρόνια υπήρξε μεγάλη παραγωγή σίτου και αφθονία αγαθών, τα οποία συνοδεύτηκαν από επτά χρόνια πρωτοφανούς ξηρασίας, φτώχειας και επισιτιστικής κρίσης.

Παραθέτω το σχετικό σημείο (41) της Βίβλου σε μετάφραση:

«… Μετά από δύο χρόνια, ο Φαραώ είδε ένα όνειρο: Στεκόταν, λέει, κοντά στον ποταμό Νείλο, και είδε ν’ ανεβαίνουν από το ποτάμι εφτά αγελάδες εύρωστες και παχιές, κι έβοσκαν στο χορτάρι. Ύστερα απ’ αυτές, ανέβηκαν από τον Νείλο άλλες εφτά αγελάδες άσχημες και καχεκτικές και στάθηκαν κοντά στις πρώτες, πλάι στις όχθες του ποταμού. Οι εφτά άσχημες και καχεκτικές αγελάδες έφαγαν τις άλλες εφτά, τις ομορφόκορμες και παχιές. Τότε ο Φαραώ ξύπνησε.  Ξανακοιμήθηκε και είδε δεύτερο όνειρο: Εφτά στάχυα βλάστησαν πάνω στο ίδιο στέλεχος, μεστωμένα και ωραία. Και μετά από κείνα, βλάστησαν άλλα εφτά στάχυα, λεπτά και καμένα από το λίβα· και τα λεπτά στάχυα κατάπιαν τα εφτά στάχυα τα μεστωμένα και παχιά. Ο Φαραώ ξύπνησε και κατάλαβε πως ήταν όνειρο.

Το πρωί ο Φαραώ ήταν ανήσυχος. Έστειλε λοιπόν και κάλεσε όλους τους μάγους και τους σοφούς της Αιγύπτου και τους διηγήθηκε τα όνειρά του. Κανείς όμως δεν μπόρεσε να του τα εξηγήσει. Τότε ο οινοχόος είπε: «Κύριέ μου, Φαραώ, τώρα θυμάμαι ένα λάθος που ’χω κάνει!  Όταν είχες οργιστεί εναντίον των δούλων σου και με είχες φυλακίσει εμένα και τον αρχιαρτοποιό στο σπίτι του αρχηγού των σωματοφυλάκων,  είδαμε ένα όνειρο την ίδια νύχτα, εγώ κι εκείνος, διαφορετικό όνειρο καθένας, με τη δική τους ιδιαίτερη σημασία. Εκεί μαζί μας ήταν κι ένας νεαρός Εβραίος, δούλος του αρχηγού των σωματοφυλάκων. Τού διηγηθήκαμε, λοιπόν, τα όνειρά μας, κι εκείνος μάς εξήγησε τη σημασία τους. Και όπως μάς τα εξήγησε έτσι κι έγινε: Εμένα με αποκατέστησαν στη θέση μου και τον αρχιαρτοποιό τον κρέμασαν».

Ο Ιωσήφ εξηγεί τα όνειρα του Φαραώ

Τότε ο Φαραώ έστειλε και κάλεσε τον Ιωσήφ. Τον έβγαλαν γρήγορα από τη φυλακή, έκοψε τα μαλλιά του, άλλαξε ρούχα και παρουσιάστηκε στο Φαραώ. Ο Φαραώ τού είπε: «Είδα ένα όνειρο, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να μου το εξηγήσει. Άκουσα να λένε για σένα ότι εξηγείς ένα όνειρο όταν το ακούσεις». Ο Ιωσήφ τού απάντησε: «Όχι εγώ· ο Θεός μπορεί να απαντήσει ευνοϊκά στο Φαραώ». (Τότε ο Φαραώ του είπε το όνειρο όπως παραπάνω και τόνισε:):  Τα διηγήθηκα αυτά στους μάγους, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να μου τα εξηγήσει».

Ο Ιωσήφ τότε είπε στο Φαραώ: «Το όνειρο του Φαραώ είναι ένα. Ο Θεός φανέρωσε στο Φαραώ εκείνο που πρόκειται να κάνει. Οι εφτά ωραίες αγελάδες σημαίνουν εφτά χρόνια, και τα εφτά ωραία στάχυα σημαίνουν εφτά χρόνια. Πρόκειται για ένα και το αυτό όνειρο. Οι εφτά αγελάδες, οι αδύνατες και άσχημες, που ανέβηκαν κατόπιν, σημαίνουν εφτά χρόνια, όπως και τα εφτά στάχυα τα λεπτά και καμένα από το λίβα, σημαίνουν εφτά χρόνια πείνας. Αυτό είναι που είπα στο Φαραώ, ότι ο Θεός τού φανέρωσε εκείνο που πρόκειται να κάνει: Θα έρθουν εφτά χρόνια μεγάλης αφθονίας σ’ ολόκληρη τη Αίγυπτο. Ύστερα όμως απ’ αυτά θα έρθουν εφτά χρόνια πείνας, η οποία θα ερημώσει τη χώρα. Τόσο βαριά θα είναι εκείνη η πείνα, που κανένας στην Αίγυπτο δε θα θυμάται πια την προηγούμενη αφθονία στη χώρα. Το γεγονός ότι ο Φαραώ είδε το όνειρο να επαναλαμβάνεται και δεύτερη φορά, σημαίνει ότι το πράγμα είναι αποφασισμένο απ’ το Θεό, και ότι θα το πραγματοποιήσει γρήγορα. Και τώρα, ας φροντίσει ο Φαραώ να βρει έναν άνθρωπο μυαλωμένο και σοφό, και να τον διορίσει άρχοντα σ’ όλη την Αίγυπτο. Επίσης, ας φροντίσει ώστε να διοριστούν επόπτες στη χώρα, για να κρατούν απ’ αυτήν το ένα πέμπτο κατά τα εφτά χρόνια της αφθονίας. Θα συγκεντρώσουν όλα τα τρόφιμα των καλών χρόνων που έρχονται, και θα αποθηκεύσουν τα σιτηρά με εξουσιοδότηση του Φαραώ για τη διατροφή των πόλεων, και θα τα φυλάξουν.  Αυτές οι προμήθειες θα φυλαχτούν για τα εφτά χρόνια της πείνας που θα έρθουν στην Αίγυπτο, κι έτσι η χώρα δε θα αφανιστεί από την πείνα».

Αυτή η πρόταση φάνηκε καλή στο Φαραώ και σ’ όλους τους αξιωματούχους του, και τους είπε: «Υπάρχει άλλος άνθρωπος σαν αυτόν εδώ, που να έχει μέσα του το Πνεύμα του Θεού» Και στον Ιωσήφ είπε: «Αφού ο Θεός σε έκανε να τα ξέρεις όλα αυτά, δεν υπάρχει κανένας άλλος τόσο συνετός και σοφός, όπως εσύ. Εσύ θα προΐστασαι στο ανάκτορό μου και όλος ο λαός μου θα υπακούει στις διαταγές σου. Μόνον ως προς τον θρόνο θα είμαι ανώτερός σου. Σ’ εσένα», του είπε, «παραδίδω την εξουσία πάνω σε όλη την Αίγυπτο».

Μ’ αυτά τα λόγια ο Φαραώ έβγαλε από το χέρι του το δαχτυλίδι με το σφραγιδόλιθό του και το πέρασε στο χέρι του Ιωσήφ, τον έντυσε με λινή φορεσιά, και του έβαλε τη χρυσή αλυσίδα στο λαιμό του. Τον ανέβασε στο δεύτερο μετά το δικό του άρμα, και οι προπορευόμενοι αξιωματούχοι φώναζαν: «Γονατίστε!».

Διδάγματα

Τα υπόλοιπα είναι γνωστά από το Βιβλίο της «Γενέσεως». Αυτό που θα ήθελα να επισημάνω είναι μόνο δύο: Πρώτον, ότι και τότε σημειώθηκε λίβας μέγας που κατέκαυσε τα σπαρτά και το, δεύτερον, ότι ο Ιωσήφ  συμβούλευσε τον Φαραώ να διοριστούν συνετοί  και σοφοί  επόπτες στη χώρα, για να κρατούν απ’ αυτήν το ένα πέμπτο κατά τα εφτά χρόνια της αφθονίας. Δηλαδή συμβούλευσε αυτό που θα συμβούλευε ένας σοφός οικονομολόγος, δηλαδή σχηματισμό αποθεμάτων και όχι όργιο σπατάλης! Δηλαδή, αυτό που πρέπει να κάνει κάθε εύφρων  διαχειριστής: να συγκεντρώσει όλα τα τρόφιμα των καλών χρόνων που έρχονται, και θα αποθηκεύσουν τα σιτηρά με εξουσιοδότηση του Φαραώ για τη διατροφή των πόλεων, και θα τα φυλάξουν.  Αυτές οι προμήθειες θα φυλαχτούν για τα εφτά χρόνια της πείνας που θα έρθουν στην Αίγυπτο, κι έτσι η χώρα δε θα αφανιστεί από την πείνα.

Με λίγα λόγια, δεν συμβούλευσε να  καταρτιστεί ένα πρόγραμμα εκατοντάδων δις. ευρώ για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης λόγω … «κλιματικής κρίσης»  και να διοριστεί ένας κομματικός διαχειριστής  για να τα κάνει …λίμπα, όπως συμβαίνει σε κάθε κρίση στη χώρα μας τα τελευταία 50 χρόνια, είτε αυτή είναι ενεργειακή, είτε χρηματοπιστωτική, είτε δημοσιονομική, είτε χρέους, είτε υγειονομική, με αποτέλεσμα οι άλλες χώρες να την ξεπερνούν σε δύο ή τρία ή τέσσερα χρόνια και στη χώρα μας … ποτέ!!!