Εργασία: Πότε είναι νόμιμη η απασχόληση και την 6η μέρα

Γεννάται πολλές φορές το ερώτημα: Επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, Πότε και με ποιες προϋποθέσεις οι εργαζόμενοι μπορούν να εργασθούν νομίμως και την έκτη ημέρα της εβδομάδας;

Σε περίπτωση εφαρμογής συστήματος πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας (με ΣΣΕ, Ατομική Σύμβαση κ.λπ.):

• το νόμιμο ωράριο ανέρχεται σε 8 ώρες/ημέρα, συν 1 ώρα υπερεργασία/ημέρα ήτοι συνολικά 45 ώρες εβδομαδιαίως.
• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται δύο ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης.
• Η 6η ημέρα εργασίας στο σύστημα της πενθήμερης εργασίας (συνήθως Σάββατο) αποτελεί μεν ημέρα υποχρεωτικής ανάπαυσης του εργαζόμενου, πλην όμως δεν έχει τον χαρακτήρα της ημέρας υποχρεωτικής αργίας, δεδομένου ότι οι ώρες εργασίας της 6^ης ημέρας έχουν κατανεμηθεί ισομερώς στις 5 εργάσιμες ημέρες, ενώ
• Η 7η ημέρα της εβδομάδος (συνήθως Κυριακή), η οποία ρυθμίζεται ειδικώς από τις διατάξεις του Β.Δ. 748/1966, που ενσωματώθηκαν στον ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022 άρθρα 194 έως και 208.

Νομοθετικό πλαίσιο για απασχόληση 6^ης ημέρας επί πενθημέρου συστήματος απασχόλησης

Άρθρο 8 του ν. 3846/2010, όπως ενσωματώθηκε στο άρθρο 186 του ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022

Άρθρα 25 και 26 του ν. 5053/2023, με τα οποία προστέθηκαν τα άρθρα 182Γ και 182Β στον ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022 και

ΣΣΕ Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων όλης της χώρας και Τοπικές Κλαδικές καθώς και

ΣΣΕ Επισιτιστικών επιχειρήσεων όλης της χώρας και Τοπικές κλαδικές

Περιπτώσεις απασχόλησης την 6^η ημέρα και κυρώσεις παράνομης απασχόλησης 

Διακρίνουμε τις παρακάτω περιτώσεις:

Απασχόληση εργαζομένων κατά την 6^η ημέρα της εβδομάδας σε επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας

Με το άρθρο 25 του ν. 5053/2023 θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα για πραγματοποίηση πρόσθετης βάρδιας κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας μόνο σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας για τους εργαζόμενους τους. Ως επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, που μπορούν να κάνουν χρήση της συγκεκριμένης δυνατότητας του άρθρου 25 του ν. 5053/2023 (182Γ του ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022) για πρόσθετη βάρδια κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας, νοούνται οι επιχειρήσεις που λειτουργούν επί 24ώρες το 24ωρο και επί 7 ημέρες την εβδομάδα και η συνεχής και αδιάλειπτη λειτουργία τους εξασφαλίζεται με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών.

Επισημαίνεται ότι το πεδίο εφαρμογής δεν είναι το σύνολο των επιχειρήσεων συνεχούς λειτουργίας, αλλά μόνο οι επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας που δραστηριοποιούνται με συγκεκριμένους ΚΑΔ, οι οποίοι έχουν συμπεριληφθεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και ελέγχονται κατά την υποβολή σχετικής δήλωσης για πραγματοποίηση έκτακτης βάρδιας.

Σύμφωνα και με ρητές οδηγίες του Υπουργείου Εργασίας και της Επιθεώρησης Εργασίας, στο άρθρο 25 του ν. 5053/2023 (182Γ του ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022) υπάγονται μόνο επιχειρήσεις που βάσει της δηλωθείσας στο ΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» Ψηφιακής Οργάνωσης Χρόνου Εργασίας λειτουργούν με συνεχόμενο ωράριο (24ώρες το 24ωρο) με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών.

• η απασχόληση αυτή δηλώνεται από τον εργοδότη, στο ΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» πριν από την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο. [ΣΣ Επέχει θέση προγράμματος και συνεπώς θέλει προδήλωση]

Οι εργαζόμενοι πάντως, κατά την έκτη (6η ) ημέρα,

• δεν επιτρέπεται να απασχοληθούν περισσότερες από οκτώ (8) ώρες (απαγορεύεται υπερεργασία και υπερωρία).

Για την εργασία τους δε αυτή, θα λαμβάνουν το ημερομίσθιο της έκτης (6ης) ημέρας, προσαυξημένο κατά σαράντα τοις εκατό (40%). Ήτοι

Έστω εργαζόμενος απασχολήθηκε για 8 ώρες την 6η ημέρα, του οποίου οι συμφωνημένες αποδοχές είναι 1.500,00€ τον μήνα (ωρομίσθιο: 9,00€) και με βάση την παραπάνω σχέση έχουμε:

Συνεπώς επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας σε βάρδιες (άρθρο 25 ν. 5053/2023) (όπως ήδη εξηγήσαμε) στην περίπτωση αυτή

• η 6η ημέρα μπορεί να είναι και Κυριακή, λόγω κυλιόμενων ημερών ανάπαυσης και θα δικαιούνται ένα ρεπό μέσα στην εβδομάδα.

Οι εργαζόμενοι αυτοί, που η 6η ημέρα θα συμπέσει με Κυριακή, θα αμείβονται για την έκτη μέρα με

• το ωρομίσθιο (σε συμφωνημένες αμοιβές) και επί πλέον
• το 40% του ωρομισθίου (που αντιστοιχεί στις συμφωνημένες αμοιβές) και
• το 75% του ωρομισθίου που αντιστοιχεί στις νόμιμες αποδοχές

Δηλαδή

Έστω εργαζόμενος απασχολήθηκε για 8 ώρες  την 6^η ημέρα, η οποία συμπίπτει με Κυριακή, του οποίου οι συμφωνημένες αποδοχές είναι 1.500,00€ τον μήνα (ωρομίσθιο:  9,00€) και ο νόμιμος μισθός του είναι 1.056,00€ (Ωρομίσθιο: 6,34€).

Εφαρμόζοντας της παραπάνω σχέσης, έχουμε:

Οι εν λόγω διατάξεις δεν εφαρμόζονται σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.

Απασχόληση εργαζομένων κατά την 6^η ημέρα της εβδομάδας σε επιχειρήσεις μη συνεχούς λειτουργίας

Με το άρθρο 26 του ν. 5053/2023 θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα για πραγματοποίηση πρόσθετης βάρδιας κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας υπό προϋποθέσεις –αντικειμενικά απρόβλεπτα ιδιαίτερα αυξημένου φόρτου εργασίας– σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις  μη συνεχούς λειτουργίας που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας για τους εργαζόμενους τους.

Ως επιχειρήσεις μη συνεχούς λειτουργίας, που μπορούν να κάνουν χρήση της συγκεκριμένης δυνατότητας του άρθρου 26 του Ν. 5053/2023  (182Β του ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022) για πρόσθετη βάρδια κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας, νοούνται οι επιχειρήσεις που λειτουργούν επί 24ώρες το 24ωρο και επί 6 ή 5 ημέρες την εβδομάδα και η συνεχής και αδιάλειπτη λειτουργία τους εξασφαλίζεται με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών.

Σύμφωνα και με ρητές οδηγίες του Υπουργείου Εργασίας και της Επιθεώρησης Εργασίας, στο άρθρο 26 του ν. 5053/2023 (182Β του ΚΑΕΔ ΠΔ 80/2022) υπάγονται μόνο επιχειρήσεις που βάσει της δηλωθείσας στο ΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» Ψηφιακής Οργάνωσης Χρόνου Εργασίας λειτουργούν με συνεχόμενο ωράριο (24ώρες το 24ωρο) με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών.

• η απασχόληση αυτή δηλώνεται από τον εργοδότη, στο ΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» πριν από την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο. [ΣΣ Επέχει θέση προγράμματος και συνεπώς θέλει προδήλωση]

Οι εργαζόμενοι πάντως, κατά την έκτη (6η ) ημέρα,

• δεν επιτρέπεται να απασχοληθούν περισσότερες από οκτώ (8) ώρες (απαγορεύεται υπερεργασία και υπερωρία).

Για την εργασία τους δε αυτή, θα λαμβάνουν το ημερομίσθιο της έκτης (6ης) ημέρας, προσαυξημένο κατά σαράντα τοις εκατό (40%). Ήτοι

Έστω εργαζόμενος απασχολήθηκε για 8 ώρες  την 6^η ημέρα, του οποίου οι συμφωνημένες αποδοχές είναι 1.500,00€ τον μήνα (ωρομίσθιο:  9,00€) και με βάση την παραπάνω σχέση έχουμε:

Οι εν λόγω διατάξεις δεν εφαρμόζονται σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.

Απασχόληση εργαζομένων κατά την 6^η ημέρα της εβδομάδας σε επιχειρήσεις ξενοδοχειακές και επισιτιστικές

Για τις ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις, εφαρμόζονται τα οριζόμενα στις κλαδικές ΣΣΕ(εθνικές κλαδικές ή τοπικές κλαδικές), οι οποίες προβλέπουν -οι εθνικές κλαδικές- τα παρακάτω:

Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις

Το άρθρο 5 της ισχύουσας ΣΣΕ, ορίζει τα παρακάτω:

Εφόσον απαιτείται παρέκκλιση από τις κείμενες διατάξεις λόγω εποχικότητας και του εντεύθεν προκαλούμενου αυξημένου φόρτου εργασίας, ως τέτοιου νοούμενου πληρότητας άνω του 70%, συμφωνούνται τα παρακάτω:

Εάν εργαστούν σε ημέρες ανάπαυσής τους, λαμβάνουν πρόσθετη αμοιβή και συγκεκριμένα

αποζημίωση ίση με ένα ημερομίσθιο για κάθε ημέρα ανάπαυσης που εργάστηκαν (Ωρομίσθιο χ ώρες απασχόλησης την ημέρα ανάπαυσης),

το οποίο θα καταβάλλεται προσαυξημένο κατά 75% εφόσον η απασχόληση σε ημέρα ανάπαυσης λάβει χώρα καθ΄ ημέρα Κυριακή ή σε ημέρα θεσμοθετημένης από την εργατική νομοθεσία αργία.

Η απασχόληση σε ημέρες ανάπαυσης, εφόσον προκύψει και πραγματοποιηθεί,

• αυξάνει τις μηνιαίες αποδοχές και
• το οφειλόμενο ασφαλιστικό ημερομίσθιο των εργασθέντων, κατά τα παραπάνω, εργαζομένων και λειτουργεί υπέρ αυτών.

Σε καμία λοιπόν περίπτωση η τυχόν εργασία τους κατά τις ημέρες αυτές, η οποία πραγματοποιείται με τη σύμφωνη γνώμη τους, δε δύναται να θεωρηθεί απλή (μεμονωμένη) ή κατά σύστημα παράβαση του συστήματος της πενθήμερης εργασίας – το οποίο εξακολουθεί να ισχύει – αφού όποτε αυτή πραγματοποιείται, αυτό γίνεται λόγω εποχικότητας και αυξημένου φόρτου εργασίας του ξενοδοχείου και όχι από πρόθεση, επιθυμία ή συμφωνία των μερών επί μη τήρησης του συμπεφωνημένου πενθημέρου.

Η ρύθμιση αυτή εφαρμόζεται μόνο κατά τις κάτωθι περιόδους:

• Τους θερινούς μήνες για την περίοδο από 15η Μαΐου έως 15η Οκτωβρίου και
• τους χειμερινούς μήνες από 15η Δεκεμβρίου έως τις 15 Φεβρουαρίου.

Σε περίπτωση μη συνεχούς λειτουργίας (εποχιακού) ξενοδοχείου αυτονόητη προϋπόθεση για την έναρξη εφαρμογής της ρύθμισης του παρόντος από την 15η Μαΐου είναι η επιχείρηση να έχει επαναπροσλάβει έως την ανωτέρω ημερομηνία τον αριθμό του εποχικού προσωπικού που υποχρεούται βάσει των ρυθμίσεων της παρούσας ΣΣΕ, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν. 1346/1983. Σε αντίθετη περίπτωση η ρύθμιση εφαρμόζεται από την 1η Ιουνίου έως την 15η Οκτωβρίου.

Με βάση τα παραπάνω έχουμε:

Υπολογίζουμε χωριστά την αμοιβή για τις πρόσθετες απασχολήσεις και χωριστά τις προσαυξήσεις αυτών, για την βάση υπολογισμού των εισφορών, σύμφωνα με το άρθρο 41 του ν. 5184/2025, που ισχύει από 6.3.2025.

Ημέρες ασφάλισης: 25 + 2 για την απασχόληση 6ης ημέρας

Επισιτιστικές  επιχειρήσεις

α. Καθιερώνεται πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία με 40 ώρες εργασίας και δύο ημέρες ανάπαυσης σε όλα τα καταστήματα.

β. Οι μισθωτοί που υπάγονται στην παρούσα, εάν εργαστούν σε ημέρες ανάπαυσης τους

λαμβάνουν πρόσθετη αμοιβή και συγκεκριμένα αποζημίωση ίση με ένα ημερομίσθιο για κάθε ημέρα ανάπαυσης που εργάστηκαν,

• το οποίο θα καταβάλλεται προσαυξημένο κατά 75%, εφόσον η απασχόληση σε ημέρα ανάπαυσης λάβει χώρα καθ΄ ημέρα Κυριακή ή σε ημέρα θεσμοθετημένης από την εργατική νομοθεσία αργίας.

γ. Η απασχόληση σε ημέρες ανάπαυσης εφόσον προκύψει και πραγματοποιηθεί,

• αυξάνει τις μηνιαίες αποδοχές και
• το οφειλόμενο ασφαλιστικό ημερομίσθιο των εργασθέντων, κατά τα παραπάνω, εργαζομένων και λειτουργεί υπέρ αυτών.

Σε καμία λοιπόν περίπτωση η τυχόν εργασία τους κατά τις ημέρες αυτές δεν δύναται να θεωρηθεί απλή (μεμονωμένη) ή κατά σύστημα παράβαση του συστήματος της πενθήμερης εργασίας -το οποίο εξακολουθεί να ισχύει- αφού όποτε αυτή πραγματοποιείται αυτό γίνεται λόγω εποχικότητας και αυξημένου φόρτου εργασίας των καταστημάτων που υπάγονται στην παρούσα και όχι από πρόθεση, επιθυμία ή συμφωνία των μερών περί μη τήρησης του συμπεφωνημένου πενθημέρου.

ε. Η προσαύξηση των αποδοχών σε περίπτωση εργασίας άνω των 48 ωρών εβδομαδιαίως ανέρχεται σε ποσοστό 20% επί του καταβαλλόμενου ωρομισθίου.

Κυρώσεις -άρθρο 8 του Ν. 3846/2010- σε περίπτωση παράνομης απασχόλησης κατά την 6η ημέρα

Εάν διαπιστωθεί από την Επιθεώρηση Εργασίας η παροχή εργασίας κατά την έκτη (6η) ημέρα της εβδομάδας κατά παράβαση του πενθημέρου, εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 8 του Ν. 3846/2010 (άρθρο 186, Π.Δ. 80/2022), σύμφωνα με την οποία: «Η εργασία, που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδος, κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30% […]».

Δηλαδή, σε περίπτωση που οι εργαζόμενοι, με δηλωμένο πενθήμερο σύστημα, απασχολούνται παράνομα και κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας, ο εργοδότης πρέπει να καταβάλει στους εργαζομένους το ημερομίσθιο με προσαύξηση 30%, η οποία αν δεν καταβληθεί συνιστά παράβαση υψηλής σοβαρότητας με πρόστιμο 800€ ανά εργαζόμενο. Επίσης, ο εργοδότης θεωρείται ότι παραβιάζει και τις διατάξεις περί υποχρέωσης υποβολής δήλωσης στοιχείων εργασιακής σχέσης στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ σε περίπτωση μεταβολών στοιχείων δήλωσης πριν την εφαρμογή της μεταβολής και σε κάθε περίπτωση πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο που αφορούν, που συνιστά παράβαση πολύ υψηλής σοβαρότητας με πρόστιμο 2.000€ ανά εργαζόμενο.

Συνοπτική παρουσίαση εργασίας 6^ης ημέρας.

Εναλλακτικός Νόμιμος Τρόπος απασχόλησης των εργαζομένων κατά την 6η ημέρα, σε περίπτωση που δεν υπάρχει δεσμευτική ΣΣΕ

Ο ασφαλέστερος και ο νόμιμος τρόπος για απασχόληση των εργαζομένων κατά την 6η ημέρα, σε περίπτωση που δεν υπάρχει δεσμευτική ΣΣΕ, είναι να τροποποιηθούν εγγράφως οι συμβάσεις εργασίας, από 5ήμερη απασχόληση σε 6ημερη απασχόληση. Σε αυτή την περίπτωση, οι εργαζόμενοι θα μπορούν να απασχολούνται νομίμως 6 ώρες και 40 λεπτά/ημέρα, συν 1 ώρα και 20 λεπτά/ημέρα υπερεργασία. Οι ώρες υπερεργασίας αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%.

Παλαιολόγος Ι Λιάζος, Οικονομολόγος Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών